การใช้เหตุผลเพื่อพัฒนาชีวิตตามแนวคัมภีร์มิลินทปัญหา

บทคัดย่อ

บทคัดย่อ

          บทความนี้มีวัตถุประสงค์ เพื่อวิเคราะห์การใช้เหตุผลเพื่อพัฒนาชีวิตตามแนวคัมภีร์มิลินทปัญหา จากการศึกษาเชิงเอกสาร พบว่า มิลินทปัญหาเป็นชื่อคัมภีร์ที่สำคัญทางพระพุทธศาสนา ซึ่งเป็นคัมภีร์ที่เกิดจากการประยุกต์ทางปัญญา และความคิดในการหาเหตุผลมาประกอบใช้ระหว่างพระเจ้า          มิลินท์กับพระนาคเสนในข้อสงสัยต่าง ๆ หรือความไม่รู้จริงของพระเจ้ามิลินท์ที่มีต่อพระพุทธศาสนา ดังนั้น พระนาคเสนก็ได้ทำให้แจ่มแจ้งเป็นที่พอใจแก่พระเจ้ามิลินท์ จึงทำให้วรรณคดีปุจฉาวิสัชนาเกิดขึ้นในโลกนี้ และมีความสำคัญไว้เป็นแนวในการวิสัชนาปัญหาต่าง ๆ เป็นการหาเหตุผลที่อาศัยข้อสังเกตหรือผลจากการทดลองจากหลาย ๆ อย่างมาสรุปเป็นคำตอบ และเป็นการนำความรู้ขั้นพื้นฐานที่อาจเป็นข้อตกลง เป็นกฎ หรือบทนิยาม เป็นสิ่งที่รู้มาก่อนและยอมรับว่าเป็นจริง เพื่อหาเหตุผลนำไปสู่คำตอบ และเป็นกระบวนการที่นำไปสู่ความสำเร็จได้นั้น จำต้องอาศัยหลักธรรม เรียกว่า หลักไตรสิกขา ประกอบด้วย 1) ศีล คือ การพัฒนาพฤติกรรมให้ตั้งอยู่ในระเบียบวินัย เกื้อกูลกันและกัน 2) สมาธิ คือ การพัฒนาจิตใจให้เข็มแข็ง มั่นคง เจริญงอกงามด้วยคุณธรรมทั้งหลาย 3) ปัญญา คือ การพัฒนาความรู้เป็นการเจริญปัญญา เพื่อให้เข้าใจตามความเป็นจริงรู้เท่าทันโลก รู้ชีวิตตามสภาวะตามความเป็นจริง และสามารถทำจิตใจให้บริสุทธิ์ หมดจดจากกองกิเลสกองทุกข์สิ้นเชิงได้ ซึ่งจัดเข้ากับหลักไตรสิกขา 3 ระดับ ได้แก่ ระดับต้น คือ การพัฒนาพฤติกรรม (ศีล) ระดับกลาง คือ การพัฒนาจิตใจ (สมาธิ) และระดับสูง คือ การพัฒนาความรู้ (ปัญญา)