พฤฒพลัง: บทบาทของกลุ่มผู้สูงอายุและ “ทุน” ที่ใช้ในการขับเคลื่อนงานด้านผู้สูงวัย

Abstract

บทคัดย่อ

บทความนี้ต้องการนำเสนอบทบาทของกลุ่มผู้สูงอายุ และ “ทุน” ที่ถูกนำมาใช้ขับเคลื่อนงานด้านผู้สูงวัยในชุมชน รวมทั้งแสดงให้เห็นถึงการนิยามความหมายใหม่ และต่อรองอัตลักษณ์ความสูงวัยโดยกลุ่มผู้สูงอายุที่ขับเคลื่อนงานด้านผู้สูงวัยในชุมชน สำหรับวิธีวิจัยในการศึกษาครั้งนี้ใช้การวิจัยเชิงคุณภาพ และวิธีวิจัยเชิงปฏิบัติการแบบมีส่วนร่วม (Participatory Action Research-PAR) เลือกศึกษากลุ่มผู้สูงอายุที่ขับเคลื่อนงานผู้สูงวัยในภาคกลาง 8 ชมรมในจังหวัดอ่างทองและระยอง ผลการศึกษา พบว่า การขับเคลื่อนงานด้านผู้สูงวัยในชุมชนไม่จำเป็นต้องอาศัยทุนทางเศรษฐกิจเพียงอย่างเดียว กลุ่มผู้สูงอายุยังใช้ทุนทางสังคม ทุนทางวัฒนธรรม และทุนสัญลักษณ์ในการดำเนินกิจกรรมด้านผู้สูงวัยและกิจกรรมบำเพ็ญประโยชน์ในท้องถิ่น  กลุ่มผู้สูงอายุยังนำการรวมกลุ่มมาใช้ต่อรองอัตลักษณ์ความเป็นผู้สูงวัย กล่าวคือผู้สูงอายุไม่ใช่ “วัยพึ่งพิง” แต่เป็นผู้ที่มีศักดิ์ศรี มีคุณค่าต่อครอบครัว ชุมชน และสังคม ลักษณะเช่นนี้สะท้อนให้เห็นการพยายามปรับตัวของผู้สูงอายุและการสร้างความหมายใหม่ต่อการเป็นผู้สูงวัยท่ามกลางการเปลี่ยนแปลงทางเศรษฐกิจ สังคมและวัฒนธรรมที่กระทบต่อวิถีชีวิตของผู้สูงอายุในสังคมไทย