แผนที่วัฒนธรรมตามบริบทเชิงพื้นที่ของพื้นที่ตอนล่าง จังหวัดสมุทรสาคร

บทคัดย่อ

     งานวิจัยนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อศึกษาข้อมูลเชิงพื้นที่ทุนวัฒนธรรมในพื้นที่ตอนล่าง จังหวัดสมุทรสาคร และประเมินความเหมาะสมขององค์ประกอบกราฟิก และอัตลักษณ์ตามบริบทเชิงพื้นที่สำหรับการประยุกต์ใช้ในงานออกแบบแผนที่วัฒนธรรมตามบริบทเชิงพื้นที่ตอนล่าง จังหวัดสมุทรสาคร ด้วยวิธีวิจัยโดยการสํารวจทรัพยากรชุมชน สัมภาษณ์ สนทนากับผู้ให้ข้อมูลสำคัญ ได้แก่ ผู้แทนหน่วยงานราชการ ผู้แทนสถาบันการศึกษา และผู้ประกอบการทางวัฒนธรรมในพื้นที่ โดยการเลือกแบบเจาะจง ร่วมกับการเลือกแบบลูกโซ่ (Snowball Sampling) การสังเกตการณ์ในกิจกรรม วัฒนธรรม และประเพณีต่าง ๆ และการบันทึกภาพ ทั้งสภาพแวดล้อมที่เกี่ยวข้อง สถานที่ และวัฒนธรรมที่ปรากฎตามคำขวัญประจำจังหวัด และการประเมินผลงานออกแบบด้วยแบบสอบถามโดยตัวอย่าง จำนวน 25 คน และนำเสนออัตลักษณ์ตามบริบทเชิงพื้นที่สำหรับการประยุกต์ใช้ในงานออกแบบ การวางโครงร่างองค์ประกอบการออกแบบแผนที่วัฒนธรรม และผลิตภัณฑ์ทางวัฒนธรรม เพื่อสื่อความหมายให้ง่ายต่อการรับรู้และการใช้งาน และมีคุณค่าเชิงรูปธรรม ได้แก่ เส้น ลวดลาย รูปลักษณ์รูปทรง สีสัน ตลอดจนพื้นผิวและวัสดุ และคุณค่าเชิงนามธรรม ได้แก่ ความซาบซึ้งในเรื่องราว คุณค่า ความหมายต่าง ๆ ที่แฝงอยู่ในภูมิปัญญาของชุมชนเพื่อสื่อความในรูปแบบที่เป็นสากล ได้แก่ ตราสัญลักษณ์ อารมณ์และโทนสี สำหรับการประยุกต์ใช้ในงานออกแบบ จำนวน 1 รูปแบบ แผนที่วัฒนธรรม ประกอบด้วย 1) แผนที่วัฒนธรรมพื้นที่ตอนล่าง จังหวัดสมุทรสาคร จำนวน 1 รูปแบบ 2) แผนที่วัฒนธรรมไทยพื้นถิ่น จำนวน 1 รูปแบบ 3) แผนที่วัฒนธรรมไทย-จีน จำนวน 1 รูปแบบ 3) แผนที่วัฒนธรรมไทย-รามัญ จำนวน 1 รูปแบบ

     ผลการวิจัย พบว่า องค์ประกอบกราฟิก และอัตลักษณ์ตามบริบทเชิงพื้นที่สำหรับการประยุกต์ใช้ในงานออกแบบแผนที่วัฒนธรรมตามบริบทเชิงพื้นที่ตอนล่าง จังหวัดสมุทรสาคร มีความเหมาะสมในระดับมากที่สุด โดยความเป็นไปได้ในการนำไปใช้ มีค่าเฉลี่ยมากที่สุด (Mean = 5.00 S.D.=0.00) รองลงมาเป็น สร้างภาพลักษณ์ที่ดี (Mean = 4.96 S.D.=0.20) มีความเป็นอัตลักษณ์เฉพาะตัวตามวัตถุประสงค์ (Mean = 4.92 S.D.=0.28) จึงสามารถสรุปได้ว่า แผนที่ทุนทางวัฒนธรรม เพื่อจัดการความรู้ทุนทางวัฒนธรรมในพื้นที่ตอนล่าง จังหวัดสมุทรสาคร สามารถนำไปสู่การต่อยอดในการบริหารจัดการความรู้ รวมทั้งการนำไปประยุกต์ใช้ในการเสริมสร้างเศรษฐกิจฐานราก การสร้างมูลค่าเพิ่มให้กับผลิตภัณฑ์ทางวัฒนธรรมต่อไป