สถานภาพและลักษณะการประพันธ์ของบทสวดโองการในวรรณกรรมพิธีกรรมภาคใต้
Status and composition of Chant of verses in southern ritual literature
Keywords:
Status, style of writing, verses, ritual literature, southern regionAbstract
บทคัดย่อ
บทความวิจัยนี้มุ่งศึกษาบทสวดโองการที่ใช้สวดประกอบพิธีกรรมในพื้นที่ภาคใต้ มีวัตถุประสงค์เพื่อ 1) ศึกษาสถานภาพของบทสวดโองการที่นำมาศึกษา และ 2) ศึกษาลักษณะการประพันธ์ในบทสวดโองการภาคใต้ จากการเก็บข้อมูลจากเอกสารตัวเขียนที่รวบรวมไว้พิพิธภัณฑ์ หอสมุด และวัดต่าง ๆ ตลอดทั้งที่ได้รับความอนุเคราะห์จากกลุ่มหมอไสยศาสตร์พื้นบ้าน ศิลปินพื้นบ้าน และครูภูมิปัญญาด้านต่าง ๆ ในพื้นที่ 8 จังหวัดภาคใต้ จำนวน 30 โองการ
ผลการวิจัยพบว่า บทสวดโองการได้แสดงให้เห็นสถานภาพของเอกสาร แบ่งออกเป็น 3 กลุ่ม คือ 1) เอกสารโบราณประเภทหนังสือบุด จำนวน 8 โองการ 2) จากเอกสารตัวเขียนสมุดฝรั่ง จำนวน 19 โองการ และ 3) หนังสือยุคการพิมพ์ จำนวน 3 โองการ
ประเด็นลักษณะการประพันธ์ในบทสวดโองการภาคใต้ 1) ฉันทลักษณ์ พบการประพันธ์ประเภทกาพย์ ได้แก่ กาพย์ กาพย์ยานี 11 และกาพย์สุรางคนางค์ 28 คำประพันธ์ประเภทกลอน พบกลอนสี่ที่ไม่เคร่งครัดในการใช้คำ และคำประพันธ์ประเภทร่ายที่ไม่จำกัดคำในแต่ละวรรค 2) ลักษณะร่วมและขนบของคำประพันธ์ บทสวดโองการจะเริ่มต้นด้วยคำนมัสการ ที่ใช้คำว่า โอม ศรี สิบนิ้ว และอ้างเชิญ ของคำเริ่มต้นของบทสวดโองการ ประเด็นของเนื้อหาตัวบท พบว่าตัวบทแสดงให้เห็นของการเชิญและกล่าวอ้างถึงสิ่งศักดิ์สิทธิ์ 3 แหล่ง คือ ศาสนาพราหมณ์-ฮินดู และพุทธศาสนา และครูอาจารย์ ด้านเนื้อหาของตัวบทโองการถวายเครื่องเซ่นสังเวยที่ปรากฏในส่วนท้ายของโองการจะจบด้วยคาถาภาษาบาลีในตอนท้าย
การศึกษาวิจัยสถานภาพและลักษณะการประพันธ์ของบทสวดโองการในวรรณกรรมพิธีกรรมภาคใต้ ได้แสดงให้เห็นบริบทการใช้โองการ 3 ประเภท คือ 1) การใช้บทสวดโองการเพื่อเชิญสิ่งศักดิ์สิทธิ์ในพิธีกรรมที่ต้องใช้เครื่องเซ่นสังเวย 2) การใช้บทสวดโองการเพื่อประกอบการทำน้ำมนตร์ และ 3) การใช้บทสวดโองการเพื่อความเป็นสิริมงคล
คำสำคัญ: สถานภาพ, ลักษณะการประพันธ์, โองการ, วรรณกรรมพิธีกรรม, ภาคใต้
References
Department of Religious Affairs, Ministry of Culture. (2012). Rituals and traditions. Bangkok: Department of Religious
Affairs Ministry of Culture.
Fine Arts Department. (2019) Mahadipmantra: The continuation of the Buddhist mantra in Thai
society. Bangkok: Fine Arts Department.
Jeenun P., Wattanachai W., Chukaew P. (2018). Forms and contents of southern literature during the
printing period 1927 - 1977. Journal of Humanities and Social Sciences.
Udon Thani Rajabhat University. 7 (2), 105-123.
Kaewkhao P. (2004). The legend of the creation of the world. Ban Pa Lam edition. In Thaksin Literature:
Selected Literature, Volume 1. (pp. 3-46). Bangkok: Amarin Printing and Publishing.
Nuthong U. (1981). Literary Psalms and Lae Tham Khwan of the Southern Region. Songkhla:
Srinakharinwirot University Southern Region.
Royal Academy. (2011). Dictionary, Royal Institute Edition 2011. Bangkok: Royal Academy.
