สัญลักษณ์มงคลในศาลเจ้าจีน : รูปแบบและคติความเชื่อ สู่การสร้างสรรค์ผลงานจิตรกรรม

บทคัดย่อ

การศึกษาในครั้งนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อศึกษาความเป็นมาสัญลักษณ์มงคลในศาลเจ้าแม่สร้อยดอกหมาก เพื่อศึกษารูปแบบและคติความเชื่อสัญลักษณ์มงคลในศาลเจ้าแม่สร้อยดอกหมาก และเพื่อสร้างสรรค์ผลงานจิตรกรรม ที่มาจากพื้นฐานการศึกษาวิจัยสัญลักษณ์มงคล รูปแบบและคติความเชื่อศาลเจ้าแม่สร้อยดอกหมาก โดยเครื่องมือที่ใช้ในการเก็บรวบรวมข้อมูลประกอบแบบสังเกตการณ์ และผู้วิจัยได้ใช้ทฤษฎีการแพร่กระจายทางวัฒนธรรม ทฤษฎีสัญศาสตร์ ทฤษฎีสุนทรียศาสตร์ มาใช้ประกอบการวิเคราะห์ จากการศึกษา พบว่า ศาลเจ้าแม่สร้อยดอกหมากเป็นศาลเจ้าจีนที่มีความเก่าแก่ ซึ่งตั้งอยู่ในพื้นที่ ที่ครั้งหนึ่งเป็นย่านการค้าการขายและจอดพักสำเภาสินค้าของชาวจีน โดยในบริเวณเดียวกันยังเป็นที่ประดิษฐานหลวงพ่อโตหรือองค์ซำปอกง สอดคล้องกับหลักฐานพงศาวดารหลายฉบับ รวมถึงตำนานพระนางสร้อยดอกหมากธิดาพระเจ้ากรุงจีนกับพระเจ้าสายน้ำผึ้ง ซึ่งในศาลเจ้าแม่สร้อยดอกหมากนี้มีศิลปกรรมที่สวยงามมีเอกลักษณ์ การใช้สัญลักษณ์มงคลเป็นไปตามคติความเชื่อแบบแผนจีน โดยให้ความสำคัญของการเป็นสื่ออวยพรอันประเสริฐ สัญลักษณ์มงคลมีความเรียบง่าย ลักษณะเป็นการลดทอนและดัดแปลงเพื่อให้เกิดรูปแบบใหม่ ๆ เทคนิควิธีการงานช่างเป็นกระบวนการจีนทั้งงานประติมากรรมลอยตัว งานปูนปั้นนูนต่ำ – นูนสูง งานแกะสลักไม้ลงรักปิดทองล่องชาดและงานระบายสีสันสดใส จากการศึกษาถึงความเป็นมา รูปแบบและคตินิยมสัญลักษณ์มงคลในศาลเจ้าแม่สร้อยดอกหมาก จึงเป็นแรงบันดาลใจสำคัญต่อการสร้างสรรค์ผลงานจิตรกรรม ผ่านกระบวนการคัดสรรข้อมูล การร่างภาพ (Sketch) การลดทอนรูปร่างรูปทรงสัญลักษณ์ เพื่อให้ผลงานจิตรกรรมมีความสวยงามและมีความเฉพาะตนสามารถสะท้อนเนื้อหา แนวความคิด รวมถึงปรัชญา “เต๋า - ขงจื้อ” ได้ ซึ่งในบทความวิจัยนี้ผู้วิจัยได้นำเสนอผลงานจิตรกรรมที่สร้างสรรค์ขึ้นภายใต้หัวข้อการวิจัยเรื่อง “สัญลักษณ์มงคลในศาลเจ้าจีน : รูปแบบและคติความเชื่อ สู่การสร้างสรรค์ผลงานจิตรกรรม” จำนวน 2 ผลงาน