การออกแบบภาชนะเซรามิคสำหรับเก็บรักษาผลไม้ในครัวเรือนจากดินบ้านหัวบึง อำเภอเมือง จังหวัดขอนแก่น

บทคัดย่อ

บ้านหัวบึงเป็นหมู่บ้านที่ทําเครื่องปั้นดินเผาแบบโบราณที่มีรูพรุนเป็นดินเผาประเภทไฟต่ำ โดยรูพรุนในดินเผานั้นมีคุณสมบัติพิเศษในการระบายอากาศ เช่น หม้อน้ำดินเผาที่น้ำในหม้อเย็นตลอดเวลาแม้ตอนอากาศร้อน ทั้งนี้เนื่องจากรูพรุนในเนื้อดินเผาทำให้น้ำระเหยออกไปเร็วขึ้นด้วยคุณสมบัติในการระบายอากาศ เมื่อน้ำระเหยจะนำความร้อนแฝงจำนวนหนึ่งออกไปด้วยทำให้น้ำในหม้อเย็นลง ด้วยเหตุนี้เองจึงมีผู้คิดค้นการทำตู้เย็นดินเผาขึ้น ซึ่งเป็นที่นิยมมากในทวีปแอฟริกาใต้ เนื่องจากภูมิประเทศมีอากาศร้อนและเทคโนโลยียังเข้าไม่ทั่วถึงทุกพื้นที่ การที่จะเก็บอาหารและผัก ผลไม้ให้ทานได้นานจึงเป็นเรื่องสำคัญอย่างหนึ่ง โดยในประเทศไทยเองก็มีปัญหาในด้านการเก็บผลไม้ที่ไม่สามารถทนต่ออุณหภูมิในตู้เย็นได้ หากวางไว้ในห้องก็สุกเร็วถ้าผลไม้เหล่านี้อยู่ในอุณหภูมิที่ไม่เหมาะสม ซึ่งผลไม้ที่เกิดปัญหาเช่น กล้วย ส้ม อะโวคาโด้ เป็นต้น ผู้ศึกษาจึงมีแนวคิดในการนำภูมิปัญญาการทำเครื่องปั้นดินเผาพรุนตัว โดยนำคุณสมบัติการระบายอากาศ ซึ่งก่อให้เกิดความชื้นและความเย็นอันเป็นปัจจัยที่มีผลต่อความสดของผักและผลไม้มาพัฒนาเป็นภาชนะที่ใช้ในครัวเรือน ช่วยเก็บรักษาผลไม้ได้โดยไม่ใช้พลังงาน มีวัตถุประสงค์เพื่อ 1. ศึกษาวิธีการเก็บรักษาผลไม้ในครัวเรือน 2. เพื่อทดลองหาสูตรดินและรูปแบบภาชนะที่เหมาะสมกับการเก็บรักษาผลไม้ในครัวเรือน 3. เพื่อออกแบบภาชนะเซรามิคเพื่อเก็บรักษาผลไม้ในครัวเรือน ขั้นตอนในการพัฒนาภาชนะเพื่อเก็บรักษาผลไม้นี้อาศัยวิธีการออกแบบและทดลอง โดยทำการทดลองสูตรดินและรูปแบบภาชนะเพื่อทำให้อุณหภูมิภายในภาชนะลดลงอยู่ที่ 21-25 องศาเซลเซียส โดยมีผลการทดลองดังนี้ ผลการทดลองสูตรดินได้สูตรดินที่ 17 มีส่วนผสมคือ ดินหัวบึง 50% ดินขาว 20% ดินดำ 30% และเพิ่มก๊อก 10% โดยมีร้อยละการหดตัวและการดูดซึมน้ำที่ 12.7 และ 10.8 ตามลำดับ ซึ่งส่วนผสมนี้มีความเหมาะสมในการขึ้นรูปชิ้นงานและดูดซึมน้ำได้ดี และผลการทดลองรูปแบบภาชนะพบว่า อุณหภูมิภายในภาชนะที่มีรูเหนือผิวน้ำมีแนวโน้มว่าจะลดน้อยลงกว่าภาชนะธรรมดาเมื่อทดลองไปได้ 4 วัน อยู่ที่ 1 องศาเซลเซียส โดยสามารถลดได้ลงถึง 25 องศาเซลเซียสที่ส่วนต่างอุณหภูมิ 6-7 องศาเซลเซียสในวันที่ 5 และ 6 โดยมีความชื้นสัมพัทธ์ภายในภาชนะเท่ากันทั้งสองรูปแบบ