ปัจจัยที่มีอิทธิพลต่อการมีส่วนร่วมการใช้ทรัพยากรน้ำ ของกลุ่มผู้ใช้น้ำ พื้นที่ลุ่มน้ำเกี๋ยน มหาวิทยาลัยแม่โจ้-แพร่ เฉลิมพระเกียรติ สาขาการจัดการป่าไม

บทคัดย่อ

งานวิจัยนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อศึกษารูปแบบการใช้ประโยชน์ทรัพยากรน้ำ และศึกษาปัจจัยที่มี
อิทธิพลต่อการมีส่วนร่วมการใช้ทรัพยากรน้ำของกลุ่มผู้ใช้น้ำพื้นที่ลุ่มน้ำเกี๋ยน จังหวัดน่าน เพื่อหาแนว
ทางการบริหารจัดการทรัพยากรน้ำได้อย่างเหมาะสม ใช้แบบสอบถามเก็บกลุ่มตัวอย่าง ได้แก่ ต้นน้ำ 45
กลางน้ำ 20 ปลายน้ำ 230 ตัวอย่าง รวม 295 ตัวอย่าง การวิเคราะห์การถดถอยพหุคูณ มีตัวแปรตาม คือ
การมีส่วนร่วมของชาวบ้านในพื้นที่ ตัวแปรอิสระจำนวน 8 ตัว ได้แก่ อาชีพหลัก ปริมาณน้ำเกษตร ปริมาณ
น้ำอุปโภคบริโภค ปัญหาอุปสรรค ตำแหน่ง จำนวนแหล่งน้ำเกษตร การศึกษา และรายได้ ผลการวิจัยพบว่า
ชาวบ้านส่วนใหญ่มีอาชีพหลักด้านการเกษตร ใช้แหล่งน้ำตามธรรมชาติ มีการใช้มาตรการอนุรักษ์ดินและน้ำ
ควบคู่ในการทำเกษตร ด้านการอุปโภคและบริโภคส่วนใหญ่ใช้จากประปาหมู่บ้านและการซื้อน้ำดื่ม ด้านการ
มีส่วนร่วมทรัพยากรน้ำพบอยู่ในระดับปานกลาง นอกจากนี้ ปัจจัยที่มีอิทธิพลต่อการมีส่วนร่วมพบจำนวน 4
ตัวแปรมีทิศทางบวก ได้แก่ ปัญหาอุปสรรคในการบริหารจัดการ การมีบทบาทหน้าที่และตำแหน่งสำคัญใน
องค์กรต่าง ๆ รายได้ และการศึกษา ทิศทางลบ จำนวน 2 ตัวแปร ได้แก่ อาชีพหลัก และปริมาณน้ำที่
เพียงพอต่อการทำเกษตรกรรม ดังนั้น เมื่อประสบปัญหาปริมาณน้ำไม่เพียงพอต่อการทำเกษตรกรรมในแต่
ละฤดู จะส่งผลให้ชุมชนผู้ใช้น้ำเข้ามามีส่วนร่วมในการดูแลหรือพัฒนาแหล่งน้ำในพื้นที่ แนวทางการมีส่วน
ร่วมหลัก คือ ด้านการอนุรักษ์แหล่งน้ำและการป้องกันภัยน้ำท่วม น้ำแล้ง กลุ่มผู้ใช้น้ำในแต่ละกลุ่มได้เล็งเห็น
ถึงความสำคัญของแหล่งน้ำ และการเกิดสาธารณภัย