วิถีชีวิตคนเลี้ยงไก่ชนและการถ่ายทอดภูมิปัญญาการเลี้ยงไก่ชน บ้านดงแสนสุข หมู่ที่ 15 ต�ำบลไร่น้อย อ�ำเภอเมืองอุบลราชธานี จังหวัดอุบลราชธานี

บทคัดย่อ

การศึกษาวิถีชีวิตคนเลี้ยงไก่ชนและการถ่ายทอดภูมิปัญญาการเลี้ยงไก่ชน บ้านดงแสนสุข
หมู่ที่ 15 ต�ำบลไร่น้อย อ�ำเภอเมืองอุบลราชธานีจังหวัดอุบลราชธานีมีวัตถุประสงค์เพื่อศึกษา
วิถีชีวิตของคนเลี้ยงไก่ชนและศึกษาการถ่ายทอดภูมิปัญญาชาวบ้าน ที่เกี่ยวข้องกับการเลี้ยง
ไก่ชนบ้านดงแสนสุข โดยการเก็บข้อมูลด้วยวิธีสัมภาษณ์ด้วยวิธีการ สังเกต และสนทนา
กลุ่มย่อย ผลการศึกษาวิจัยพบว่า วิถีการด�ำเนินชีวิตของคนในหมู่บ้าน ดงแสนสุขเริ่มต้นจาก
ปราชญ์ชาวบ้านคือตาทวด ของนายบุญมาสายเบาะ และได้สืบทอดความรู้
โดยใช้เวลาว่างจากการท�ำนาถ่ายทอดความรู้ให้กับลูกหลาน การก่อเกิดภูมิปัญญาการเลี้ยง
ไก่ชนซึ่งเกิดจากวิถีชีวิตของชาวอีสานที่ประกอบอาชีพเกษตรกรรม และเลี้ยงสัตว์ควบคู่ไปพร้อม
จนเกิดทักษะและความช�ำนาญเกิดเป็นองค์ความรู้ใหม ่ซึ่งเป็นองค์ความรู้ที่มีการเชื่อมโยง
กันไปหมดท�ำให้ชาวบ้านสนใจที่จะประกอบเลี้ยงไก่ชนเพื่อเป็นอาชีพเสริม ท�ำให้ชาวบ้าน
ดงแสนสุข ไม่อพยพไปขายแรงงานในต่างจังหวัด อีกทั้งยังเป็นสิ่งท�ำให้ชาวบ้านดงแสนสุข
เกิดความภาคภูมิใจพฤติกรรมการเรียนรู้ในการเลี้ยงไก่ชน เกิดจากการชอบและอยากที่จะรู้
วิธีการในการเลี้ยงไก ่ชนตามภูมิปัญญาของบรรพบุรุษเพื่อเพาะพันธุ์ขาย มีรายได้เข้ามา
ในครอบครัวจนสามารถสร้างชีวิตความเป็นอยู ่ให้ดีขึ้นเรียนรู้ภูมิปัญญาจากรุ ่นต ่อรุ ่น
โดยมีตาทวดและลูกหลานที่สืบทอดเป็นต้นแบบการถ ่ายทอดภูมิปัญญาในการเลี้ยงไก ่ชน
และวิถีชีวิตของคนและไก ่ชนมีความผูกพันกันโดยเลี้ยงไก ่เสมือนเป็นสัตว์เลี้ยงทั่วไป
การศึกษาเรียนรู้ภูมิปัญญาโดยเป็นการซึมซับจากการที่ได้ลงมือปฏิบัติจริงเรียนรู้ใช้เวลา
ในการเรียนรู้ฝึกฝนประสบการณ์พอสมควรจึงสามารถแยกตัวมาประกอบอาชีพเพาะพันธุ์
ไก ่ขายและเลี้ยงไก ่ชนด้วยตัวเองการถ ่ายทอดภูมิปัญญาของชาวบ้านดงแสนสุข ซึ่งแบ ่ง
เป็น 2 ลักษณะ (1) วิธีการถ่ายทอดภูมิปัญญาแก่เยาวชนจะสอนลูกหลานทั้งชายและหญิง
จากสิ่งที่ง ่าย ๆ ก่อน โดยการให้สัมผัสในช ่วงปิดเทอมเพื่อซึมซับวัฒนธรรมของท้องถิ่นเรียนรู้รากเหง้าของตนเองเมื่อมีความช�ำนาญแล้วก็จะปล่อยให้ดูแลจัดการกันเอง โดยไม่ต้องมี
ผู้ใหญ่คอยแนะน�ำ (2) วิธีการถ่ายทอดภูมิปัญญาแก่ผู้ใหญ่ จะใช้วิธีการเรียนรู้ผ่านการบอกเล่า
จากผู้มีประสบการณ์ตรง เช่นในแต่ละวันจะต้องดูแลไก่ชนอย่างไรบ้าง พร้อมกับสอนให้ชาว
บ้านเรียนรู้สรรพคุณของสมุนไพรในการรักษาไก่ชนที่ป่วยหรือบาดเจ็บจากการเข้าสังเวียน หรือ
การเตรียมความพร้อมที่จะน�ำไก่ไปชนด้วย ท�ำให้แทบจะทุกหลังคาเรือนเริ่มมีอาชีพเสริมหลัง
จากการท�ำนาคือ การเลี้ยงไก่ชน