“ชนชั้น ปัญญา ตุลาการ”

การเมืองว่าด้วยการวิเคราะห์โครงสร้างความสัมพันธ์ทางชนชั้นในยุทธศาสตร์การครองอำนาจนำของ ระบอบตุลาการภิวัฒน์ไทยหลังปี 2549

บทคัดย่อ

งานศึกษานี้ตั้งคำถามต่อวิกฤติการเมืองไทยจากการใช้อำนาจเชิงรุกของฝ่ายตุลาการในคดีการเมืองที่ถูกเรียกว่า “ตุลาการภิวัฒน์แบบไทย” ซึ่งมิเพียงมุ่งศึกษาฝ่ายตุลาการในเชิงสถาบัน แต่ยังให้ความสำคัญกับอำนาจทางวัฒนธรรมของกลุ่มพลังที่เรียกว่า “ชนชั้นปัญญาตุลาการ” ในฐานะส่วนหนึ่งของกลุ่มก้อนทางประวัติศาสตร์ โดยมีสมมุติฐานว่า “ตุลาการภิวัฒน์” ได้มีสถานะเป็นระบอบ (Informal) ที่เกิดขึ้นจากเงื่อนไขร่วมของกลุ่มพลังทางการเมืองอันหลากหลายภายในห้วงเวลาหนึ่ง โดยใช้ฝ่ายตุลาการเป็นกลไกสำคัญในการสร้างการครองอำนาจนำผ่านคำพิพากษา การศึกษาความสัมพันธ์ทางอำนาจดังกล่าวจึงเริ่มต้นจากการสำรวจร่องรอยทางชนชั้นของข้าราชการตุลาการตั้งแต่ช่วงก่อนการปฏิวัติสยามปี 2475 โดยใช้แนวคิดยุทธศาสตร์การครองอำนาจนำเป็นโครงสร้างหลักในการวิเคราะห์ (Domain) พร้อมทั้งสังเคราะห์
กรอบมโนทัศ์ชนชั้น (Classes) เป็นส่วนย่อยในการอธิบายบทบาทของกลุ่มการเมืองต่าง ๆ ในการหล่อหลอมสภาวะการครองอำนาจนำภายหลังปี 2549

   ผลการศึกษาพบว่า “ชนชั้นปัญญาตุลาการ” ก่อรูปจากพลวัตการต่อสู้ทางชนชั้นผ่านการสะสมทุนทางเศรษฐกิจ วัฒนธรรม และผสานทุนทางสังคมร่วมกับราชสำนัก กองทัพ และศาสนา ก่อนจะแปรเปลี่ยนเป็นทุนเชิงสัญลักษณ์ที่ถูกผลิตซ้ำผ่านระบบการศึกษาและขยายตัวคู่ขนานไปพร้อมกับการเกิดขึ้นของชนชั้นกลาง แม้กลุ่มนี้จะมีบทบาทสนับสนุนประชาธิปไตยในบางห้วงเวลา แต่ก็เป็นการขับเคลื่อนภายใต้อุดมการณ์ของชนชั้นนำ และท้ายที่สุดก็หันไปสู่การสนับสนุนการรัฐประหารในปี 2549 ซึ่งสะท้อนถึงตำแหน่งทางชนชั้นซึ่งมีลักษณะขัดแย้งภายใน โน้มเอียงไปทางอนุรักษ์นิยม และเกาะเกี่ยวกันในลักษณะเอกภาพเชิงซับซ้อน เมื่อกลไกการรัฐประหารถูกต่อต้านในปี 2549 พวกเขาจึงกลายเป็นสาวกอำนาจนิยมเพื่อหนุนเสริมกลไกของฝ่ายตุลาการ