พระครูโพนสะเม็ก : ตัวตนทางประวัติศาสตร์และบทบาททางพุทธศาสนากับสังคมการเมือง

บทคัดย่อ

บทความวิจัยนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อศึกษาตัวตนของพระครูโพนสะเม็กในบริบทของตำนานประวัติศาสตร์และบทบาทด้านพุทธศาสนากับสังคมการเมือง โดยใช้วิธีวิทยาทางมนุษย์วิทยาศาสนาแบบการวิจัยแบบมีส่วนร่วม ผลการวิจัยพบว่า พระครูโพนสะเม็กมีตัวตนในพื้นที่สองฝั่งแม่น้ำโขงตอนล่างผ่านตำนานประวัติศาสตร์และความทรงจำในท้องถิ่น ตลอดถึงมีพลวัติความหมายในฐานะสัญลักษณ์ความเชื่อมาจนถึงปัจจุบัน ในด้านบทบาทนั้น  พระครูโพนสะเม็กได้แสดงบทบาททางการเมืองและสังคมจนเกิดเป็นอาณาจักร “นครจำปาสักนาคบุรีศรี” ในอาณาบริเวณลาวใต้ (ซึ่งถูกเรียกว่าแขวงจำปาสักในปัจจุบัน) พร้อมทั้งยังได้วางรากฐานพุทธศาสนาลงในพื้นที่ของชนพื้นเมือง  ผ่านการประนีประนอมกับวัฒนธรรมท้องถิ่นอย่างมีนัยยะสำคัญ ซึ่งสะท้อนให้เห็นแบบแผนความสัมพันธ์ของการปรับตัวระหว่างพระสงฆ์กับการเมืองอย่างเป็นรูปธรรมในบริบทท้องถิ่น ภูมิภาคเอเชียตะวันออกเฉียงใต้