การพัฒนาระบบและกลไกขององค์กรปกครองส่วนท้องถิ่นในการขับเคลื่อนศูนย์จัดการขยะชุมชนวิถีพุทธ เทศบาลตำบลเกาะคา อำเภอเกาะคา จังหวัดลำปาง
คำสำคัญ:
การพัฒนาระบบและกลไก, การขับเคลื่อนศูนย์จัดการขยะของชุมชน, วิถีพุทธบทคัดย่อ
การวิจัยนี้มีวัตถุประสงค์หลัก 3 ประการ ได้แก่ 1) ศึกษาสถานการณ์ปัญหาและการจัดการขยะของเทศบาลตำบลเกาะคา จังหวัดลำปาง 2) พัฒนาระบบและกลไกการขับเคลื่อนศูนย์จัดการขยะชุมชนแบบครบวงจร และ 3) เสนอแนวทางการเสริมสร้างการมีส่วนร่วมของชุมชนในการขับเคลื่อนศูนย์จัดการขยะวิถีพุทธแบบครบวงจร เป็นวิจัยเชิงคุณภาพ โดยสัมภาษณ์เชิงลึกผู้ให้ข้อมูลจำนวน 30 คน
ผลการวิจัย พบว่า 1. เทศบาลตำบลเกาะคาประสบปัญหาขยะทั้งด้านกายภาพและระบบจัดการ โดยปริมาณขยะเพิ่มขึ้นโดยเฉพาะขยะย่อยสลายยาก เช่น พลาสติก เศษวัสดุก่อสร้าง ส่งผลกระทบต่อสิ่งแวดล้อมและสุขภาพชุมชน ปัญหาคือขาดแนวทางที่ชัดเจนในการลดขยะจากแหล่งกำเนิด และขาดการจัดการอย่างเป็นระบบและความร่วมมือ
- การพัฒนาระบบและกลไกการขับเคลื่อนศูนย์จัดการขยะชุมชนแบบครบวงจร ได้แก่ 1) ส่งเสริมครัวเรือนคัดแยกขยะตามหลัก 5Rs (Refuse/ Reduce/ Reuse/ Recycle/ Repair) เพื่อลดขยะตั้งแต่ในบ้าน 2) จัดตั้งธนาคารขยะ/ขยะฮอมบุญ และศูนย์การเรียนรู้ชุมชนปลอดขยะ เพื่อปลูกฝังพฤติกรรม และ 3) สร้างความร่วมมือระหว่างภาครัฐ ภาคเอกชน สถานศึกษา และศาสนา โดยใช้แนวคิด “บวร” (บ้าน-วัด-โรงเรียน) เป็นฐานในการขับเคลื่อน
- แนวทางการเสริมสร้างการมีส่วนร่วมของชุมชนในการขับเคลื่อนศูนย์การจัดการขยะวิถีพุทธแบบครบวงจร ได้แก่ การใช้หลักพุทธรรมบูรณาการ หลักปัจจัยแห่งสัมมาทิฏฐิ การเปิดรับข้อมูล (ปรโตโฆสะ) การคิดวิเคราะห์อย่างมีระบบ (โยนิโสมนสิการ) อิทธิบาท 4 สร้างพลังขับเคลื่อนด้วยความพอใจ เพียร มุ่งมั่น ไตร่ตรอง สัมมัปธาน การลดละความชั่ว (การไม่สร้างขยะ) และเพียรสร้างความดี (การจัดการขยะที่มีอยู่) และส่งเสริมการมีส่วนร่วม เช่น อาสาสมัครขยะชุมชน ใช้เทคโนโลยีเป็นเครื่องมือ พัฒนาฐานข้อมูลดิจิทัล เพื่อเผยแพร่ความรู้ ติดตามผล ซึ่งช่วยให้ประชาชนเข้าถึงข้อมูลและมีส่วนร่วมได้ง่ายขึ้น มีการพัฒนาเตรียมความพร้อมในองค์กร มีระบบรองรับและกลไกความร่วมมือที่กับภาคส่วนต่างอย่างต่อเนื่อง
เอกสารอ้างอิง
กรรณิกา เรืองเดช ชาวสวนศรีเจริญ. (2561). รูปแบบการจัดการขยะมูลฝอยในครัวเรือนของแม่บ้านในชุมชนควนขนุน ตำบลทับเที่ยง อำเภอเมือง จังหวัดตรัง. วารสารสาธารณสุขและวิทยาศาสตร์สุขภาพ, ปีที่ 1 ฉบับที่ 2 ประจำเดือนพฤษภาคม – สิงหาคม, หน้า 27 - 40.
กฤษณา รักษาโฉม อรชร ไกรจักร์ และกรรณิการ์ ตั้งตุลานนท์. (2566). เครือข่ายชุมชนปลอดขยะวิถีพุทธภายใต้แนวคิดเศรษฐกิจหมุนเวียน: อำเภอพระนครศรีอยุธยา จังหวัดพระนครศรีอยุธยา. วารสารสันติศึกษาปริทรรศน์ มจร, ปีที่ 11 ฉบับที่ 4 ประจำเดือนมิถุนายน, หน้า 1562 - 1574.
เกศี จันทราประภาวัฒน์ สุรพล สุยะพรหม และเกียรติศักดิ์ สุขเหลือง. (2566). พุทธบูรณาการส่งเสริมประสิทธิผลการจัดการขยะของเทศบาลลำปาง. วารสารสหวิทยาการนวัตกรรมปริทรรศน์, ปีที่ 6 ฉบับที่ 1 ประจำเดือนมกราคม – กุมภาพันธ์, หน้า 59 – 73.
งานสาธารณสุขและสิ่งแวดล้อม. (2563). รายงานการสํารวจข้อมูลและคัดแยกองค์ประกอบขยะ 6 ชุมชนของเทศบาลตำบลไหล่หิน อำเภอเกาะคา จังหวัดลำปาง. ลำปาง : งานสาธารณสุขและสิ่งแวดล้อม,หน้า 20.
ดำหริ กำปั่นวงษ์. (2562). การจัดการขยะเหลือศูนย์โดยการมีส่วนร่วมของพหุภาคี. วารสารวิชาการมหาวิทยาลัยอิสเทิร์นเอเชีย ฉบับสังคมศาสตร์และมนุษยศาสตร์, ปีที่ 9 ฉบับที่ 3 ประจำเดือนกันยายน – ธันวาคม, หน้า 236 - 244.
นงนุช ศรีสุข และเบญญาดร กระจ่างแจ้ง. (2566). การจัดการขยะฐานศูนย์ของชุมชนภายใต้แนวคิดระบบเศรษฐกิจหมุนเวียน กรณีศึกษาองค์การบริหารส่วนตำบลปะตง อำเภอสอยดาว จังหวัดจันทบุรี. วารสารนวัตกรรมการจัดการศึกษาและการวิจัย, ปีที่ 5 ฉบับที่ 4 ประจำเดือนกรกฎาคม – สิงหาคม, หน้า 1010 – 1026.
นพพล อินทรีย์ ธีรพล เขียวเหลือง และกัมปนาท วงษ์วัฒนพงษ์. (2565). กระบวนการจัดการขยะมูลฝอยแบบมีส่วนร่วมของชุมชนอย่างยั่งยืน. Journal of Modern Learning Development, ปีที่ 7 ฉบับที่ 11 ประจำเดือนธันวาคม, หน้า 480 – 493.
นันทวุฒิ จำปางาม และพรทิพย์ พุทธโส. (2564). การจัดการขยะมูลฝอยในชุมชน. วารสารวิชาการมหาวิทยาลัยอีสเทิร์นเอเชีย ฉบับวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี, ปีที่ 15 ฉบับที่ 2 ประจำเดือนพฤษภาคม – สิงหาคม, หน้า 75 – 89.
พระคมสัน เจริญวงค์ เอนก ใยอินทร์ และปริญญานิกรกุล. (2567) . เปลี่ยนขยะให้เป็นบุญสู่แปลงบุญเป็นทุน : การจัดการขยะชุมชนวิถีพุทธ. วารสารสังคมศาสตร์ปัญญาพัฒน์, ปีที่ 6 ฉบับที่ 1 ประจำเดือนมกราคม – มีนาคม, หน้า 461 – 468.
พระรวีโรจน์ จนฺทปญฺโญ (ศิริโสดา). (2566). พระพุทธศาสนากับการแก้ไขปัญหาขยะในตำบลคลองใหม่ อำเภอสามพราน จังหวัดนครปฐม เชิงพุทธบูรณาการ. วารสารวิชาการสถาบันพัฒนาพระวิทยากร, ปีที่ 6 ฉบับที่ 1 ประจำเดือนมกราคม – มีนาคม, หน้า 183 – 194.
พระราชบัญญัติการสาธารณสุข (ฉบับที่ 2) พ.ศ. 2550. ราชกิจจานุเบกษา. เล่มที่ 124 ตอนที่ 28 ก วันที่ (27 มิถุนายน 2550) ,หน้า 1
รัษฎากร วินิจกุล และคณะ. (2567). การบริหารจัดการขยะ (Zero Waste) : กรณีศึกษาชุมชนต้นแบบ จังหวัดกำแพงเพชร. วารสารมนุษยศาตร์และสังคมศาสตร์ มหาวิทยาลัยเอเชียอาคเนย์, ปีที่ 8 ฉบับที่ 1 ประจำเดือนมกราคม – มิถุนายน, หน้า 120 – 132.
ศิริประภา นิลสยาม. (2567). รูปแบบนวัตกรรมการจัดการขยะแบบยั่งยืนโดยองค์กรปกครองส่วนท้องถิ่นจังหวัดฉะเชิงเทรา. วารสาร มจร การพัฒนาสังคม, ปีที่ 9 ฉบับที่ 1 ประจำเดือนมกราคม – เมษายน, หน้า 89 – 100.
สมยศ ปัญญามาก และคณะ. (2566). การเสริมสร้างเครือข่ายการจัดการขยะโดยชุมชนเชิงพุทธบูรณาการในจังหวัดพะเยา. วารสารชัยภูมิปริทรรศน์, ปีที่ 6 ฉบับที่ 3 ประจำเดือนกันยายน – ธันวาคม, หน้า 75 – 85.
สำนักงานสิ่งแวดล้อมภาคที่ 2 ลำปาง. (2564). คู่มือสำหรับองค์กรปกครองส่วนท้องถิ่น “การจัดการขยะมูลฝอยชุมชนอย่างครบวงจร”. ลำปาง : สำนักงานสิ่งแวดล้อมภาคที่ 2 ลำปาง,หน้า2
อรชร ไกรจักร์, พระมหาวรัญธรณ์ ญาณกิตฺติ และ พระมหานิติทัศน์ ญาณสิทฺธิ. (2566). พัฒนาฐานข้อมูลในรูปแบบดิจิทัลเพื่อการจัดการสู่ชุมชมปลอดขยะวิถีพุทธภายใต้แนวคิดเศรษฐกิจหมุนเวียน. วารสารสันติศึกษาปริทรรศน์ มจร, ปีที่ 11 ฉบับที่ 3 ประจำเดือนพฤษภาคม, หน้า 1126 - 1142.
อรุณี แสงเพ็ญ. (2537). การสร้างแบบวัดจิตสำนึกต่อทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดล้อมของนักเรียนชั้นประถมศึกษาปีที่ 6. วิทยานิพนธ์ศึกษาศาตรมหาบัณฑิต, สาขาหลักสูตรและการสอน, คณะศึกษาศาสตร์, มหาวิทยาลัยเชียงใหม่,
ดาวน์โหลด
เผยแพร่แล้ว
ฉบับ
ประเภทบทความ
สัญญาอนุญาต
ลิขสิทธิ์ (c) 2025 วารสารวิชาการแสงอีสาน Saeng-Isan Academic Journal ISSN:3027-6152(Print), ISSN:3027-6160(Online)
อนุญาตภายใต้เงื่อนไข Creative Commons Attribution-NonCommercial-NoDerivatives 4.0 International License.
เนื้อหาและข้อมูลในบทความที่ตีพิมพ์ในวารสาร ถือเป็นข้อคิดเห็นและความรับผิดชอบของผู้เชียนบทความโดยตรง ซึ่งวารสารไม่มีส่วนเกี่ยวข้อง นอกจากนั้น ผู้เขียนทุกท่านต้องยืนยันว่าบทความต้นฉบับที่ส่งมาตีพิมพ์เผยแพร่นั้น จะต้องไม่เป็นบทความที่กำลังอยู่ในการพิจารณาเพื่อตีพิมพ์ในวารสารอื่นหรือเคยตีพิมพ์เผยแพร่มาแล้ว หากมีการใช้ภาพ ข้อความหรือตารางของผู้เขียนหรือผู้นิพนธ์ท่านอื่น ผู้เขียนจะต้องอ้างแหล่งที่มาหรือเจ้าของลิขสิทธ์
Publication Ethic:
The detail published in Saeng Isan Journal is opinion and responsibility of the authors, and it is not relevant with the jouranl. Besides, the authors must certify that the original manuscript is not in the process to publish in other journals or used to publish in other journals. If the authors use paragraphs, pictures or tables from others, the athours must refer to the original sources.
Article Consideration:
Each article will be published by a panel three journalists with expertise in relevant fields, and get the editorial approval before publishing. The review is in the form of The article's double blind.
To comply with copyright law. The author must sign the copy of the article submission form to the journal. In addition, the author must confirm that the original article submitted to the journal is only one publication in Saeng Isan Journal. If the images or tables of other authors appearing in other publications are used, the author must ask permission of the copyright owner before publishing.
