มาตรการทางกฎหมายในการควบคุมบุหรี่ไฟฟ้า

บทคัดย่อ

บทความฉบับนี้มีวิธีการดำเนินการวิจัยเชิงคุณภาพ โดยค้นคว้ารวบรวมข้อมูลเอกสาร และวิเคราะห์ในแง่มุมทางนิติศาสตร์ มีจุดประสงค์เพื่อศึกษามาตรการทางกฎหมายเกี่ยวกับบุหรี่ไฟฟ้าในประเทศไทยและต่างประเทศ รวมทั้งศึกษาหาแนวทางที่จะทำให้บุหรี่ไฟฟ้าเป็นสินค้าที่ได้รับการยอมรับในทางกฎหมายเทียบเท่ากับบุหรี่ โดยศึกษาข้อมูลทั่วไปของบุหรี่ไฟฟ้า ไม่ว่าจะเป็นประวัติความเป็นมาของบุหรี่ไฟฟ้า ส่วนประกอบของบุรี่ไฟฟ้า สารเคมีในบุหรี่มวนและบุหรี่ไฟฟ้า ผลกระทบทางชีววิทยาและสุขภาพ วิจัยทางสุขภาพและวิจัยในเชิงวิทยาศาสตร์จากต่างประเทศ และมูลค่าตลาดของบุหรี่ไฟฟ้าด้วย

ปัจจุบันมีผู้สูบบุหรี่เป็นจำนวนมากและมีแนวโน้มการสูบที่เพิ่มมากขึ้น ทำให้ประเทศต่างๆ ทั่วโลกตระหนักถึงอันตรายที่จะเกิดต่อสุขภาพของผู้บริโภค บุหรี่ถือเป็นตัวการสำคัญที่ทำให้เกิดโรคร้ายแรงต่างๆ มากมาย อย่างไรก็ตาม บุหรี่ไม่ได้มีโทษต่อร่างกายของผู้สูบเพียงอย่างเดียว แต่ยังส่งผลกระทบที่เป็นอันตรายต่อร่างกายของบุคคลรอบข้างผู้สูบด้วย จากการศึกษาปัญหาและโทษจากบุหรี่ พบว่า “บุหรี่ไฟฟ้า” เป็นทางออกหนึ่งที่สามารถช่วยลดอันตรายอันจะเกิดต่อสุขภาพดังที่กล่าวมาได้ บุหรี่ไฟฟ้าเป็นอุปกรณ์อิเล็กทรอนิกส์ที่ใช้พลังงานไฟฟ้าเป็นกลไกเพื่อส่งสารนิโคตินเหลวระเหยด้วยความร้อนเข้าสู่ร่างกายของผู้สูบโดยไม่ผ่านการเผาไหม้ และมีงานวิจัยจากต่างประเทศกว่า 2,000 ฉบับ ที่แสดงให้เห็นว่าบุหรี่ไฟฟ้าส่งผลเสียต่อสุขภาพน้อยกว่าบุหรี่มวนถึงร้อยละ 95

จากการศึกษา ภาพรวมของกฎหมายไทยกำหนดให้บุหรี่ไฟฟ้าเป็นสินค้าผิดกฎหมาย ทั้งที่ผลิตภัณฑ์ดังกล่าวเป็นสินค้าเทียบเคียงกับบุหรี่ซึ่งถูกบรรจุอยู่ในหมวดของ “ผลิตภัณฑ์ยาสูบ” และกฎหมายที่เกี่ยวข้องบางส่วนมีความไม่ชัดเจน ขัดแย้งกันในหลายประเด็น และไม่ครอบคลุมเท่าที่ควร ทำให้ผู้ใช้กฎหมายเกิดความไม่เข้าใจ รวมถึงผู้บังคับใช้กฎหมายเองก็เกิดความสับสนจนนำมาซึ่งการใช้ดุลพินิจของเจ้าพนักงานในการตัดสินความถูกผิดของพฤติการณ์ต่างๆ แทนการใช้ตัวบทกฎหมายในการกำหนดความผิดเป็นหลัก นอกจากนี้ กฎหมายไทยไม่มีมาตรการควบคุมผลิตภัณฑ์บุหรี่ไฟฟ้าเป็นการเฉพาะ ทำให้เสมือนเป็นการเปิดโอกาสให้มีสินค้าที่ไม่ปลอดภัยอยู่ในตลาดส่งผลเสียโดยตรงต่อผู้บริโภค เกิดการลักลอกซื้อขายนำเข้าอันนำมาสู่สภาวะเศรษฐกิจนอกระบบ และทำให้ภาครัฐขาดรายได้จากภาษีอันพึงจะได้รับจากผลิตภัณฑ์บุหรี่ไฟฟ้าซึ่งเป็นสินค้านำเข้าและเป็นสินค้าฟุ่มเฟือย 

ด้วยเหตุนี้ เพื่อให้ระบบกฎหมายพัฒนาได้ดีขึ้น ผู้จัดทำขอเสนอช่องทางปรับปรุงแก้ไขกฎหมายไทยในส่วนดังกล่าว โดยจัดให้บุหรี่ไฟฟ้าอยู่ในหมวดหมู่ของ “ผลิตภัณฑ์ยาสูบ” ตามพระราชบัญญัติควบคุมผลิตภัณฑ์ยาสูบด้วยการแก้ไขเพิ่มเติมคำนิยามในมาตรา 4 ให้มีความหมายครอบคลุมถึงบุหรี่ไฟฟ้า เช่นเดียวกันกับกฎหมายในสหรัฐอเมริกา เพื่อให้มีสังกัดหน่วยงานที่ทำหน้าที่กำกับดูแล และกำหนดมาตรการบังคับแยกต่างหากเป็นการเฉพาะ เพื่อให้สะดวกต่อการควบคุม และตรวจสอบคุณภาพผลิตภัณฑ์ ปริมาณนิโคติน รวมถึงขั้นตอนการจัดจำหน่าย และการนำเสนอผลิตภัณฑ์ โดยใช้แนวทางตามกฎหมายสหราชอาณาจักร ในข้อบังคับ CONSUMER PROTECTION (การคุ้มครองผู้บริโภค) เรื่อง The Tobacco and Related Products Regulations 2016 หมวด 6 Electronic cigarettes เป็นต้นแบบในการสร้างกรอบควบคุมผลิตภัณฑ์บุหรี่ไฟฟ้าในประเทศไทย โดยการบัญญัติมาตรการควบคุมบุหรี่ไฟฟ้าเป็นหมวดใหม่ต่อจาก หมวด 4 การควบคุมผลิตภัณฑ์ยาสูบ และกฎหมายที่เกี่ยวข้องอื่นๆ ไม่ว่าจะเป็นพระราชบัญญัติการส่งออกไปนอกและนำเข้ามาในราชอาณาจักรซึ่งสินค้า พ.ศ.2522 ในส่วนที่เกี่ยวข้องกับบุหรี่ไฟฟ้า และพระราชบัญญัติคุ้มครองผู้บริโภค พ.ศ.2522 : คำสั่งคณะกรรมการคุ้มครองผู้บริโภค เรื่อง ห้ามขายหรือห้ามให้บริการสินค้า “บารากู่ บารากู่ไฟฟ้าหรือบุหรี่ไฟฟ้า หรือตัวยาบารากู่ น้ำยาสําหรับเติมบารากู่ไฟฟ้าหรือบุหรี่ไฟฟ้า” ซึ่งให้ผลในเชิงที่ขัดแย้งกับพระราชบัญญัติควบคุมผลิตภัณฑ์ยาสูบที่ถูกแก้ไข ให้ยกเลิกหรือปรับปรุงให้สอดคล้องไปในทิศทางเดียวกันด้วย