“พระโฉมยงองค์ยุขัน” บทละครนอกเรื่องยุขัน : สันนิษฐานเรื่องสมัยการแต่งตอนรักของยุขันกับนางประวะลิ่ม

บทคัดย่อ

บทความฉบับนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อศึกษาบทละครนอกเรื่องยุขันฉบับกรมศิลปากรที่กล่าวถึงเรื่องราวในส่วนท้ายคือ เรื่องรักของยุขัน เป็นต้นมา ผลการศึกษาพบว่า บทละครเรื่องยุขันน่าจะแต่งเสร็จสมบูรณ์ภายหลังรัชสมัยพระบาทสมเด็จพระพุทธยอดฟ้าจุฬาโลกอย่างแน่ชัดด้วยเหตุผลหลายประการ ทั้งในด้านอักขรวิธี ลักษณะการแต่งตามบทละครนอกแบบหลวง การมีเนื้อหาที่น่าจะได้รับอิทธิพลมาจากเรื่องอิเหนา บทพระราชนิพนธ์พระบาทสมเด็จพระพุทธเลิศหล้านภาลัยทั้งยังมีการใช้เครื่องแต่งกายแบบใหม่ที่ประดิษฐ์ขึ้นใหม่ในรัชสมัยเดียวกัน ทั้งนี้ หากพิจารณาตามหลักฐานการอ้างถึงและการหยิบยืมแนวคิดจากวรรณคดีเรื่องต่าง ๆ ก็อาจสันนิษฐานต่อไปได้ว่า บทละครเรื่องดังกล่าวอาจแต่งขึ้นในระหว่างรัชสมัยพระบาทสมเด็จพระนั่งเกล้าเจ้าอยู่หัวถึงรัชสมัยพระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว เนื่องจากในช่วงเวลาดังกล่าว แม้พระมหากษัตริย์โปรดฯให้เลิกละครหลวง แต่กลับเป็นช่วงเวลาที่การละครเฟื่องฟูมาก จนภายหลังมีการเปิดกว้างด้านวัฒนธรรมการบันเทิงในหมู่ราษฎรอย่างเสรี เป็นไปได้ว่ากลุ่มขุนนางที่เคยทำงานถวายพระมหากษัตริย์ทางการละครได้ออกมาก่อตั้งคณะละครของตนเองขึ้นเพื่อเล่นละครในแบบราษฎร์แต่ก็ยังยึดถือขนบการพรรณนาบางประการจากแบบหลวงที่เคยได้รับการปลูกฝังมา