รูปแบบการปกครองอาณาจักรล้านช้างสมัยพระเจ้าไชยเชษฐาธิราช

บทคัดย่อ

         บทความนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อศึกษารูปแบบการปกครองอาณาจักรล้านช้างสมัยพระเจ้าไชยเชษฐาธิราช โดยศึกษาจากเอกสาร การศึกษาพบว่า พระเจ้าไชยเชษฐาธิราชเป็นกษัตริย์ลาวที่สร้างความเจริญรุ่งเรืองให้กับอาณาจักรล้านช้างเป็นอย่างมาก ตลอดรัชสมัยของพระองค์ ได้เผชิญกับสงครามตลอดเวลา แต่พระองค์ก็สามารถนาพาอาณาจักรล้านช้างผ่านพ้นวิกฤติได้ด้วยดี พร้อมกับการทานุบารุงพระพุทธศาสนาควบคู่ไปด้วย พระองค์จึงได้ชื่อว่าเป็นกษัตริย์ที่เล่นการเมืองว่าด้วยประเด็นทางศาสนาได้อย่างชาญฉลาด เวลามีสงครามทรงทาหน้าที่เป็นจอมทัพ เวลาสงบ ทรงแสดงองค์เป็นศาสนูปถัมภ์ พระเจ้าไชยเชษฐาธิราชทรงปกครองอาณาจักรล้านช้างตามแบบอย่างของบุรพกษัตริย์ในอดีต โดยมีรูปแบบการปกครองแบบราชาธิปไตย มีอาญา 4 เป็นแบบแผนในการปกครอง ได้แก่ 1) ตาแหน่งในเมืองหลวง ประกอบด้วยกษัตริย์ อุปราช ราชวงศ์ ราชบุตร ทั้งสี่ตาแหน่งนี้เป็นตาแหน่งผู้ครองนครและผู้สืบสันตติวงศ์ มีคานาหน้าว่า “เจ้า” ส่วนตาแหน่งอื่น ๆ นอกเหนือจาก 4 ตาแหน่งข้างต้น เป็นขุนนางชั้นเสนาบดี มีคานาหน้าว่า “พญา” 2) ตาแหน่งในหัวเมืองต่าง ๆ เป็นข้าราชการชั้นผู้ใหญ่ของเมือง เป็นตาแหน่งปกครองระดับหัวเมือง มีคานาหน้าว่า “เพีย” 3) ตาแหน่งในชุมชนเล็ก เป็นตาแหน่งปกครองระดับหัวหน้าหมู่บ้าน เครื่องมือที่ใช้ในการควบคุมสังคมล้านช้าง ประกอบด้วยศาสนา โดยใช้หลักธรรมทางพระพุทธศาสนาและคติความเชื่ออื่น ๆ เป็นกุศโลบายในการปกครอง กฎหมาย โดยกฎหมายของ
Received: 8 January 2020 ; Revised: March 2020; Accepted: 25 April 2021
14 Sueksitalai Journal Vol.1 No.1 (January – April 2020)
สังคมล้านช้างจะอิงกับพระพุทธศาสนา และตานานและวรรณกรรม เป็นการสอดแทรกหลักศีลธรรม ระเบียบสังคม และบทบาทของกษัตริย์ผ่านตานานและวรรณกรรม เพราะเนื้อหาของวรรณกรรมสามารถเข้าถึงประชาชนได้ง่ายกว่ากฎหมาย