The สงครามเย็น มหาอำนาจกับกระบวนการสร้างรัฐ-ชาติไทยในพื้นที่ชายแดนไทย-กัมพูชา

กรณีศึกษาหมู่บ้านป้องกันตนเองชายแดนไทย-กัมพูชา

บทคัดย่อ

ในช่วงสงครามเย็นหมู่บ้านป้องกันตนเองชายแดนไทย-กัมพูชามีความสำคัญอย่างมากต่อ     การพิทักษ์ความมั่นคงของรัฐและยุทธศาสตร์การเมืองของสหรัฐอเมริกาในภูมิภาคเอเชียตะวันออกเฉียงใต้ ดังนั้นบทความชิ้นนี้จึงต้องการเผยให้เห็นบทบาทความช่วยเหลือของสหรัฐอเมริกา ที่ส่งผลต่อกระบวนการสร้างรัฐ-ชาติไทยในยุคสงครามเย็น และปฏิบัติการของหมู่บ้านป้องกันตนเองชายแดนในการเสริมสร้าง         ความมั่นคงของรัฐและปลูกฝังอุดมการณ์ของชาติในพื้นที่ชายแดนไทย-กัมพูชา โดยใช้วิธีการศึกษาจากเอกสารควบคู่กับการสำรวจภาคสนาม พร้อมนำแนวคิดการสร้างรัฐ-ชาติ (State-Nation Building) มาใช้เป็นกรอบในการวิเคราะห์ ผลการศึกษาพบว่า 1) การส่งมอบความช่วยเหลือทั้งในด้านเทคนิคและทุนสนับสนุนจากสหรัฐฯ ช่วยยกระดับขีดความสามารถและขยายหน่วยการใช้อำนาจรัฐให้เข้าถึง/ เข้าใจ           ความต้องการของชาวบ้านในพื้นที่ชายแดน จากการพัฒนาเส้นทางคมนาคม การจัดทำแผนที่สมัยใหม่ และการจัดตั้งหน่วยปฏิบัติงานด้านพลเรือน เป็นต้น  2) นอกจากนี้ โครงการหมู่บ้านป้องกันตนเองชายแดนไทย-กัมพูชาที่สหรัฐฯ ร่วมจัดตั้งขึ้นได้กลายเป็นหนึ่งในกลไกสำคัญที่ช่วยเสริมสร้างความมั่นคงให้แก่รัฐไทยโดยเฉพาะการป้องกันประเทศและการควบคุม (ตรึง) ประชากรให้ติดกับพื้นที่เพื่อรับมือกับกองกำลังทหารต่างชาติและผู้อพยพชาวกัมพูชาที่ทะลักเข้ามา ผ่านการฝึกซ้อมรบ การมอบกรรมสิทธิ์ในที่ดินทำกิน และโครงการพัฒนาคุณภาพชีวิตต่าง ๆ ขณะเดียวกันกระบวนการกล่อมเกลาเชิงสถาบัน (ชาติ ศาสนา พระมหากษัตริย์ และประชาธิปไตย) การเคลื่อนย้ายผู้คน ตลอดจนการมอบความรู้สึกปลอดภัยและ          ไม่ปลอดภัยให้แก่ประชาชน ยังช่วยปลูกฝังสำนึกร่วมในจินตนาการชาติและสร้างเส้นแบ่งความภักดีระหว่างราษฎรไทยกับชาวกัมพูชา