หลักประโยชน์สูงสุดของเด็ก ศึกษากรณีการสมรสระหว่างเด็กกับผู้รับบุตรบุญธรรมหรือผู้ปกครอง

Abstract

บทความนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อศึกษาการคุ้มครองประโยชน์สูงสุดของเด็ก (The best interest of the child) เพื่อหาแนวทางป้องกันคุ้มครองเด็กที่เหมาะสม ในกรณีการสมรสของผู้เยาว์ซึ่งถือว่าเป็นเด็กตามอนุสัญญาว่าด้วยสิทธิเด็ก (Convention on the Right of Child) กับบุคคลในครอบครัวที่มีสถานะเป็นผู้รับบุตรบุญธรรมที่กฎหมายไม่ห้ามทำการสมรสเนื่องจากไม่ใช่ญาติสืบสายโลหิตโดยตรง และการสมรสกับผู้ปกครองซึ่งกฎหมายไม่ได้บัญญัติห้ามทำการสมรส

ซึ่งจากการศึกษาบทบัญญัติแห่งกฎหมายของไทยในปัจจุบันพบว่า ตามบทบัญญัติมาตรา1436 (3) (4) ประกอบกับมาตรา 1454 แห่งประมวลกฎหมายแพ่งและพาณิชย์ บัญญัติให้ผู้เยาว์ต้องขอความยินยอมจากผู้รับบุตรบุญธรรมหรือผู้ปกครองแล้วแต่กรณีนั้น มีลักษณะผลประโยชน์ขัดกัน (Conflict Of Interest) ของผู้ใช้อำนาจปกครองกับสิทธิและเสรีภาพในการแสงเจตนาสมรสของเด็ก เพราะผู้ใช้อำนาจปกครองที่จะให้ความยินยอมในการสมรสของเด็กเป็นบุคคลเดียวกันกับคนที่เด็กต้องทำการสม  รสด้วย ซึ่งอาจทำให้เด็กขาดอิสระในการตัดสินใจอย่างแท้จริง (Privacy right) ในการก่อตั้งครอบครัว และเป็นการไม่สอดคล้องกับหลักการประโยชน์สูงสุดของเด็ก เนื่องจากเด็กอาจไม่สามารถแสดงความเห็น หรือความต้องการของตนเองได้อย่างแท้จริง เพราะตกอยู่ภายใต้ความสัมพันธ์เชิงอำนาจที่ถูกครอบงำจากสถานะความเป็นผู้รับบุตรบุญธรรมหรือผู้ปกครอง ซึ่งยังไม่มีบทบัญญัติของกฎหมายหรือกระบวนการใดที่จะมาคุ้มครองประโยชน์สูงสุดของเด็กในกรณีที่เด็กอาจต้องทำการสมรสกับบุคคลในครอบครัวเดียวกันโดยในการแก้ไขปัญหาดังกล่าวสำหรับบทความนี้ ผู้เขียนได้นำแนวทางของกฎหมายประเทศเยอรมันมาปรับใช้ โดยให้ศาลเป็นผู้ใช้ดุลยพินิจในการอนุญาตให้เด็กสมรสกับผู้รับบุตรบุญธรรมหรือผู้ปกครองแล้วแต่กรณี