บทปริทัศน์หนังสือ “โต้ท่านปรีดี” อาลัย ชัยอนันต์ ด้วยผลงานวัยหนุ่ม

Abstract

เมื่อวันเสาร์ที่ 15 กันยายน พ.ศ. 2561 โลกได้สูญเสียนักวิชาการ นักปราชญ์ ราชบัณฑิตด้านรัฐศาสตร์และสังคมศาสตร์คนสำคัญ ศาสตราจารย์ ดร. ชัยอนันต์ สมุทวณิช ตลอดช่วงชีวิตวัยทำงาน ชัยอนันต์ได้สร้างสรรค์ผลงานทางวิชาการไว้มากมาย และเป็นผู้ริเริ่มนำเสนอแนวคิดที่แหลมคมน่าสนใจไว้อย่างโดดเด่นเหนือชั้นกว่านักวิชาการในยุคสมัยเดียวกันหลายเรื่อง ดังเช่น แนวความคิดเรื่อง ไตรลักษณ์รัฐ แนวคิด “ประชารัฐ” แนวคิดเรื่อง “โลกานุวัตร” แนวคิดการบริหารราชการแบบ Function-Area-Participation เป็นต้น

สำหรับวัตถุประสงค์ในการปริทัศน์หนังสือครั้งนี้ ผู้เขียนต้องการที่จะร่วมระลึกถึงและไว้อาลัยต่อการจากไปของมหาปราชญ์ท่านนี้ แม้จะไม่ใช่ “ศิษย์ทางตรง” แต่ถือเป็น “ลูกศิษย์ทางอ้อม” ซึ่งเคยติดตามและอ่านงานเขียนของท่านอย่างเอาจริงเอาจัง อีกทั้งได้เคยมีโอกาสรับฟังการบรรยายจากท่านตั้งแต่เมื่อครั้งเป็นนักศึกษาระดับปริญญาตรีและโท รวมทั้ง เมื่อครั้งเป็นนักศึกษาระดับระดับปริญญาเอก ได้เคยมีโอกาสสัมภาษณ์เชิงลึกจากท่าน “ผู้บังคับการ” ที่ห้องทำงานของท่านที่วชิราวุธวิทยาลัย ในบทความชิ้นนี้ ผู้เขียนใคร่ขอย้อนกลับไปหาผลงานในวัยหนุ่มของท่าน ที่คนไม่ค่อยได้รับทราบและอ้างอิงพูดถึงเท่าไร แต่ผู้เขียนพบว่าเป็นงานชิ้นหนึ่งซึ่งสะท้อนความเป็นนักคิดนักวิชาการที่มีความกล้าหาญทางปัญญา มีความเป็นตัวของตัวเอง และ มีจิตวิญญาณของการเป็นนักวิพากษ์ทางสังคมอย่าง “ห้าวหาญ” ซึ่งมีมาตั้งแต่วัยหนุ่มของ “ชัยอนันต์”