การสร้างสรรค์ท่ารำ และดนตรีประกอบการแสดงพื้นถิ่นในประเทศไทย

บทคัดย่อ

วิจัยนี้เป็นวิจัยเชิงคุณภาพมีวัตถุประสงค์เพื่อศึกษาแนวคิด และวิธีการคิดงานสร้างสรรค์ผลงานนาฏกรรมพื้นถิ่นในประเทศไทย มีขอบเขตวิจัยในพื้นที่ 4 ภูมิภาคของประเทศไทย ดังนี้ 1) ภาคเหนือ  2) ภาคกลาง 3) ภาคอีสาน และ 4) ภาคใต้ เก็บรวบรวมข้อมูลโดยการสัมภาษณ์ปราชญ์อาวุโส (ศิลปินแห่งชาติ) นักวิชาการที่มีบทบาทสำคัญในการสร้างสรรค์ผลงานการแสดงพื้นถิ่นทั้ง 4 ภาคของประเทศไทย

ผลวิจัย พบว่า การคิดสร้างสรรค์การแสดงพื้นถิ่นในประเทศไทยมีการคิดค้นประดิษฐ์ท่ารำในรูปแบบต่าง ๆ ของการใช้ชีวิตประจำวัน ด้านการเกษตรกรรม ด้านงานหัตถกรรม ด้านความเชื่อ ด้านการทำมาหากิน และด้านธรรมชาติของสิ่งมีชีวิต 1) การแสดงของภาคเหนือในการแสดงฟ้อนสาวไหม แสดงถึงวิถีชีวิตในด้านงานหัตถกรรมการทอผ้า ซึ่งเป็นวิถีชีวิตของคนในชุมชน และระบำเก็บใบชา แสดงถึงวิถีชีวิตในด้านการเกษตรกรรม การเก็บเกี่ยวผลผลิตของคนในชุมชน 2) การแสดงของภาคกลาง ท่ารำเป็นการประดิษฐ์ท่ารำที่สะท้อนถึงชีวิตความเป็นอยู่ของชาวนา แสดงถึงขั้นตอนการทำนาตั้งแต่เริ่มหว่านข้าว ไถนา เกี่ยวข้าว ฝัดข้าว แสดงถึงวิถีชีวิตด้านการเกษตรกรรมของคนในชุมชน และการแสดงรำวงมาตราฐานซึ่งพัฒนาการมาจากการรำโทน เป็นการเล่นพื้นเมืองของไทยที่นิยมเล่นกันในฤดูเทศกาล แสดงถึงวิถีชีวิตด้านการละเล่นของคนในชุมชน 3) การแสดงของภาคอีสาน เซิ้งแหย่ไข่มดแดง สื่อถึงอัตลักษณ์ที่แสดงออกถึงความเป็นพื้นถิ่นอีสาน วิถีชีวิต การทำมาหากิน แสดงถึงวิถีชีวิตด้านการทำมาหากินเลี้ยงชีพของคนในชุมชน และการแสดงดึงครกดึงสาก บอกเล่าถึงพิธีกรรม ความเชื่อ เรื่องการเสี่ยงทายเพื่อขอฝนของชาวอีสาน แสดงถึงวิถีชีวิตด้านความเชื่อและศรัทธาของคนในชุมชน 4) การแสดงของภาคใต้  ระบำปั้นหม้อ นำเอาวิถีชีวิตชาวบ้านด้านงานหัตถกรรมมาเป็นต้นแบบในการประดิษฐ์ท่ารำ แสดงถึงวิถีชีวิตด้านงานหัตถกรรมของคนในชุมชนภาคใต้ตอนบน และการแสดงระบำดีดกุ้ง ใช้ท่ารำนาฏยศิลป์พื้นบ้านผสมผสานกับท่ารำที่สร้างสรรขึ้นใหม่จากท่าทางอากัปกิริยาของธรรมชาติของกุ้ง แสดงถึงวิถีชีวิตธรรมชาติของสิ่งมีชีวิตในชุมชนภาคใต้ตอนล่าง การแสดงนาฏกรรมพื้นถิ่นในประเทศไทยเป็นเครื่องบ่งบอกถึงวัฒนธรรมดั่งเดิมที่มีมาของชุมชนนั้น ๆ และยังสร้างความบันเทิงให้ความสุขใจของชุมชน ทั้งยังสอดแทรกวิถีชีวิตของคนในชุมชนทั้งชนบทและในเมือง ถ่ายทอดมาตั้งแต่อดีตถึงปัจจุบัน