การออกแบบลายพิมพ์ผ้าตีนจกสำหรับสร้างสรรค์แฟชั่นร่วมสมัย จากภูมิปัญญาไทยพวน จังหวัดสุโขทัย Design of Teenjok Printing for Creating Contemporary Fashion from Thai Phun Wisdom,Sukhothai

Abstract

การศึกษาการออกแบบลายพิมพ์ผ้าตีนจกสร้างสรรค์แฟชั่นร่วมสมัยจากภูมิปัญญาไทยพวน จังหวัดสุโขทัย โดยใช้
การศึกษารูปแบบลวดลายผ้าตีนจกไทยพวน โดยมีจุดมุ่งหมายของการศึกษา คือ1) เพื่อออกแบบลายพิมพ์ผ้าตีนจก จากภูมิ
ปัญญาไทยพวน จังหวัดสุโขทัย 2) เพื่อประเมินคุณภาพของลายพิมพ์ผ้าตีนจก จากภูมิปัญญาไทยพวน จังหวัดสุโขทัย 3 เพื่อ
ประเมินระดับความพึงพอใจรูปแบบแฟชั่นร่วมสมัยจากลายพิมพ์ผ้าตีนจกไทยพวน จังหวัดสุโขทัยของผู้บริโภค จำแนกตามอายุ
เพศ รายได้ของตนเอง จากการศึกษารวบรวมข้อมูลเกี่ยวกับ อัตลักษณ์และภูมิปัญญาจากลายผ้าตีนจก ชาวไทยพวน จังหวัด
สุโขทัย แล้วนำผลของการศึกษาจากการวิเคราะห์ด้านโครงสร้างลาย สี ความหมาย ถอดแบบลายผ้าตีนจกแบบดั้งเดิม จำนวน 9
ลาย ร่วมกับการออกแบบลวดลายที่ประยุกต์อีก 9 ลาย รวมเป็นงานออกแบบลายพิมพ์ผ้าตีนจก 9 รูปแบบ ดังนี้ ลายเครือน้อย
และลายเครือน้อยประยุกต์ ลายเครือกลางและลายเครือกลางประยุกต์ ลายเครือใหญ่และลายเครือใหญ่ประยุกต์ ลายสี่ขอและ
ลายสี่ขอประยุกต์ ลายแปดขอและลายแปดขอประยุกต์ ลายน้ำอ่างและลายน้ำอ่างประยุกต์ ลายมนสิบหกและลายมนสิบหก
ประยุกต์ ลายสิบสองหน่วยตัดและลายสิบสองหน่วยตัดประยุกต์ ลายสองท้องและลายสองท้องประยุกต์ จากนั้น นำรูปแบบลาย
ไปประเมินคุณภาพเบื้องต้นโดยผู้เชี่ยวชาญและผู้ประกอบการก่อนนำไปผลิตเป็นลายพิมพ์ผ้าตีนจกต้นแบบเพื่อนำลายพิมพ์ผ้าตีน
จกต้นแบบทั้ง 9 รูปแบบ มาประเมินคุณภาพวิเคราะห์จาก โครงสร้างลาย สี ความหมาย วัสดุ โดยผู้เชี่ยวชาญและผู้ประกอบการ
พบว่าด้านโครงสร้างลวดลาย สี อยู่ในระดับมีคุณภาพมากที่ค่าเฉลี่ยที่ 4.10 ด้านความหมายโดยรวมอยู่ในระดับมีคุณภาพมากที่
ค่าเฉลี่ย 4.18 และด้านวัสดุอยู่ในระดับมีคุณภาพมากที่ค่าเฉลี่ย 3.99 ผู้วิจัยนำรูปแบบลายพิมพ์ผ้าตีนจกจากผลการประเมิน
คุณภาพอยู่ในระดับมากที่สุด 5 อันดับแรก นำมาสร้างสรรค์แฟชั่นเครื่องแต่งกายสตรี จำนวน 5 รูปแบบ คือ เครื่องแต่งกาย
สำหรับทำงานชุดกระโปรง เครื่องแต่งกายสำหรับทำงานชุดเสื้อสูท กางเกง เครื่องแต่งกายสำหรับงานเลี้ยงสังสรรค์ เครื่องแต่ง
กายลำลองชุดเสื้อ กางเกง และเครื่องแต่งกายลำลองเสื้อคลุม และนำไปประเมินความพึงพอใจจากกลุ่มตัวอย่าง คือ ผู้บริโภค
และนักท่องเที่ยวที่เข้ามาพิพิธภัณฑ์ผ้าสาธร อำเภอศรีสัชนาลัย จังหวัดสุโขทัย จำนวน 108 คน ผลการวิจัย พบว่า กลุ่มตัวอย่าง
มีความพึงพอใจในรูปแบบแฟชั่นโดยรวมอยู่ในระดับมาก เมื่อจำแนกตามอายุ พบว่า ช่วงอายุ 50 ปี ขึ้นไป มีความพึงพอใจใน
รูปแบบแฟชั่นมากกว่า ค่าเฉลี่ยที่ 4.17 เพศหญิงมีความพึงพอใจในรูปแบบแฟชั่นมากกว่า ค่าเฉลี่ยที่ 4.10 และช่วงรายได้
มากกว่า 20,000 บาท มีความพึงพอใจในรูปแบบแฟชั่นมากกว่าค่าเฉลี่ยที่ 4.09 และพบว่ากลุ่มตัวอย่างมีความพึงพอใจแตกต่าง
ในเรื่อง รูปแบบเสื้อผ้าแฟชั่นมีความร่วมสมัย โดดเด่น เป็นที่สนใจแก่ผู้พบเห็น รูปแบบเสื้อผ้าแฟชั่นมีสีสันสวยงาม คมชัด เสื้อผ้า
แฟชั่นสามารถนำไปสวมใส่ได้เหมาะสมกับรูปแบบที่ต้องใช้ รูปแบบแฟชั่นมีความสวยงาม ประณีต ลวดลายสื่อถึงภูมิปัญญา
ศิลปะการทอผ้าตีนจกไทย การจัดองค์ประกอบของลวดลายมีความประณีตสวยงาม เชื่อมโยงสัมพันธ์หรือประสานกันอย่างลง
ตัว ลวดลายที่มีการประยุกต์มีองค์ประกอบที่เหมาะสมและสมดุลกันอย่างลงตัว ลวดลายสื่อถึงภูมิปัญญาศิลปะการทอผ้าตีนจก
ไทยพวน ลวดลายสามารถสื่อความหมายของลายหลักได้เหมาะสม ลวดลายสามารถสื่อความหมายของลายหลักได้เหมาะสม
ต่างกันที่ 0.05 แตกต่างกันอย่างมีนัยสำคัญทางสถิติ

The study of Pha Teen Jok weaving pattern – Thai Phuan ethnic wisdom of Sukhothai for creative
contemporary fashion is aimed to 1) create Pha Teen Jok pattern printed textile from Thai Phuan ethnic
wisdom of Sukhothai 2) evaluate the qualification of Pha Teen Jok pattern printed textile from Thai Phuan
ethnic wisdom of Sukhothai and 3) judge the consumers’ pleasant of the contemporary fashion design using
Pha Teen Jok pattern printed textile; the sample group of consumer is categorized by age, gender, and
income. From the studied and gathered of identity and wisdom of Pha Teen Jok weaving pattern in the
research area of Sukhothai, the examination of motif structure, color, and pattern meaning leads to totally
nine Teen Jok pattern designs which are included the reproducing of nine original patterns along with nine
adapted pattern designs; they are called Kruo Noi (small nest) and adapted Kruo Noi, Kruo Klang (medium
nest) and adapted Kruo Klang, Kruo Yai (large nest) and adapted Kruo Yai, See Ko (four chains), adapted See
Ko, Pad Ko (eight chains) and adapted Pad Ko, Num Ung (two swans are carrying the flowers from the water
bath) and adapted Num Ung, Mon Sib Hok (the main pattern with the 16 corners) and adapted Mon Sib
Hok, Sib Song Nuy Tad (the main pattern with 12 chains) and adapted Sib Song Nuy, and Song Tong (the
main pattern with black and red color) and adapted Song Tong. After the design was done, professionals
and entrepreneurs had evaluated primary quality before printing the prototype. The completed nine Teen
Jok pattern printings were judged and analyzed about motif structure, color, pattern meaning, and material
by the same evaluators. In addition, the result shows that the motif structure and color has 4.10 achieved
results in good quality as good as the pattern meaning and material which have the average of 4.18 and
3.99 respectively. The top five quality evaluation of pattern design printing fabrics are used to create five
female apparels which are working dress, formal business dress with pants, party dress, casual dress, and
casual jacket. All completed outfits have estimated satisfaction from the sample group of 108 consumers
and visitors who stopped by at Sathorn Textile Museum, Srisatchanalai district, the province of Sukhothai.
Research outcome reviewed that the sample group has very satisfied in fashion design. Particularly, age
categorizing group of 50 up has the most satisfaction in fashion design at mean 4.17 follow up by the group
of female and average income over 20,000 baht have mean 4.10 and 4.09 respectively. For the result of
dissimilar pleasantness in fashion and motif pattern design; analyzed by contemporary and remarkable
style, colorful and suitable for occasion, delicately beautiful design, motif pattern design-reviewing Teen Jok
weaving-Thai Phuan wisdom, fine with appropriate harmony of motif element, the balancing element of
adapted motif-refine of Teen Jok weaving -Thai Phuan wisdom, and the appropriated referring of adapted
motif to the meaning of original pattern; they have significantly different statistically at 0.05.