กระบวนการจัดการป่าชายเลนในชุมชนอ่าวป่าคลอก

Abstract

บทคัดย่อ

บทความนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อวิเคราะห์กระบวนการจัดการป่าชายเลนในชุมชนอ่าวป่าคลอก จังหวัดภูเก็ต  ใช้ระเบียบวิธีวิจัยเชิงคุณภาพ พื้นที่วิจัย คือ ชุมชนอ่าวป่าคลอก จังหวัดภูเก็ต โดยเลือก 2 ชุมชนที่ประสบความสำเร็จและมีกระบวนการจัดการป่าชายเลนที่แตกต่างกันในบริบทชุมชน คือ บ้านป่าคลอก และบ้านบางโรง เก็บข้อมูลระหว่างเดือนพฤษภาคม พ.ศ. 2554 ถึง พฤษภาคม พ.ศ.2556 จากเอกสาร การสังเกต การสัมภาษณ์ผู้ให้ข้อมูลหลัก ได้แก่ แกนนำกลุ่ม แกนนำชุมชน ชาวประมงพื้นบ้าน ข้าราชการ และนักพัฒนาองค์กรพัฒนาเอกชน และการสนทนากลุ่มกับแกนนำกลุ่ม 2 ครั้ง  ผลการวิจัยพบว่า กระบวนการจัดการป่าชายเลนในชุมชนอ่าวป่าคลอก จำแนกออกเป็น 3 รูปแบบที่เกี่ยวเนื่องกัน คือ การจัดการโดยรัฐ (government based) โดยการใช้กฎหมายและหน่วยงานราชการเป็นหลัก จนนำมาสู่วิกฤติปัญหา จนทำให้ประชาชนในชุมชนต้องลุกขึ้นมาจัดการด้วยตนเอง เป็นการจัดการป่าชายเลนโดยชุมชนเป็นฐาน (communities based) โดยการเรียนรู้ เปิดเผยข้อมูลในพื้นที่สาธารณะ และการรวมกลุ่มหาทางออก เพื่อสร้างความมั่นคงในชีวิตให้สมาชิกและได้ทำงานร่วมกันต่อไป และการจัดการร่วม (co-management) ที่มีการแบ่งหน้าที่ ความรับผิดชอบระหว่างชุมชนกับหน่วยงานของรัฐ เอกชน และองค์กรปกครองส่วนท้องถิ่น