หมอลำในฮูปแต้มสิมอีสาน มหรสพการแสดงพื้นบ้านคนอีสานที่ขาดไม่ได้
Article Sidebar
Main Article Content
บทคัดย่อ
บทความเรื่องหมอลำในฮูปแต้มสิมอีสาน มหรสพการแสดงพื้นบ้านคนอีสานที่ขาดไม่ได้ ใช้วิธีวิจัยเชิงคุณภาพ เครื่องมือที่ใช้ แบบสัมภาษณ์ และแบบสังเกต วิเคราะห์ข้อมูลโดยการแปลความ การตีความ ใช้เทคนิคตรวจสอบแบบสามเส้า และนำเสนอข้อมูลโดยการพรรณนาวิเคราะห์ ผลการศึกษา พบว่า ฮูปแต้มหมอลำที่ปรากฏในสิมทั้ง 5 หลัง ทำให้ทราบถึงความสำคัญของหมอลำ ได้แก่ 1) หมอลำให้ความบันเทิงและสร้างความสามัคคีปองดองกับคนในชุมชน ดังปรากฏภาพการลำและเซิ้งประกอบขบวนแห่ สิมวัดสระบัวแก้ว สิมวัดโพธาราม และสิมวัดป่าเลไลย์ 2) หมอลำช่วยกลั่นกรองการเลือกคู่ของหนุ่มสาว ดังปรากฏภาพการลำและจ่ายผญา สิมวัดสนวนวารี และ3) หมอลำให้การศึกษาแก่คนในชุมชนและช่วยให้หนุ่มสาวได้ทำความรู้จักกัน ดังปรากฏภาพการแสดงหมอลำผญาและหมอลำกลอน สิมวัดประตูชัย หมอลำนับว่ามีความสำคัญอย่างยิ่งจนกระทั่งช่างแต้มได้นำการแสดงหมอลำแต้มแทรกในบริเวณพื้นที่ว่างของสิมด้วย จนปรากฏเป็นหลักฐานเชิงประจักษ์สืบมาจนถึงปัจจุบัน
Article Details
References
กัลญาณี กิจโชติประเสริฐ. (2545). ฮูปแต้มสิมวันสนวนวารีพัฒนาราม, นิตยสารศิลปากร
(ก.ย. – ต.ค. 2545).
ขนิษฐา ขันคำ. (2560). โฮมภูมิ ครั้งที่ 3 ภูมิปัญญาสู่อนาคต. คณะสถาปัตยกรรมศาสตร์
มหาวิทยาลัยขอนแก่น. 15-16 มิถุนายน 2560.
จตุพร ศิริสัมพันธ์. (2552). เพลงพื้นบ้าน. กรุงเทพฯ: สารานุกรมไทยสำหรับเยาวชนไทย เล่มที่ 34
โดยพระราชประสงค์ในพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว.
ณัฐสุดา ภาระพันธ์. (2552). การปรับตัวของเพลงหมอลำพื้นบ้านอีสานสู่เพลงลูกทุ่งหมอลำในปัจจุบัน:
กรณีศึกษา 10 บทเพลง. จุลสารลายไทยฉบับพิเศษวันภาษาไทยแห่งชาติ. 29 กรกฎาคม 2552.
เทพพร มังธานี. (2545). เปิดผ้าม่านกั้ง: เปิดจิตวิญญาณอีสานสู่จิตวิญญาณสากล. ขอนแก่น:
พระธรรมขันต์.
บุญยงค์ เกศเทศ. (2560). ฮูปแต้มบนผนังสิม วัดสระบัวแก้ว อำเภอหนองสองห้อง จังหวัดขอนแก่น.
สืบค้นจาก. https://www.technologychaoban.com/thai-local-wisdom/article_23590 สืบค้นเมื่อวันที่ 2 ธันวาคม 2561.
บุญเสริม แก่นประกอบ. (ม.ป.ป.). สื่อการเรียนรู้กลุ่มสาระการเรียนรู้ ภาษาไทย เรื่อง เพลงพื้นบ้าน.
เอกสารประกอบการสอน.โรงเรียนบ้านชงโค
บุรินทร์ เปล่งดีสกุล. (2554). พัฒนาการของจิตรกรรมฝาผนังอีสาน กรณีศึกษาจังหวัดขอนแก่น
จังหวัดมหาสารคามและจังหวัดร้อยเอ็ด. วารสารคณะศิลปกรรมศาสตร์. 3(1), 84-113.
ประตูสู่อีสาน. (2561). กลอนเต้ยหรือผญา. สืบค้นจาก. https://www.isangate.com/new/klonlum
/224-klon-tery-paya.html. สืบค้นเมื่อวันที่ 3 ธันวาคม 2561.
พรเพ็ญ บุญญาทิพย์. (2556). กระบวนการมีส่วนร่วมในการอนุรักษ์จิตกรรมฝาผนัง วัดโพธาราม
และวัดป่าเรไรย์ จังหวัดมหาสารคาม. กรุงเทพฯ: ดำรงวิชาการ.
พระมหาโสภรรณ ธนปญฺโญ (เศรษฐา). (2553). การสังเคราะห์ผญาสุภาษิตอีสานลงในพุทธศาสนสุภาษิต.
วิทยานิพนธ์. ปริญญาพุทธศาสตรมหาบัณฑิต.สาขาวิชาพระพุทธศาสนา:
มหาวิทยาลัยมหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย.
พิทักษ์ น้อยวังคลัง. (2549). ค่านิยมไตรภูมิในจิตกรรมฝาผนังโบสถ์อีสาน. วารสารสำนักงานคณะกรรมการวิจัยแห่งชาติ. 38(2), 283-300.
ไพโรจน์ สโมสร และคณะ. (2532). จิตรกรรมฝาผนังอีสาน. กรุงเทพฯ: อมรินทร์ พริ้นติ้ง กรุ๊ป.
ภัทรวุธ บุญประเสริฐ. (2552). การใช้สื่อพื้นบ้านในการสื่อสารทางการเมือง ศึกษากรณีหมอลำ
นายภัทรวุธ บุญประเสริฐ. เอกสารวิชาการ หลักสูตรผู้บริหารการสื่อสารมวลชนระดับกลาง (บสก.)
รุ่นที่ 1 สถาบันอิศรา มูลนิธิพัฒนาสื่อมวลชนแห่งประเทศไทย.
ราชบัณฑิตยสถาน พจนานุกรมฉบับราชบัณฑิตยสถาน พ.ศ. 2554. (2556). พิมพ์ครั้งที่ 2กรุงเทพฯ:
ราชบัณฑิตยสถาน.
วสันต์ ยอดอิ่ม. (2545). สิมพื้นถิ่นในเขตภาคอีสานตอนบน.วิทยานิพนธ์.ปริญญาศิลปศาสตรมหาบัณฑิต
สาขาวิชาประวัติศาสตร์สถาปัตยกรรม บัณฑิตวิทยาลัย: มหาวิทยาลัยศิลปากร.
วิภารัตน์ ข่วงทิพย์. (2559). หมอลำพื้นฐาน. สืบค้นจาก. https://fineart.msu.ac.th/e-
documents/myfile/หมอลำ.pdf. สืบค้นเมื่อวันที่ 1 ธันวาคม 2561.
ศุภชัย สิงห์ยะบุศย์ และคณะ. (2559). สารานุกรมศิลปวัฒนธรรมอีสาน “จิตรกรรมฝาผนังพุทธอุโบสถ
แบบดั้งเดิมในภาคตะวันออกเฉียงเหนือ” มหาสารคาม. มหาสารคาม: [ม.ป.ท.].
ศูนย์เทคโนโลยีสารสนเทศและการสื่อสาร สำนักงานปลัดกระทรวง (2552) แนวคิดและทฤษฎีทางสังคม.
สืบค้นจาก. http://www.moe.go.th/moe/th/news/detail. php?
NewsID=9510&Key=news_researchสืบค้นเมื่อวันที่ 2 ธันวาคม 2561.
สนอง คลังพระศรี. (2541). หมอลำซิ่ง : กระบวนการปรับเปลี่ยนทางวัฒนธรรมดนตรีของหมอลำ
ในภาคอีสาน. วิทยานิพนธ์ปริญญาศิลปศาสตรมหาบัณฑิต (วัฒนธรรมศึกษา). กรุงเทพฯ:
บัณฑิตวิทยาลัย มหาวิทยาลัยมหิดล.
สมบัติ ประจญศาสต์. (2559). ภูมิปัญญาการกำหนดพื้นที่ภายในสิมอีสาน. บุรีรัมย์: มหาวิทยาลัยราชภัฏบุรีรัมย์.
สายไหม จบกลศึก. (2541). การละเล่นพื้นเมือง. กรุงเทพฯ. สารานุกรมไทยสำหรับเยาวชนไทย เล่มที่ 23
โดยพระราชประสงค์ในพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว.
สาโรช พระวงศ์. (2551). การศึกษาความหมายของแสงในสิมอีสาน. วิทยานิพนธ์.
ปริญญาสถาปัตยกรรมศาสตร์มหาบัณฑิต สาขาสถาปัตยกรรม บัณฑิตวิทยา: มหาวิทยาลัยศิลปากร
สุนทร แพงพุทธ และประมวล พิมพ์เสน. (2556). กลอนลำประยุกต์. ขอนแก่น: คลังนานาวิทยา.
สุวิทย์ รัตนปัญญา. (2553). หมอลำกลอน: บริบท คุณค่า แนวโน้มการเปลี่ยนแปลงและการดำรงอยู่
ในประเทศไทยและสาธารณรัฐประชาธิปไตยประชาชนลาว. วิทยานิพนธ์
ปริญญาปรัชญาดุษฎีบัณฑิต สาขาวิชายุทธศาสตร์การพัฒนาภูมิภาค. เลย: มหาวิทยาลัยราชภัฏเลย.
อร่ามจิต ชินช่วง. (2531). กาพย์เซิ้งบั้งไฟ : กรณีศึกษาเฉพาะอำเภอเมือง จังหวัดยโสธร.
ปริญญาศิลปศาสตรมหาบัณฑิต มหาวิทยาลัยศรีนครินทวิโรฒ.
อุดม บัวศรี. (2546). วัฒนธรรมอีสาน. ขอนแก่น: คลังนานาวิทยา.
เอื้อมเดือน ถิ่นปัญจา. (2548). การพัฒนาหลักสูตรท้องถิ่นกลุ่มสาระการเรียนรู้ศิลปะเรื่องหมอลำกลอน
สำหรับนักเรียนชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 3 โรงเรียนม่วงหวานพัฒนาศึกษาจังหวัดขอนแก่น.
วิทยานิพนธ์. ปริญญาศึกษาศาสตร มหาบัณฑิต (หลักสูตรและการสอน) บัณฑิตวิทยาลัย มหาวิทยาลัยขอนแก่น