การเมืองศิลธรรมในอินโดนีเซีย: การเลือกตั้งประธานาธิบดี 2019 และประชานิยมอิสลาม

บทคัดย่อ

ชุมชนศีลธรรมทางการเมืองในอินโดนีเซียก่อตัวขึ้นบนพื้นฐานชาตินิยมหลากหลายรูปแบบ ไม่ว่าจะเป็นชาตินิยมทางศาสนา (Religious nationalism) ชาตินิยมทางชาติพันธุ์ (Ethno nationalism) และชาตินิยมพลเมือง (Civic nationalism) แนวคิดที่แตกต่างกันนี้สร้างแรงปะทะทางความคิดและส่งผลต่อการก่อร่างสร้างตัวของชุมชนจินตกรรมอินโดนีเซียนับตั้งแต่ยุคเริ่มต้นของการสร้างรัฐชาติ ทั้งยังส่งผลต่อการเมืองการปกครองและขบวนการเคลื่อนไหวทางการเมืองของประเทศในแต่ละยุคสมัย ไม่ว่าจะเป็นยุคประชาธิปไตยแบบชี้นนำภายใต้การปกครองของซูการ์โน (Guided Democracy, 1957 - 1966 ) ยุคระเบียบใหม่ภายใต้การปกครองของซูฮาร์โต้ (New Order, 1966 - 1998) และยุคปฏิรูปในปัจจุบัน (Reformasi, 1998 - ปัจจุบัน) ที่มีความพยายามส่งเสริมคุณค่าประชาธิปไตย ปฏิรูปกองทัพ และสนับสนุนกิจกรรมของภาคประชาสังคมให้ประชาชนเป็นตัวแสดงหลักในฐานะองค์อธิปัตย์ แต่ทว่าประชาธิปไตยในอินโดนีเซียปัจจุบันกลับเติบโตขึ้นในรูปแบบประชาธิปไตยแบบมีข้อจำกัดและมีข้อท้าทายหลายประการ ไม่ว่าจะเป็นการรักษาอำนาจทางการเมืองของชนชั้นนำ ความขัดแย้งทางชาติพันธุ์และศาสนา และรวมไปถึงกลุ่มเคลื่อนไหวทางการเมืองต่อต้านประชาธิปไตยซึ่งเกิดขึ้นอยู่เนืองๆในยุคปฏิรูป หนึ่งตัวอย่างที่ชัดเจนที่สุด คือ เหตุการณ์การต่อต้านอดีตผู้ว่าการมหานครจาการ์ต้า บาซูกี จาฮาจา ปูร์นามา (Basuki Tjahaja Purnama) หรือ อาฮก (Ahok) ระหว่าง ปี ค.ศ. 2016 และ ปี ค.ศ. 2017 อันถือว่าเป็นเหตุการณ์สำคัญทางการเมือง เมื่อมีการรวมตัวกันของกลุ่มมุสลิมฝ่ายอนุรักษ์นิยมเพื่อต่อต้านผู้สมัครเลือกตั้งผู้ว่าการมหานครจาการ์ต้าชาวจีนอินโดนีเซีย ถือว่าเป็นขบวนการเคลื่อนไหวทางการเมืองครั้งใหญ่ที่สุดนับตั้งแต่มีการปฏิรูปประเทศมา เหตุการณ์ครั้งนี้สะท้อนภาพความเปราะบางของสังคมพหุวัฒนธรรมนิยมและการก่อตัวของกระแสประชานิยมอิสลามที่มีสูงขึ้นในอินโดนีเซีย ส่งผลกระทบต่อเนื่องมาถึงกระบวนการสร้างประชาธิปไตยและการเลือกตั้งประธานาธิบดีปีค.ศ. 2019 อย่างหลีกเลี่ยงไม่ได้ บทความชิ้นนี้ศึกษาชุมชนศีลธรรมทางการเมืองโดยเฉพาะขบวนการเคลื่อนไหวของประชานิยมอิสลามที่ก่อตัวขึ้นผ่านแคมเปญการเลือกตั้งชิงเก้าอี้ประธานาธิบดีระหว่างหมายเลขหนึ่ง โจโก วิโดโด (Joko Widodo) หรือ โจโกวี (Jokowi) และมารูฟ อามิน ( Ma’ruf Amin) และหมายเลขสอง ปราโบโว ซูเบียนโต (Prabowo Subianto) และซานดิอาก้า อูโน่ (Sandiaga Uno)