บทวิเคราะห์เปรียบเทียบการจัดตั้งองค์กรปกครองส่วนท้องถิ่นรูปแบบคณะกรรมการตามหลักการกระจายอำนาจกับการปกครองรูปแบบคณะกรรมการของสหพันธรัฐประชาธิปไตย เขตปกครองตนเองโรจาวา (ซีเรียเหนือ)

บทคัดย่อ

บทความวิชาการนี้ มุ่งศึกษาโครงสร้างรูปแบบคณะกรรมการตามหลักการกระจายอำนาจสู่องค์กรปกครองส่วนท้องถิ่นกับรูปแบบคณะกรรมการของสหพันธรัฐประชาธิปไตยโรจาวา ซึ่งเป็นเขตปกครองตนเองของชาวเคิร์ด ข้อสังเกตสำคัญของรูปแบบการปกครองของโรจาวาควรพิจารณาถึงกระบวนการใช้อำนาจที่มีความแตกต่างจากรัฐอื่นๆ อาทิ ไม่มีการบังคับใช้รัฐธรรมนูญ ไม่มีการแต่งตั้งประมุขแห่งรัฐ ไม่มีคณะผู้บริหารระดับรัฐ ไม่มีตำรวจ หรือกองทัพภายใต้การบัญชาการของรัฐ เป็นต้น แต่ทว่าอำนาจของรัฐกลับตกอยู่ที่ชุมชนในแต่ละแห่ง ซึ่งจะทำหน้าที่บังคับใช้กฎหมายภายในชุมชนของตนอย่างเป็นเอกภาพ ในรูปแบบที่เรียกว่า “คณะกรรมการ” ทำให้การตรากฎหมายมีลักษณะเป็นนิติบัญญัติชุมชนที่มีความจำเป็นต้องได้รับความเห็นชอบจากประชาชนโดยตรง ซึ่งกระทำการโดยตัวแทนที่ถูกเลือกเข้าไปปฏิบัติหน้าที่ หากพบว่าคณะกรรมการที่เลือกเข้ามาบริหารงานไม่ปฏิบัติตามฉันทามติของคนในชุมชน ประชาชนย่อมมีสิทธิ์ที่จะลงมติให้คณะกรรมชุดดังกล่าวออกไป โดยสามารถเลือกคณะกรรมการชุดใหม่เข้ามาทำหน้าที่ในการบริหารและตรากฎหมายแทนได้ ถือเป็นกระบวนการบังคับใช้กฎหมายที่มีความเป็นประชาธิปไตยภายใต้อำนาจอธิปไตยสูงสุดที่มาจากคนในชุมชนอย่างเป็นรูปธรรม ทำให้การปกครองในโรจาวา ไม่จำเป็นต้องมีอำนาจที่มาจากส่วนกลางหรือส่วนภูมิภาคเข้ามาครอบงำการปกครองภายในชุมชนในทุกกรณี ฉะนั้น กฎหมายทั้งมวลที่ถูกตราขึ้นมาโดยคณะกรรมการภายในชุมชน จึงมีความศักดิ์สิทธิ์อันเป็นผลมาจากการบัญญัติกฎหมายของชุมชน โดยชุมชน และเพื่อชุมชนอย่างแท้จริงตามหลักการประชาธิปไตย

ทั้งนี้ เมื่อพิจารณาเปรียบเทียบระหว่างการจัดตั้งองค์กรปกครองส่วนท้องถิ่นรูปแบบคณะกรรมการกับรูปแบบคณะกรรมการของสหพันธรัฐประชาธิปไตย พบว่า มีลักษณะคล้ายคลึงกันแต่มีความแตกต่างกันตรงที่โครงสร้างการปกครองของสหพันธรัฐประชาธิปไตยไม่มีสายบังคับบัญชาทางอำนาจที่มาจากส่วนกลางหรือส่วนภูมิภาคที่จะทำให้รัฐสามารถเข้ามาครอบงำควบคุมดูแลการปกครองท้องถิ่นหรือชุมชนแต่ละแห่งได้ ส่วนการจัดตั้งองค์กรปกครองส่วนท้องถิ่นรูปแบบคณะกรรมการตามหลักการกระจายอำนาจ พบว่า องค์กรปกครองส่วนท้องถิ่นยังคงถูกตรวจสอบอยู่เสมอภายใต้อำนาจจากภาครัฐ ไม่ว่าจะเป็นการตรวจสอบจากส่วนกลางในฐานะศูนย์กลางอำนาจการปกครอง หรือการกำกับดูแลจากส่วนภูมิภาคอย่างเข้มงวดตามหลักการแบ่งแยกอำนาจ ทำให้หน่วยงานท้องถิ่นยังไม่มีความเป็นอิสระทางการบริหารที่ปราศจากการแทรกแซงของภาครัฐอย่างแท้จริง