ถอดบทเรียนสามทศวรรษการบริหารจัดการการท่องเที่ยว “บ้านนาต้นจั่น”
Article Sidebar
Main Article Content
บทคัดย่อ
บ้านนาต้นจั่น ใช้เวลายาวนานกว่าสามสิบปีสร้างตนเองเป็นชุมชนต้นแบบในการสร้างชุมชนเพื่อการท่องเที่ยวโดยมีการบริหารจัดการโดยองค์กกรในชุมชนเอง การศึกษาวิจัยนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อ 1) ถอดบทเรียนการบริหารจัดการของบ้านนาต้นจั่น 2) ศึกษาปัจจัยที่ช่วยส่งเสริมศักยภาพของทรัพยากรของชุมชน 3) สรุปตัวชี้วัดความสำเร็จ (key success) ของการพัฒนาการท่องเที่ยวเชิงสร้างสรรค์โดยชุมชนบ้านนาต้นจั่น งานวิจัยนี้เป็นงานวิจัยเชิงคุณภาพ โดยเน้นการศึกษาสำรวจแนวความคิด ของกลุ่มผู้นำองค์กรบ้านนาต้นจั่น อ.ศรีสัชนาลัย จ.สุโขทัย โดยการสัมภาษณ์เชิงลึกแบบมีโครงสร้างเพื่อศึกษาศักยภาพทรัพยากรของชุมชน การบริหารจัดการชุมชน และการสังเกตพฤติกรรมนักท่องเที่ยว นำมาวิเคราะห์เชื่อมโยงกับทฤษฎีและหลักการบริการจัดการองค์การเพื่อการท่องเที่ยว ผลการศึกษาพบว่า บ้านนาต้นจั่น มีพัฒนาการการบริหารจัดการการท่องเที่ยวในระยะเวลาทั้งหมด 34 ปี แบ่งได้เป็น 4 ช่วง ได้แก่ ช่วงตั้งตัว (พ.ศ. 2527 – 2536) ช่วงสร้างอัตลักษณ์ (พ.ศ. 2537 – 2549) ช่วงเปิดตัวสู่สังคม (พ.ศ. 2550 – 2559) และช่วงชุมชนนวัตวิถี (พ.ศ. 2560 – ปัจจุบัน) โดยแต่ละช่วงจะมีปัจจัยส่งเสริมด้านศักยภาพทรัพยากรต่างกัน ได้แก่ การก่อตั้งโครงสร้างการบริหารชุมชน การสนับสนุนจากหน่วยงานภายนอก เช่น การได้งบประมาณพัฒนาชุมชนจากหน่วยงานรัฐและเอกชน และการได้รับการอบรมสัมมนาเพื่อพัฒนาทรัพยากรมนุษย์ในระบบองค์กร รวมถึงการสัมมนาปฏิบัติการโดยการดูงานในต่างประเทศ สามารถสรุปตัวชี้วัดความสำเร็จของการพัฒนาได้ 3 ประเด็น คือ การปรับแก่นคุณค่าในการพัฒนาองค์กรตามสถานการณ์ (Core value transformation) การสร้างสมดุลการพัฒนาศักยภาพเจ้าบ้าน (Community-tourism competency developmental balance) และการเน้นสร้างประสบการณ์ร่วมของเจ้าบ้านกับผู้มาเยือนมากกว่าการเน้นแหล่งท่องเที่ยว (Experience-based tourism)
Article Details
เอกสารอ้างอิง
จิรประภา อัครบวร. (2552). การศึกษาเพื่อวางระบบการพัฒนาข้าราชการแห่งอนาคต. วารสารการพัฒนาทรัพยากรมนุษย์และองค์การ, HROD Journal, 1(1), 48-80.
ชินพัฒน์ สังขวุฒิชัยกุ. (2551). รายงานผลการศึกษาการดำเนินงานโครงการหมู่บ้านอุตสาหกรรมชนบทเพื่อการท่องเที่ยว 2542-2548, เอกสารเพื่อประกอบการแต่งตั้งให้ดำรงตำแหน่ง นวอ.8ว. ตำแหน่งเลขที่ 527 สพค. กรมส่งเสริมอุตสาหกรรม กระทรวงอุตสาหกรรม.
เพชรศรี นนท์ศิริ. (2555). รูปแบบการดำเนินงานของกลุ่มท่องเที่ยวโดยชุมชนชนในเขตภาคเหนือตอนล่าง, วารสารวิชาการการท่องเที่ยวไทยนานาชาติ, ปีที่ 8 ฉบับที่ 2 กรกฎาคม-ธันวาคม, 47-65.
ลัดดาวรรณ ทองใบ. (2561). การท่องเที่ยวเชิงสร้างสรรค์กับกิจกรรมการท่องเที่ยวโดยชุมชน, วารสารวิชาการมหาวิทยาลัยอีสเทิร์นเอเชีย, ปีที่ 8 ฉบับที่ 2 เดือน พฤษภาคม-สิงหาคม, 103-112.
วศิน ปัญญาวุธตระกูล. (2550). โครงการวิจัยการท่องเที่ยวเชิงประวัติศาสตร์และวัฒนธรรมในพื้นที่ระเบียงวัฒนธรรม (กำแพงเพชร พิษณุโลก เพชรบูรณ์), สถานอารยธรรมศึกษาโขง-สาละวิน มหาวิทยาลัยนเรศวร, ทุนวิจัยสำนักงานกองทุนสนับสนุนการวิจัย ปี 2548-2550.
วศิน ปัญญาวุธตระกูล และคณะ. (2547). โครงการอนุรักษ์ สืบสาน และพัฒนางานทำนุบำรุงศิลปวัฒนธรรม ปี พ.ศ. 2547, กิจกรรมเรียนรู้ร่วมกันสานสร้างชุมชน ณ บ้านนาต้นจั่น, สถานอารยธรรมศึกษาโขง-สาละวิน, มหาวิทยาลัยนเรศวร.
วศิน ปัญญาวุธตระกูล และคณะ. (2558). โครงการอนุรักษ์ สืบสาน และพัฒนางานทำนุบำรุงศิลปวัฒนธรรม ปี พ.ศ. 2558, กิจกรรมพัฒนาการเรียนรู้ประวัติศาสตร์ท้องถิ่นและวัฒนธรรมลุ่มน้ำยม สัมผัสวิถีแห่งอารยธรรมและภูมิปัญญา ณ หมู่บ้านนาต้นจั่น จังหวัดสุโขทัย, สถานอารยธรรมศึกษาลุ่มน้ำโขง-สาละวิน, มหาวิทยาลัยนเรศวร, วันที่ 28-29 มิถุนายน 2558.
วรพันธุ์ คล้ามไพบูลย์. (2561). Homemade Stay: My Hometown. (พิมพ์ครั้งที่ 1). กรุงเทพฯ: ซูเปอร์กรีน สตูดิโอ.
สุดแดน วิสุทธิลักษณ์ (2554). รายงานฉบับสมบูรณ์ ต้นแบบการท่องเที่ยวเชิงสร้างสรรค์, คณะสังคมวิทยาและมานุษยวิทยา มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์, ได้รับทุนสนับสนุนงบประมาณ ประจําปี 2554 จาก องค์การบริหารการพัฒนาพื้นที่พิเศษเพื่อการท่องเที่ยวอย่างยั่งยืน (องค์การมหาชน).
สำนักท่องเที่ยวโดยชุมชน (2555). คู่มือเกณฑ์มาตรฐานการบริหารจัดการแหล่งท่องเที่ยวโดยชุมชน, สำนักท่องเที่ยวโดยชุมชน, องค์การบริหารการพัฒนาพื้นที่พิเศษเพื่อการท่องเที่ยวอย่างยั่งยืน (องค์การมหาชน).
โฮมสเตย์บ้านนาต้นจั่น. (19 พฤศจิกายน 2553). บทความ “โฮมสเตย์บ้านนาต้นจั่น” หมู่บ้านอุตสาหกรรมการท่องเที่ยวชนบทบ้านนาต้นจั่น. สืบค้นเมื่อ 21 มิถุนายน 2561, https://homestaynatonchan.blogspot.com/
Jiramahapoka, P. (2560). การสร้างความเข้มแข็งของทุนมนุษย์ในการจัดการการท่องเที่ยวโดยชุมชนของชาวอีสานล้านนาเพื่อส่งเสริมการท่องเที่ยวอย่างยั่งยืน, กระแสวัฒนธรรม, ปีที่ 18 ฉบับที่ 34 กรกฎาคม-ธันวาคม, 3-17.
Kontogeorgopoulos, N., Churyen, A. and Duangsaeng, V. (2014). Success Factors in Community-Based Tourism in Thailand: The Role of Luck, External Support, and Local Leadership. Tourism Planning& Development, Volume 11, Issue 1, February, 106-124.
Richards,G.(2010).Creative Tourism and Cultural Events [On – line].Retrieved at: http://www.docstoc.com/docs/68264727/Creative-tourism-and-cultural-event.
