การศึกษาและพัฒนารูปแบบการบริหารจัดการขยะในชุมชนเพื่อส่งเสริมการท่องเที่ยวชุมชนเชิงนิเวศ กรณีศึกษา: ชุมชนบ้านบางชัน ตำบลบางชัน อำเภอขลุง จังหวัดจันทบุรี

บทคัดย่อ

       งานวิจัยนี้มีวัตถุประสงค์ 1. ศึกษาสภาพ และปัญหาการบริหารจัดการขยะชุมชนบ้านบางชัน ตำบลบางชัน อำเภอขลุง จังหวัดจันทบุรี 2. ศึกษาแนวทางในการพัฒนาแหล่งท่องเที่ยว และการบริหารจัดการขยะชุมชนบ้านบางชัน อำเภอขลุง จังหวัดจันทบุรี 3. กำหนดแนวทางการบริหารจัดการขยะ สำหรับนำไปใช้ให้เกิดประโยชน์ในชุมชน มีรูปแบบการวิจัยแบบผสมผสาน (Mixed Method) มีวิธีการดำเนินการวิจัยโดยการสังเกตสภาพ และปัญหาการบริหารจัดการขยะชุมชนบ้านบางชัน โดยคณะผู้วิจัยลงพื้นชุมชนเพื่อทำการสังเกต เก็บข้อมูลเบื้องต้นเพื่อใช้ในการวิเคราะห์ข้อมูล ดำเนินการเก็บข้อมูลโดยใช้แบบสอบถามสำหรับกลุ่มตัวอย่างประชาชนที่อาศัยอยู่ในชุมชนบ้านบางชัน 6 หมู่บ้าน และนักท่องเที่ยวที่เข้าใช้บริการโฮมสเตย์ชุมชนบ้านบางชัน ใช้สถิติเพื่อการวิเคราะห์ข้อมูลค่าร้อยละ (Percentage) และค่าเฉลี่ยเลขคณิต (Arithematic mean) มีการการสัมภาษณ์เชิงลึก (In - depth interview) โดยกำหนดผู้ให้ข้อมูลหลัก (Key Informants) เป็นผู้นำชุมชนเพื่อนำไปสู่แนวทางในการพัฒนาแหล่งท่องเที่ยว และการบริหารจัดการขยะชุมชนบ้านบางชัน ผลการศึกษา พบว่า 1. สภาพและปัญหาการจัดการขยะในชุมชนบ้านบางชันค่อนข้างวิกฤต เนื่องจากมีโฮมสเตย์เกิดขึ้นจำนวนมาก ทำให้มีนักท่องเที่ยวเข้ามาเป็นจำนวนมาก และชาวบ้านส่วนใหญ่อาศัยอยู่ในพื้นที่ทะเล ทำให้ไม่มีพื้นที่จัดเก็บขยะ และคัดแยกอย่างถูกวิธี เมื่อใช้ผลิตภัณฑ์หมดแล้วก็โยนทิ้งลงทะเล เศษขยะมูลฝอยที่เหลือจากการบริโภคอาหารก็ทิ้งลงในแหล่งน้ำหรือนำไปเผาซึ่งเป็นการกำจัดขยะอย่างผิดวิธี จึงทำให้เกิดสภาพแวดล้อมที่เป็นพิษ ในช่วงหน้ามรสุมขยะจะลอยไปติดตามหน้าชายหาด ซึ่งส่งผลกระทบเป็นวงกว้างต่อสภาพแวดล้อม 2.แนวทางในการพัฒนาแหล่งท่องเที่ยว และการบริหารจัดการขยะชุมชนบ้านบางชันทำให้เกิดปัญหาขยะมูลฝอยเพิ่มมากขึ้นในชุมชน เนื่องจากความมักง่ายของนักท่องเที่ยว และการรับมือกับปริมาณขยะของชุมชนที่บริหารจัดการได้ไม่ดีเท่าที่ควร และจำนวนนักท่องเที่ยวที่เพิ่มขึ้นทำให้มีการลงทุนด้านที่พักอาศัยมากขึ้น จากการสังเกตบริเวณพื้นที่โดยรอบที่มีการก่อสร้าง และปรับปรุงบ้านที่พักอาศัยของคนในชุมชนเป็นโฮมสเตย์มากขึ้นในปัจจุบัน แนวทางการมีส่วนร่วมในการพัฒนาส่งเสริมการท่องเที่ยว มีการพัฒนาแหล่งท่องเที่ยวที่เป็นมรดกทางวัฒนธรรมเพิ่มมากขึ้น ชุมชนร่วมมือกันในการอนุรักษ์ทรัพยากรธรรมชาติทางทะเล และสภาพแวดล้อมองค์รวมที่สำคัญซึ่งเป็นแหล่งท่องเที่ยวของชุมชน 3. แนวทางการบริหารจัดการขยะเพื่อนำไปใช้เกิดประโยชน์ในชุมชนสามารถใช้รูปแบบกระบวนการคิดด้านการออกแบบวัสดุที่ยั่งยืนได้ดังนี้ 1. ลดการใช้ทรัพยากร (Reduce) 2. ใช้ให้ยาวนานคุ้มค่า (Long life & high performance) 3. ออกแบบวงจรชีวิตวัสดุ (Design life cycle) 4. เปลี่ยนขยะเป็นทรัพยากร (Resource) 5. ระบบเศรษฐกิจหมุนเวียน (Circular economy)  6.การร่วมมือกันหลายฝ่าย (Goal)