การศึกษาคุณค่างานหัตถกรรมท้องถิ่นของชุมชนต้นแบบเพื่อนำไปสู่การบริหารจัดการ ภูมิปัญญาสร้างสรรค์ของเครือข่ายย่าน ตามแนวแกนเมืองมรดกโลกสุโขทัย ศรีสัชนาลัย และกำแพงเพชร

บทคัดย่อ

        การวิจัยครั้งนี้ มีวัตถุประสงค์เพื่อศึกษาคุณค่างานหัตถกรรมท้องถิ่นของชุมชน ซึ่งผู้วิจัยสร้างเกณฑ์ในการคัดเลือกชุมชนต้นแบบ จำนวน 3 ชุมชน เพื่อเป็นตัวแทนของชุมชนเป้าหมายโดยรอบอุทยานประวัติศาสตร์สุโขทัย ศรีสัชนาลัย และกำแพงเพชร จำนวน 19 ชุมชน เป็นงานวิจัยภาคสนาม กลุ่มตัวอย่างที่ใช้ ได้แก่ กลุ่มผู้นำชุมชน จำนวน 19 คน ใช้วิธีสุ่มแบบเจาะจง และกลุ่มประชาชนในชุมชนที่เกี่ยวข้องกับการทำหัตถกรรมท้องถิ่นของชุมชน จำนวน 95 คน ใช้วิธีเลือกกลุ่มตัวอย่างแบบโควตา จากนั้นนำข้อมูลที่เก็บรวบรวมข้อมูลจากเอกสารและการสำรวจภาคสนามมาวิเคราะห์เชิงคุณภาพ โดยนำเสนอผลการวิเคราะห์ผ่านการบรรยาย ผลการวิจัยพบว่า ตัวชี้วัดคุณค่างานหัตถกรรมท้องถิ่นของชุมชนต้นแบบ สามารถจำแนกออกเป็น 4 ด้าน ได้แก่ ด้านที่หนึ่ง คุณค่าความเป็นอัตลักษณ์เฉพาะถิ่น ด้านที่สอง คุณค่าของวัสดุและกรรมวิธีการผลิต ด้านที่สาม คุณค่าทางความงาม และด้านที่สี่ คุณค่าทางประโยชน์ใช้สอย นอกจากนี้รูปแบบการพัฒนาหัตถกรรมท้องถิ่นของชุมชนสอดคล้องกับวัฒนธรรม แสดงให้เห็นถึงการอนุรักษ์และประยุกต์ภูมิปัญญาท้องถิ่น รวมทั้งรูปแบบการบริหารจัดการที่ให้ความสำคัญกับการมีส่วนร่วมของประชาชนในชุมชนและอาศัยความร่วมมือจากทุกภาคส่วน ถือว่าเป็นเครื่องมือสำคัญในการอนุรักษ์คุณค่าของมรดกทางวัฒนธรรมของชุมชน ศักยภาพดังกล่าว นำไปสู่การพัฒนาหรือปรับปรุงแนวทางการบริหารจัดการที่สามารถเชื่อมโยงการพัฒนาหัตถกรรมท้องถิ่นในลักษณะระบบเครือข่ายและสามารถเชื่อมโยงเอกลักษณ์ด้านหัตถกรรมท้องถิ่นกับพื้นที่ศึกษา ต่อยอดสู่การสร้างกลไกการสนับสนุนของชุมชน เพื่อนำไปสู่การบริหารจัดการภูมิปัญญาสร้างสรรค์ของเครือข่ายย่าน ตามแนวแกนเมืองมรดกโลกสุโขทัย ศรีสัชนาลัย และกำแพงเพชรต่อไป