ปัญหาการบันทึกคำพยานของศาล บทความวิทยานิพนธ์

บทคัดย่อ

                 ปัจจุบัน ศาลไทยใช้รูปแบบการบันทึกคำพยานด้วยวิธีการให้ผู้พิพากษาที่นั่งพิจารณาคดีฟังจับใจความคำเบิกความของพยานบุคคลที่ได้มาให้การต่อศาล จากนั้นเรียบเรียงถ้อยคำใหม่ จัดลำดับเหตุการณ์ ตัดคำฟุ่มเฟือยและไม่จำเป็นออกเพื่อให้เกิดความกระชับ แล้วบันทึกคำเบิกความพยานด้วยถ้อยคำสำนวนของผู้พิพากษาเอง หรือที่เรียกว่า “การอมความ” เนื่องจากเดิมศาลไทยมีแนวคิดว่า พยานบุคคลที่มาเบิกความต่อศาล อาจตอบคำถามของทนายความไม่ตรงประเด็น หากใช้วิธีการบันทึกคำพยานแบบทุกถ้อยคำ (Verbatim record) ตามที่พยานได้ให้การไว้แล้ว อาจทำให้ไม่ได้เนื้อความชัดเจนและการพิจารณาคดีเกิดความล่าช้า แต่การบันทึกคำพยานด้วยวิธีการอมความกลับเป็นปัญหาที่ส่งผลกระทบต่อการดำเนินกระบวนพิจารณาและไม่สอดคล้องกับหลักการพิจารณาคดีหลายประการ ได้แก่ การที่พยานต้องหยุดเบิกความเป็นระยะเพื่อให้ผู้พิพากษาอมความ ส่งผลให้การพิจารณาคดีดำเนินไปอย่างไม่ต่อเนื่อง การสืบพยานบุคคลแต่ละปากจึงต้องใช้เวลานาน ขัดกับหลักความรวดเร็วในการพิจารณาคดี ซึ่งกระบวนพิจารณาที่ไม่ลื่นไหลย่อมทำให้ผู้พิพากษาขาดสมาธิและไม่มีโอกาสสังเกตอากัปกิริยาของพยานเพื่อประกอบการรับฟังคำเบิกความของพยาน ปัญหาประการสำคัญคือ บันทึกคำเบิกความพยานที่ได้จากการอมความของผู้พิพากษามักจะมีความเป็นอัตวิสัย (Subjective) สูง ส่วนหนึ่งเกิดจากความสามารถในการเรียบเรียงถ้อยคำและการใช้ดุลพินิจในการบันทึกคำพยานของผู้พิพากษาแต่ละนายแตกต่างกัน จนมีการตั้งข้อสังเกตว่า วิธีการดังกล่าวอาจทำให้คำพยานถูกบิดเบือนเพราะไม่ได้เป็นการบันทึกในสิ่งที่พยานได้เบิกความจริง และการอมความก็ไม่ต่างจากการที่ผู้พิพากษาเป็นผู้เบิกความเอง

               บทความนี้ จึงมุ่งศึกษาถึงรูปแบบ วิธีการ และปัญหาที่เกิดขึ้นในทางปฏิบัติอันเนื่องมาจากการบันทึกคำพยานด้วยการอมความ ตลอดจนได้ศึกษาระบบบันทึกคำเบิกความพยานของศาลต่างประเทศ ได้แก่ ประเทศฝรั่งเศส ประเทศญี่ปุ่น ประเทศสหรัฐอเมริกา และประเทศนิวซีแลนด์ เพื่อประโยชน์ในการเสนอแนะแนวทางที่สามารถนำมาปรับใช้กับบริบทการพิจารณาคดีของศาลไทยได้อย่างเหมาะสม ทั้งนี้ ได้นำเสนอร่างข้อบังคับของประธานศาลฎีกาว่าด้วยการบันทึกคำพยานด้วยระบบดิจิทัล เพื่อกำหนดหลักเกณฑ์และวิธีการสำหรับการบันทึกคำพยานที่สามารถบันทึกได้ทั้งภาพและเสียง ซึ่งจะเป็นประโยชน์ต่อการชั่งน้ำหนักพยานหลักฐานประกอบการพิจารณาคดีให้เกิดความเป็นธรรมแก่ประชาชนมากยิ่งขึ้น