สถานภาพการวิจัยวรรณกรรมท้องถิ่นภาคอีสานในรอบสองทศวรรษ (พ.ศ.2540-2560)

The status of the Northeastern Regional Literature Researches in 2 decades (1997-2017)

Abstract

บทความนี้มาจากงานวิจัยเชิงเอกสารมีวัตถุประสงค์เพื่อสังเคราะห์สถานภาพการวิจัยวรรณกรรมท้องถิ่นภาคอีสานในรอบสองทศวรรษ (พ.ศ.2540-2560) โดยรวบรวมบทคัดย่องานวิจัยในระดับบัณฑิตศึกษาที่ใช้ข้อมูลวรรณกรรมท้องถิ่น และงานตีพิมพ์ในรูปแบบงานวิจัยฉบับสมบูรณ์ ช่วงพ.ศ. 2540-2560 นำเสนอในเชิงพรรณนาวิเคราะห์ ผลการศึกษาพบว่า มีงานวิจัยที่นำวรรณกรรมท้องถิ่นภาคอีสานมาศึกษาจำนวน 147 เรื่อง ทั้งหมด 22 สถาบัน โดยมีมหาวิทยาลัยมหาสารคาม มหาวิทยาลัยจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย และมหาวิทยาลัยราชภัฏมหาสารคามมากที่สุดตามลำดับ สาขาวิชาภาษาไทยนิยมใช้ข้อมูลวรรณกรรมท้องถิ่นมากที่สุด ทั้งยังมีสาขาวิชาที่มุ่งเน้นในเชิงพัฒนาคนและสังคมนำวรรณกรรมท้องถิ่นไปวิจัยด้วย ได้แก่ สาขาวิชาการบริหารจัดการคณะ สาขาวิชาพัฒนศึกษา สาขาวิชาการวิจัยและพัฒนาท้องถิ่น สาขาวิชาภาษาและวัฒนธรรมเพื่อการสื่อสารและการพัฒนา สาขาวิชาไทยศึกษาเพื่อการพัฒนา และสาขาวิชาการจัดการท่องเที่ยวแบบบูรณาการ ทั้งนี้พบว่า นิสิตระดับปริญญาเอก มหาวิทยาลัยมหาสารคามใช้ข้อมูลวรรณกรรมท้องถิ่นค่อนข้างมาก โดยมุ่งนำแนวคิดหลังสมัยใหม่มาวิเคราะห์ตัวบท ประเภทของข้อมูลที่พบมากที่สุด ได้แก่ กลุ่มประเภทนิทานและศาสนา ประเด็นในการวิจัยวรรณกรรมท้องถิ่น มีทั้งการศึกษาเชิงคติชน การศึกษาเชิงเปรียบเทียบ การศึกษาพุทธปรัชญา คุณธรรม จริยธรรม การศึกษาภูมิปัญญา วัฒนธรรม การศึกษาองค์ประกอบวรรณกรรม การศึกษาภาษา การประยุกต์หรือปรับใช้ในการเรียนการสอนหรือสังคม การศึกษาเชิงสุนทรียศาสตร์ การศึกษาตัวละคร การศึกษาเชิงสังคม การศึกษาโดยใช้แนวคิดหลังสมัยใหม่ และการศึกษาเจตคติของคนในสังคม โดยการวิจัยองค์ประกอบวรรณกรรมมีมากที่สุด นอกจากนี้ พบว่านักวิจัยใช้ระเบียบวิธีวิจัยที่หลากหลาย ทั้งวิจัยเชิงเอกสารและคุณภาพ การวิเคราะห์ในเชิงสหศาสตร์ รวมถึงความพยายามนำแนวคิดหลังสมัยใหม่มาใช้มากกว่าในอดีต

คำสำคัญ: สถานภาพการวิจัย,  วรรณกรรมท้องถิ่นภาคอีสาน,  ประเทศไทย