การใช้ภูมิปัญญาท้องถิ่นในกระบวนการผลิตผ้าทอย้อมครามในจังหวัดสกลนคร
The Application of Local Wisdom in the Process of Indigo-Dyeing Fabric in Sakon Nakhon Provice
Keywords:
Local Wisdom, Indigo-dyed Fabric, Weaving GroupAbstract
Abstract
This article aims to study the application of local wisdom in the process of indigo-dyeing fabric in Sakon Nakhon province. This is qualitative research. Key informants were board committee members and members of indigo-dyed weaving groups in Sakon Nakhon province. Data were collected by an in-depth interview, focus group, and observations. Results found that most of the local wisdom used by the indigo-dyed groups in Sakon Nakhon province was influences by the ethnicity of Phu Thai throughout two steps of the indigo-dyed fabric process, which were the stage of preparing material (cotton yarn preparation and indigo-dyeing) and weaving. There were five disciplines of local wisdom (from the most to the least frequent use) including industry and handicraft, religion and tradition, agriculture, arts, as well as language and literature. However, two fields of local wisdom consisting of welfare as well as sources of funding and community business were applied to group management. There were three ways of using local wisdom (from the most to the least frequently used): preservation, applying and creating.
Keywords: Local Wisdom, Indigo-dyed Fabric, Weaving Group
References
กัญญา จึงวิมุติพันธ์. (2565). ภูมิปัญญาการก่อหม้อนิลและย้อมผ้าด้วยคราม. สืบค้น 25 กันยายน 2565, จาก https://www.ap.ubu.ac.th/storage/2021/08/การย้อมผ้าคราม.pdf.
ชัยวัฒน์ แก้วคล้ายขจรศิริ. (2555). การศึกษากระบวนการผ้าย้อมครามและพืชชนิดอื่นเพื่อพัฒนาผ้าทอมือจากสีธรรมชาติ. หลักสูตรปรัชญาดุษฎีบัณฑิต สาขาวิชาการออกแบบผลิตภัณฑ์ คณะศิลปประยุกต์และการออกแบบ มหาวิทยาลัยอุบลราชธานี.
ชัยวัฒน์ แก้วคล้ายขจรศิริ และประทับใจ สิกขา. (2555). การศึกษากระบวนการผ้าย้อมครามโดยใช้ยางกล้วยน้ำว้าดิบเป็นสารช่วยติด. วารสารวิชาการ AJNU ศิลปะสถาปัตยกรรมศาสตร์มหาวิทยาลัยนเรศวร, 3(1), 105-113.
ดรณ์ สมิตะเกษตริน. (2552). ความรู้ ทั่วไปเกี่ยวกับวิสาหกิจชุมชน. ใน เอกสารการสอนชุดวิชา การจัดการการตลาดและวิสาหกิจชุมชน หน่วยที่1. นนทบุรี: มหาวิทยาลัยสุโขทัยธรรมาธิราช.
มติชนออนไลน์. (2561). สภาหัตถศิลป์โลกรับรองสกลนครเป็น “World Craft City for Natural Indigo”. สืบค้น 24 ธันวาคม 2561, จาก www.matichon.co.th/news-monitor/news_865538.
วิภาวี กฤษณะภูติ. (2559). การจัดการวิสาหกิจชุมชน. ขอนแก่น: มหาวิทยาลัยขอนแก่น.
สำนักงานคณะกรรมการการศึกษาแห่งชาติ. (2541). ภูมิปัญญาชาวบ้านกับการดำเนินงานด้าน. วัฒนธรรมและการพัฒนาชนบท. กรุงเทพฯ: อมรินทร์พริ้นติ้งกรุ๊ป.
สำนักงานพัฒนาชุมชนจังหวัดสกลนคร. (2561). สรุปข้อมูลการลงทะเบียนผู้ผลิต ผู้ประกอบการ OTOP ปี พ.ศ.2557 - 2558 จังหวัดสกลนคร. [ม.ป.ท.: ม.ป.พ.].
สำนักส่งเสริมภูมิปัญญาท้องถิ่นและวิสาหกิจชุมชน. (2565). ข้อมูลการลงทะเบียน OTOP ปี พ.ศ. 2557 – 2563. สืบค้น 25 กันยายน 2565, จาก https://data.go.th/es/dataset/otop2563.
สำนักงานสถิติจังหวัดสกลนคร. (2565). รายงานสถิติจังหวัดสกลนคร พ.ศ. 2564. สืบค้น 25 กันยายน 2565, จาก http://sakonnk.nso.go.th/images/ebook/province_report_sakon2564.pdf.
หทัยรัตน์ บุณโยปัษฎัมภ์. (2561). ภูมิปัญญาท้องถิ่นกับการพัฒนา (Local Wisdom and Development). กรุงเทพฯ: รุ่งเรือง.
อังคณา เทียนกล่ำ อนุรัตน์ สายทอง เเละสุรชาติ เทียนกล่ำ. (2552). การคัดเลือกพันธุ์ครามและพันธุ์พืชอื่น ๆ ที่ให้สีคราม. สกลนคร: มหาวิทยาลัยราชภัฏสกลนคร.
อนุรัตน์ สายทอง และภูวดล ศรีธเนศ. (2557). รายงานวิจัย “ผู้ไทศึกษา: ตามรอยผู้ไทไปศึกษาผ้าย้อมคราม”. สกลนคร: สถาบันวิจัยและการพัฒนา มหาวิทยาลัยราชภัฏสกลนคร.
อนุรัตน์ สายทอง. (2549). การสัมมนาเทคนิคการเตรียมสีครามและการย้อมสีครามธรรมชาติ. สกลนคร: มหาวิทยาลัยราชภัฏสกลนคร.
