การคุ้มครองสิทธิผู้ต้องขัง : ศึกษาเฉพาะกรณี สิทธิในการเยี่ยมเพื่อใช้ชีวิตคู่ของผู้ต้องขังที่มีความหลากหลายทางเพศ

บทคัดย่อ

บทความนี้มุ่งศึกษาถึงปัญหาเรื่องการคุ้มครองสิทธิผู้ต้องขัง กรณีสิทธิการเยี่ยมผู้ต้องขังเพื่อใช้ชีวิตคู่ของผู้ต้องขังที่มีความหลากหลายทางเพศในประเทศไทย กล่าวคือ การที่ผู้ต้องขังต้องถูกจำคุกอยู่ในเรือนจำทำให้สิทธิเสรีภาพบางส่วนต้องถูกจำกัด นอกจากจะส่งผลกระทบต่อความเป็นอิสระของผู้ต้องขังเองแล้ว ยังส่งผลต่อครอบครัวของผู้ต้องขังที่อาศัยอยู่ภายนอกเรือนจำอีกด้วย กล่าวคือ ภายหลังที่ผู้ต้องขังต้องถูกจำคุกอาจเป็นสาเหตุที่ทำให้เกิดปัญหาครอบครัวแตกแยก และการที่ผู้ต้องขังไม่ได้พบกับครอบครัว คู่ครอง หรือคู่สมรส ทำให้ผู้ต้องขังเกิดความเครียดและความกดดันทางเพศ อันอาจนำไปสู่ปัญหาการลักลอบมีเพศสัมพันธ์ในเรือนจำ และส่งผลให้เกิดปัญหาเกี่ยวกับโรคติดต่อทางเพศสัมพันธ์ตามมา แม้ว่ากรมราชทัณฑ์จะจัดให้มีการเยี่ยมผู้ต้องขังเพื่อใช้ชีวิตคู่เพื่อลดปัญหาดังกล่าว แต่ผู้ต้องขังกลุ่มซึ่งเป็นบุคคลที่มีความหลากหลายทางเพศยังไม่ได้รับสิทธิดังกล่าวอย่างเท่าเทียมกันกับผู้ต้องขังเพศหญิงและชายซึ่งเป็นการเลือกปฏิบัติโดยไม่เป็นธรรมเพราะเหตุแห่งเพศ และไม่สอดคล้องกับมาตรฐานสากล ตามปัญหาดังกล่าว บทความนี้ใช้วิธีการศึกษาเปรียบเทียบกับต่างประเทศ ได้แก่ ฝรั่งเศส และ สหรัฐอเมริกา อย่างไรก็ตาม ในฝรั่งเศสและสหรัฐอเมริกานั้นล้วนแล้วแต่ให้สิทธิในการเยี่ยมเพื่อใช้ชีวิตคู่แก่ผู้ต้องขังซึ่งเป็นบุคคลผู้มีความหลากหลายทางเพศ ดังนั้นบทความจึงมุ่งศึกษาวิเคราะห์เกี่ยวกับบทบัญญัติและข้อบังคับเกี่ยวกับการให้สิทธิในการเยี่ยมเพื่อใช้ชีวิตคู่แก่ผู้ต้องขัง เพื่อหาข้อเสนอให้กับประเทศไทย จากการศึกษาพบว่า ฝรั่งเศสอนุญาตให้คู่สมรสที่ชอบด้วยกฎหมาย คู่ชีวิตที่จดทะเบียน และคู่รักที่อยู่กินกันฉันท์สามีภริยาสามารถเข้าเยี่ยมผู้ต้องขังเพื่อใช้ชีวิตคู่ได้ ส่วนในมลรัฐแคลิฟอร์เนีย สหรัฐอเมริกาอนุญาตให้เฉพาะคู่สมรสที่ชอบด้วยกฎหมายและคู่ชีวิตที่จดทะเบียนเท่านั้น โดยคู่รักที่ไม่ได้จดทะเบียนสมรสหรือทะเบียนคู่ชีวิตตามกฎหมายจะไม่ได้รับสิทธิดังกล่าว อีกทั้งในทั้งสองประเทศยังมีบทบัญญัติและข้อบังคับเกี่ยวกับการเยี่ยมเพื่อใช้ชีวิตคู่ไว้อย่างชัดเจน ดังนั้น ประเทศไทยจึงควรขยายสิทธิในการเยี่ยมเพื่อใช้ชีวิตคู่ให้ครอบคลุมถึงกลุ่มผู้ต้องขังผู้มีความหลากหลายทางเพศ และควรมีบทบัญญัติเกี่ยวกับการเยี่ยมเพื่อใช้ชีวิตคู่ที่ชัดเจนแน่นอน เพื่อเป็นมาตรฐานในการบังคับใช้ในแต่ละเรือนจำ