เพลงแม่น้ำโขง: พรมแดนรัฐชาติ ความทรงจำและสำนึกร่วมวัฒนธรรมของคนสอง ฝั่งแม่น้ำโขง

บทคัดย่อ

บทความวิชาการนี้ มีวัตถุประสงค์เพื่อศึกษาปรากฏการณ์ที่ปรากฏในเพลงแม่น้ำโขง โดยใช้แนวคิดเรื่องพรมแดนรัฐชาติ แนวคิดสำนึกร่วมทางวัฒนธรรมและแนวคิดความทรงจำทางสังคม โดยศึกษาวิเคราะห์เพลงที่มีเนื้อหาเกี่ยวกับแม่น้ำโขงจำนวน 5 เพลง ที่กล่าวถึงเนื้อหาพรมแดนรัฐชาติ ความทรงจำ สำนึกร่วมทางวัฒนธรรม ได้แก่ เพลงสองฝั่งโขง ประพันธ์โดย สุลิวัด ลัดตะนะสะหวัน เพลงวอนปู่ศรีสุทโธ ประพันธ์โดย ปอยฝ้าย มาลัยพร เพลงอ้อมกอดเขมราฐ ประพันธ์โดย ภูศิลป์ วารินรักษ์ เพลงเสียงจากลาว ประพันธ์โดยนก พรพนา และเพลงรำวงลำโขงลำรัก ประพันธ์โดยธาตรี

ผลการศึกษาพบว่า เพลงแม่น้ำโขงทั้ง 5 เพลง ผู้ประพันธ์ได้มีการกล่าวถึงประเด็นต่าง ๆ ได้แก่ 1) แม่น้ำโขงที่ว่าด้วยตำนานและการสร้างความศักดิ์สิทธิ์ 2) แม่น้ำโขงที่ว่าด้วยพรมแดนรัฐชาติและความทรงจำคนสองฝั่งแม่น้ำโขง 3) ประเพณีพิธีกรรมกับการสลายเส้นพรมแดนรัฐชาติชั่วคราว และ 4) แม่น้ำโขงกับการสร้างสำนึกร่วมในความเป็นชาติพันธุ์เดียวกัน