สภาพบังคับของกฎหมายวินัยทางการคลังของประเทศไทย

Abstract

ในอดีตประเทศไทยไม่ได้มีการประมวลกรอบวินัยทางการคลังเอาไว้ภายใต้กฎหมายเพียงฉบับเดียว บรรดากรอบวินัยทางการคลังทั้งหลายจึงกระจายอยู่ตามบทบัญญัติของรัฐธรรมนูญและการคลังสาธารณะต่าง ๆ รวมถึงกรอบความยั่งยืนทางการคลัง ซึ่งมีสถานะเป็นตัวชี้วัดทางเศรษฐกิจที่ไม่มีสถานะทางกฎหมาย จนกระทั่งมีการประกาศใช้พระราชบัญญัติวินัยการเงินการคลังของรัฐ พ.ศ. 2561 จึงได้มีการนำกรอบวินัยทางการคลังทั่วไปมาประมวลไว้ในรูปแบบหลักการภายใต้กฎหมายฉบับเดียว  นอกจากนี้ พระราชบัญญัตินี้ยังได้กำหนดสภาพบังคับให้กับบรรดากรอบวินัยทางการคลังตามพระราชบัญญัตินี้ โดยมาตรา 80 ของพระราชบัญญัตินี้กำหนดให้ในกรณีที่มีการฝ่าฝืนกรอบวินัยทางการคลังตามพระราชบัญญัตินี้ จะต้องถูกสั่งลงโทษทางปกครองตามกฎหมายประกอบรัฐธรรมนูญว่าด้วยการตรวจเงินแผ่นดิน ซึ่งเมื่อพิจารณาบทบัญญัติมาตรา 80 แล้ว จะเห็นว่า บทบัญญัติดังกล่าวมีความไม่สอดคล้องกับมโนทัศน์ของวินัยทางการคลัง อีกทั้งการนำบทบัญญัติในพระราชบัญญัติวินัยการเงินการคลังของรัฐ พ.ศ. 2561 มาใช้เป็นฐานหรือลักษณะความผิดเพื่อลงโทษอาจจะไม่เหมาะสม เนื่องจากบทบัญญัติของพระราชบัญญัตินี้ไม่มีความชัดเจนในเรื่องของฐานและลักษณะความผิด และกำหนดตัวบุคคลผู้กระทำความผิด ตลอดจนบทลงโทษนั้นอาจไม่เหมาะสมที่จะนำมาใช้เป็นสภาพบังคับ ซึ่งทำให้เกิดปัญหาการบังคับใช้พระราชบัญญัติวินัยการเงินการคลังของรัฐ พ.ศ. 2561 โดยการศึกษาครั้งนี้จึงต้องการศึกษามโนทัศน์เกี่ยวกับวินัยทางการคลัง เพื่อนำมาใช้ในการวิเคราะห์สภาพปัญหาในเรื่องสภาพบังคับของกฎหมายวินัยทางการคลังของประเทศไทย และนำเสนอแนวทางแก้ไขสภาพบังคับดังกล่าวให้เหมาะสมและสามารถบังคับใช้ได้จริง

บทความนี้เป็นการสรุปผลการศึกษามาจากวิทยานิพนธ์ ซึ่งใช้วิธีการศึกษาจากเอกสาร ตำรา หนังสือ วิทยานิพนธ์ และบทความทางวิชาการเพื่อทำความเข้าใจมโนทัศน์ของวินัยทางการคลัง รวมถึงในการศึกษาบทบัญญัติของพระราชบัญญัติวินัยการเงินการคลังของรัฐ พ.ศ. 2561 เปรียบเทียบกับกฎหมายวินัยทางการคลังของต่างประเทศ เพื่อนำผลการศึกษามาวิเคราะห์หาลักษณะร่วมของกฎหมายวินัยทางการคลัง เพื่อนำเสนอแนวทางการแก้ไขปรับปรุงพระราชบัญญัติวินัยทางการคลัง พ.ศ. 2561