โลกาภิบาลการส่งคืนศิลปวัตถุกลับคืนสู่แหล่งกำเนิด: ระเบียบกติกา ตัวแสดงและกลไกการทำงาน

ผู้แต่ง

  • พงษ์พันธ์ ยอมิน Kasetsart University
  • เอกลักษณ์ ไชยภูมี

คำสำคัญ:

โลกาภิบาล, ศิลปวัตถุ, การส่งกลับคืนสู่แหล่งกำเนิด

บทคัดย่อ

บทความนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อศึกษาโลกาภิบาลแห่งการเรียกร้องและส่งคืนศิลปวัตถุกลับคืนสู่แหล่งกำเนิด ในประเด็นต่าง ๆ ดังต่อไปนี้ คือ 1) ระเบียบและกติการะหว่างประเทศที่เป็นแนวทางในการเรียกร้องและขอคืนศิลปวัตถุกลับคืนสู่ประเทศที่เป็นแหล่งกำเนิด 2) ตัวแสดงต่าง ๆ ที่เกี่ยวข้อง และ 3) การทำงานของของกลไกและตัวแสดงในกระบวนการโลกาภิบาล ผลการศึกษาพบว่าโลกาภิบาลการส่งคืนศิลปวัตถุกลับคืนสู่แหล่งกำเนิด มีลักษณะกระจายตัวเป็นส่วนย่อย (fragmentation) ส่งผลให้กฎหมาย ข้อตกระหว่างประเทศ ตัวแสดง รวมถึงกระบวนการในการโลกาภิบาลด้านนี้มีความแตกต่างและหลากหลาย ปราศจากระเบียบและกฎเกณฑ์ รวมถึงตัวแสดงอย่างใดอย่างหนึ่งที่มีสิทธิอำนาจเด็ดขาดในการกำหนดระเบียบและขั้นตอนของการเรียกร้องขอคืนศิลปวัตถุ ด้วยเหตุนี้รัฐจึงยังคงเป็นตัวแสดงหลักที่ยังคงมีบทบาทมากที่สุดในกระบวนการของโลกาภิบาลด้านนี้ ซึ่งประกอบไปด้วย 3 ขั้นตอนได้แก่ 1) การสร้างความตระหนักรู้และระดมการสนับสนุนจากสาธารณชน 2) การสร้างความเป็นสถาบันให้แก่บรรทัดฐานและกฎเกณฑ์ในการส่งมอบคืนศิลปวัตถุ และ 3) การบังคับใช้กลไกของโลกาภิบาลที่ถูกทำให้เป็นสถาบันแล้ว โดยนอกเหนือจากรัฐ ยังมีตัวแสดงอื่น ๆ เข้ามาเกี่ยวข้องในกระบวนการดังกล่าวนี้  อาทิ องค์กรระหว่างประเทศ พิพิธภัณฑ์ ภาคประชาสังคม นักวิชาการ ผู้ค้าและประมูลงานศิลปะ เป็นต้น 
คำสำคัญ: โลกาภิบาล; ศิลปวัตถุ; การส่งกลับคืนสู่แหล่งกำเนิด

References

Antiques Coalition. (2018). Looting and Laundering Art, Antiquities, and Financial Crimes Retrieved August 22, 2022 from https://theantiquitiescoalition.org/looting-and-laundering-art-antiquities-and-financial-crimes

Antiques Coalition. (n.d.). #CULTUREUNDERTHREAT TASK FORCE. Retrieved August 22, 2022 from https://theantiquitiescoalition.org/cultureunderthreat-task-force/

Benedict, K. (2015). Global Governance. In J. D. Wright (Ed.), International Encyclopedia of the Social & Behavioral Sciences (Second Edition) (pp. 155-161). Elsevier. https://doi.org/https://doi.org/10.1016/B978-0-08-097086-8.75018-5

Biermann, F., Pattberg, P., van Asselt, H., & Zelli, F. (2009). The Fragmentation of Global Governance Architectures: A Framework for Analysis. Global Environmental Politics, 9(4), 14-40. https://doi.org/10.1162/glep.2009.9.4.14

Campfens, E. (2020). Whose Cultural Objects? Introducing Heritage Title for Cross-Border Cultural Property Claims. Netherlands International Law Review, 67(2), 257-295. https://doi.org/10.1007/s40802-020-00174-3

Chechi, A. (2016). ADR for looted art cases: problems and trends. Alternative Dispute Resolution Law, 3(6), 107-109.

Congressional Research Service. (2021, May 1). Transnational Crime Issues: Arts and Antiquities Trafficking. Congress.gov. Retrieved March 23, 2023 from https://crsreports.congress.gov/product/pdf/IF/IF11776

Cornu, M., & Renold, M.-A. J. (2010). New developments in the restitution of cultural property: Alternative means of dispute resolution. International Journal of Cultural Property, 17(1), 1-31. https://doi.org/10.1017/s0940739110000044

Echeona, E., & Christina, N. (n.d.). Art Theft and Modern Restitution in International Law. Santa Clara Business Law Chronicle. Retrieved April 26, 2023 from https://www.scbc-law.org/post/art-theft-and-modern-restitution-in-international-law

Georgiou, I. (2016). The role of UNESCO in cases of return of cultural property to their countries of origin. The work of the UNESCO "Intergovernmental Committee for Promoting the Return of Cultural Property to its Countries of Origin or its Restitution in case of Illicit Appropriation" [MA Thesis in Art, Law and Economy, INTERNATIONAL HELLENIC UNIVERSITY].

Gruber, S. (2013). The Fight Against the Illicit Trade in Asian Cultural Artefacts: Connecting International Agreements, Regional Co-operation, and Domestic Strategies. Asian Journal of International Law, 3(2), 341-363. https://doi.org/10.1017/S2044251313000052

ICOM. (2017). ICOM Code of Ethics for Museums. Retrieved July 26, 2022 from https://icom.museum/wp-content/uploads/2018/07/ICOM-code-En-web.pdf

INTERPOL. (2022). Assessing Crimes Against Cultural Property 2021: Survey of Interpol Member Countries. INTERPOL.

Jakubowski, A. (2018). Resolution 2347: Mainstreaming the protection of cultural heritage at the global level. QIL, Zoom-in, 48, 21-44. http://www.qil-qdi.org/resolution-2347-mainstreaming-protection-cultural-heritage-global-level/

Jang, J., McSparren, J., & Rashchupkina, Y. (2016). Global governance: present and future. Palgrave Communications, 2(1), 15045. https://doi.org/10.1057/palcomms.2015.45

Labadie, C. (2021). Decolonizing collections: A legal perspective on the restitution of cultural artifacts. ICOFOM Study Series, 49(2), 132-146. https://doi.org/https://doi.org/10.4000/iss.3784

Lim, L. (2021). Reclaiming Mongyudowŏndo: Legal Challenges to Restituting Korean Cultural Property From Japan and Alternative Solutions. U. Pa. J. Int'l L., 42(3), 889-920. https://scholarship.law.upenn.edu/jil/vol42/iss3/6

Ling, I. (2022, January 7). Looking to the Future of Art Restitution. HYPERALLERGIC. Retrieved April 26, 2023 from https://hyperallergic.com/704863/looking-to-the-future-of-art-restitution/

M.C. Subhadradis Diskul. (1989). Stolen Art Objects Returned to Thailand. SPAFA Digest, 10(2), 8-12.

Machado Haertel, L. (2021). The past, present: The Parthenon Sculptures dispute as an example of the ICPRCP’s role on claims barred by the non-retroactivity of the 1970 UNESCO Convention. International Journal of Cultural Property, 28(4), 479-504. https://doi.org/10.1017/S0940739121000424

Moiloa, M. (2022). Reclaiming Restitution: Centring and Contextualising the African Narrative. African No Filter. Retrieved April 26, 2023 from https://africanofilter.org/documents/Reclaiming-restitution-2022.pdf

Open Society Foundations. (2019, November 12). Open Society Pledges Support for African Cultural Heritage Restitution. Retrieved April 26, 2023 from https://www.opensocietyfoundations.org/newsroom/open-society-pledges-support-for-african-cultural-heritage-restitution

Peerapon Jaderojananont. (2562). Legal Framework for Repatriation of Cultural Property from Illicit Trafficking: An Examination. วารสารนิติศาสตร์ มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์, 48(2), 368-388.

Phacharaphorn Phanomvan. (2021). Plai Bat: Reclaiming Heritage, Social Media, and Modern Nationalism. In L. Tythacott & P. Ardiyansyah (Eds.), Returning Southeast Asia’s Past: Objects, Museums, and Restitution (pp. 235-263). NUS Press.

Polner, M. (2019). Preventing Illicit Trafficking of Cultural Objects: A Supply Chain Perspective. In S. Hufnagel & D. Chappell (Eds.), The Palgrave Handbook on Art Crime (pp. 769-793). Palgrave Macmillan.

Reed, V. (n.d.). Art Restitution. Oxford Bibliographies. Retrieved 2022, December 15 from https://www.oxfordbibliographies.com/display/document/obo-9780199920105/obo-9780199920105-0173.xml?rskey=NEcgY9&result=2&q=arts+restitution#firstMatch

Rod-ari, M. (2021). Who Owns Ban Chiang? The Discovery, Collection and Repartriation of Ban Chiang Artefacts. In L. Tythacott & P. Ardiyansyah (Eds.), Returning Southeast Asia’s Past: Objects, Museums, and Restitution (pp. 87-107). NUS Press.

Temudo, A. (2021). Current challenges for African cultural heritage: a case study of Guinea-Bissau. MIDAS [Online], 13. https://doi.org/10.4000/midas.2909

Turku, H. (2018). The Destruction of Cultural Property as a Weapon of War. Palgrave Macmilan.

UNESCO. (2020). The Real Price of art: International UNESCO campaign reveals the hidden face of art trafficking. UNESCO. Retrieved March 3, 2024 from https://www.unesco.org/en/articles/real-price-art-international-unesco-campaign-reveals-hidden-face-art-trafficking

UNESCO. (2021). Returning The Loot: How to tackle the illicit trafficking of cultural property in South Asia. In. New Dehli: UNESCO Office in New Dehli.

UNESCO. (2022, August 8). International Alerts. UNESCO. Retrieved March 3, 2024 from https://www.unesco.org/en/node/66431

UNESCO. (2023). Fighting the Illicit Trafficking of Cultural Property: A Toolkit for European Judiciary and Law Enforcement. UNESCO.

UNESCO. (n.d.). International Alerts - Stolen Artefacts. UNESCO. Retrieved March 3, 2024 from https://en.unesco.org/international-alerts

UNIDROIT. (n.d.). State Parties. UNIDROIT. Retrieved March 3, 2024 from https://www.unidroit.org/instruments/cultural-property/1995-convention/status/

Van Beurden, J. (2021). Returns By the Netherlands to Indonesia in the 2010s and The 1970s In L. Tythacott & P. Ardiyansyah (Eds.), Returning Southeast Asia’s Past: Objects, Museums, and Restitution (pp. 187-208). NUS Press.

Weiss, T. G., & Thakur, R. (2014). The United Nations Meets the Twenty-First Century: Confronting the Challenges of Global Governance. In M. B. Sterger, P. Battersby, & J. M. Siracusa (Eds.), The SAGE Handbook of Globalization (pp. 489-504). SAGE Publications Ltd. https://doi.org/10.4135/9781473906020

Willi, D. (2022, February 18). Early activists in the fight for restitution of African art. EUI. Retrieved December 23, 2023 from https://euideas.eui.eu/2022/02/18/early-activists-in-the-fight-for-restitution-of-african-art/

ณัฐรุจา ชูทอง, ไพลิน กิตติเสรีชัย, และ เอกลักษณ์ ไชยภูมี. (2564). โลกาภิบาลการคุ้มครองสิทธิของผู้ให้บริการทางเพศ. วารสารสังคมศาสตร์และมนุษยศาสตร์, 47(2), 30-44. https://so04.tci-thaijo.org/index.php/socku/article/view/251071

ดำรง ลีนานุรักษ์. (2565, 31 สิงหาคม). จับตาทวงคืนโบราณวัตถุไทย กรณีศึกษารัฐบาลตุรกีได้ทองคำกรุ Lydian คืนจากสหรัฐ. มติชนรายวัน, 13.

นร 143/2560. (2560). แต่งตั้งคณะกรรมการติดตามโบราณวัตถุของไทยในต่างประเทศกลับคืนสู่ประเทศไทย.

ปฏิญญาสหประชาชาติว่าด้วยสิทธิชนเผ่าพื้นเมือง. (2007). มูลนิธิชนเผ่าพื้นเมืองเพื่อการศึกษาและสิ่งแวดล้อม.

พระราชบัญญัติโบราณสถาน โบราณวัตถุ ศิลปวัตถุ และพิพิธภัณฑสถานแห่งชาติ (ฉบับที่ 2), (2535).

พันทิพย์ ธีระเนตร. (2564, 29 พฤษภาคม). 50 ปีที่ถูกพราก ทับหลังปราสาทหนองหงส์-เขาโล้น จากสหรัฐคืนสู่ ‘แผ่นดินไทย’. Matichon Online. สืบค้น 26 เมษายน, 2565 จาก https://www.matichon.co.th/prachachuen/news_2745448

ไพลิน กิตติเสรีชัย. (2019). โลกาภิบาลมาตรฐานเกษตรอินทรีย์. วารสารสังคมศาสตร์และมนุษยศาสตร์, 45(1), 18-49. https://so04.tci-thaijo.org/index.php/socku/article/view/208576

วิสุทธิ์ ภิญโญวาณิชกะ. (2551). ทับหลังนารายณ์บรรทมสินธุ์ ของจริงหรือของปลอม บันทึกไว้เพื่อความทรงจำ. วารสารวิจัยและพัฒนา มหาวิทยาลัยราชภัฏบุรีรัมย์, 3(1), 27-32. https://so03.tci-thaijo.org/index.php/RDIBRU/article/view/128757

วุฒิกรณ์ ชูวัฒนานุรักษ์. (2559). โลกาภิบาล: ว่าด้วยสิ่งที่อยู่ระหว่างสิ่งเก่ากับสิ่งใหม่ (ที่ยังไม่เกิด). ใน

วัชรพล ศุภจักรวัฒนา และ วัชรพล พุทธรักษา (บก.), ว่าด้วยทฤษฎีรัฐศาสตร์และรัฐประศาสนศาสตร์ร่วมสมัย (น. 113-144). สำนักพิมพ์มหาวิทยาลัยนเรศวร.

เอกรินทร์ ชัยสุข. (2535). การรณรงค์ของกลุ่มอิทธิพลด้านการอนุรักษ์ศิลปวัฒนธรรมในการเรียกร้องขอคืนทับหลังนารายณ์บรรทมสินธุ์ [วิทยานิพนธ์รัฐศาสตรมหาบัณฑิต ภาควิชาการปกครอง คณะรัฐศาสตร์, จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย].

Downloads

เผยแพร่แล้ว

2024-06-28 — Updated on 2024-07-01

Versions