บ้านและมัสยิดในหมู่บ้านน้ำ (กัมปงไอร์: ภาพสะท้อนวัฒนธรรมมลายูมุสลิมในประเทศบรูไนดารุสซาลาม
Article Sidebar
Main Article Content
บทคัดย่อ
บทความนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อศึกษาบ้านและมัสยิดในกัมปงอาเยร์ที่สะท้อนภาพวัฒนธรรมมลายูของมุสลิมในประเทศบรูไนดารุสซาลาม โดยใช้ระเบียบวิธีวิจัยเชิงคุณภาพ ศึกษาทั้งเอกสารและภาคสนาม ด้วยการเก็บข้อมูลจากการสังเกต การสัมภาษณ์เชิงลึกจากผู้ให้ข้อมูลเป็นนักวิชาการ เจ้าหน้าที่และประชาชนผู้อาศัยอยู่ในหมู่บ้านน้ำจำนวน 16 คน นำข้อมูลมาตรวจสอบความน่าเชื่อถือแบบสามเส้าด้านข้อมูล แล้วนำมาเขียนเชิงวิเคราะห์พรรณนา ผลจากการศึกษาพบว่า ภาพสะท้อนวัฒนธรรมมลายูมุสลิมในบรูไนดารุสซาลาม ปรากฏด้านโครงสร้างบ้าน ค่านิยมในการใช้ไม้ประกอบบ้าน และการเลือกทำเลน้ำ การจัดสรรพื้นที่ รูปแบบบ้านส่วนใหญ่มีลักษณะเดียวกัน ด้านนอกเป็นระเบียง ตรงระเบียงนิยมทำม้านั่งพักผ่อน และต้อนรับแขก การตกแต่งบ้าน ดังเช่น ระเบียงใส่ลูกกรงแบบต่างๆ บางบ้านสรรหาลูกกรงที่มีคุณค่าเชิงสุนทรีย์ วาดวัตถุหรือติดอักษรอาหรับที่เป็นมงคล มัสยิดยังมีเค้าโครงแบบดั้งเดิมมีหลังคาคล้ายพีระมิด แบบที่เรียกว่านูซันตารา ซึ่งเป็นที่นิยมของชาวมลายูพื้นเมืองมาก่อน ศิลปสถาปัตยกรรมสะท้อนภาพวัฒนธรรมมลายูมุสลิมในบรูไนดารุสซาลาม อันได้แก่ การหาความสุขเชิงปัจเจก การรักษาความผูกพันของกลุ่มคนในสังคม การให้ความสำคัญกับเพศหญิง การเชิดชูศาสนาและใช้ศาสนาประกันความมั่นคงของชาติ และการเคารพสถาบันพระมหากษัตริย์ การยกย่องสุลต่านดังสมมุติเทพ โดยปราศจากพิธีกรรม สะท้อนการเป็นรัฐอิสลามที่ค่อนข้างเครังครัดในหลักศาสนาอิสลาม จารีตวัฒนธรรมมุสลิมบางสิ่งดูเข้มงวดขณะที่บางสิ่งผ่อนปรน เปลี่ยนแปลงตามการสรรค์สร้างสิ่งแวดล้อมและโลกสมัยใหม่ สะท้อนออกทั้งรูปธรรมและนามธรรม
House, mosque, water village, Melayu culture, Brunei Darussalam
Article Details
เอกสารอ้างอิง
1. อคิน รพีพัฒน์. 2551. วัฒนธรรมคือความหมาย ทฤษฏีและวิธีการของคลิฟฟอร์ด เกียร์ช. กรุงเทพฯ: ศูนย์มานุษยวิทยาสิรินธร (องค์กรมหาชน).
2. นันทสาร สีสลับ. 2541. “ภูมิปัญญาไทย” ใน สารานุกรมไทยสำหรับเยาวชนโดยพระราชประสงค์ในพระบาทสมด็จพระเจ้าอยู่หัว เล่มที่ ๒๓. http://kanchanapisek.or.th/kp6/sub/book/
3. นิธิ เอียวศรีวงศ์, บรรณาธิการ. 2550. มลายูศึกษา: ความรู้พื้นฐานเกี่ยวกับประชาชนมุสลิมภาคใต้. กรุงเทพฯ: อมรินทร์
4. ปัญญา เทพสิงห์และคณะ. 2560. “ลักษณะบ้านในวัฒนธรรมมลายู: ศึกษากรณีกัมปงไอเยอร์ ประเทศบรูไนดารุสซาลาม.” วารสารวิทยบริการ 25(2): 25-35.
5. มุรีด ทิมะเสน. 2556. บ้านมุสลิม. กรุงเทพฯ: เรือนแก้วการพิมพ์.
6. ฉัตรทิพย์ นาภสุภา, บรรณาธิการ. 2556. ด้วยรัก เล่มที่ 8 : ศาสนาและความเชื่อกับสังคม. กรุงเทพฯ: เคล็ดไทย.
7. ศรยุทธ เอี่ยมเอื้อยุทธิ์. 2557. “ศาสนากับการเมืองอัตลักษณ์.” วารสารสังคมศาสตร์ 26(1): 93-108.
8. ศิริรัตน์ แอดสกุล. 2557. ความรู้เบื้องต้นทางสังคมวิทยา. กรุงเทพฯ: สำนักพิมพ์แห่งจุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย.
9. อมรา พงศาพิชญ์. 2554. ความหลากหลายทางวัฒนธรรม : กระบวนทัศน์และบทบาทในประชาสังคม. กรุงเทพฯ: สำนักพิมพ์แห่งจุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย.
10. อับดุรเราะหฺมาน อัลบัฆดาดียฺ. 2550. ศิลปะ ดนตรี การร้องเพลง และการเต้นรำ ในมุมมองอิสลาม. ปัตตานี: วิทยาลัยอิสลามศึกษา มหาวิทยาลัยสงขลานครินทร์.
ภาษาอังกฤษ
11. Department of Economic Planning and Development. 2011. Preliminary Report of Population and Housing Census. Benda Seri Begawan: Department of Economic Planning and Development.
12. De Vienne, Marie-Sybille. 2016. Brunei From the Age of Commerce to the 21th Century. Singapore: NUS Press.
13. Dolah, Sulaiman. Interviewed. (Sultan Sharif Ali Islamic University), 28 July 2016.
14. Fatimah, Dayang. Interviewed. (University of Brunei Darussalam), 28 September 2015.
15. Hasan, Abdul Ghaffar. 2004. The Rights & Duties of Women in Islam. London: Darussalam.
16. Haji Ahmad, Suriyati Binti. 2008. 50 Years Historical Moments of Omar Ali Saifuddien Mosque (1958-2008). Bandar Seri Begawan: The Ministry of Religion Affair.
17. Jones, Andrew. 1997. “Urban conservation issues in Brunei Darussalam: The Case of Brunei’s Water Villages.” Planning Perspectives 12: 457–475.
18. Laksanasamrith, Ekkarach. 2015. “Water Temple In Architecture: Tadao Ando.” Dsignsomething, August 25. Accessed October 12, 2016. https://dsignsomething.com/.
19. Pratiwi, Wiwik D. 2014. “Cultural Identity, Dwelling Transformation and Architectural Research.” Paper present at the Seminar and Workshop: Architecture: Religion, Culture and Identity, Pertubuhan Ukur Jurutera & Arkitek (puja) Brunei Darussalam, June 9– 10. http://puja-brunei.org/pdf.
20. Qaradavi, Yusuf al. 2004. The Lawful and Prohibited in Islam. Translated by Banjong Binkason. 5th edn. Bangkok: Islam Book.
21. Richard, Weixing Hu. 2009. “Building Asia Pacific Regional Architecture: The Challenge of Hybrid Regionalism.” The Brookings Institution, February 16. https://www.brookings.edu/wp-content.
22. Wong, Maggie Hiufu and Dan Tham. 2018. “Brunei's Kampong Ayer: World's largest settlement on stilts.” January 24. Accessed September 5, 2017. https://edition.cnn.com/travel/article /kampong-ayer.
