องค์ประกอบความสุขของผู้สูงอายุในชนบทภาคตะวันออกเฉียงเหนือ: พลวัตการเปลี่ยนแปลงทางสังคมในกระแสโลกาภิวัตน์

บทคัดย่อ

บทคัดย่อ

สถานการณ์ความเปลี่ยนแปลงโครงสร้างอายุประชากรนำไปสู่ภาวะสังคมผู้สูงอายุที่ประเทศไทยกำลังเผชิญในศตวรรษที่ 21 และในปี พ.ศ. 2573 ประเทศไทยจะเข้าสู่สังคมผู้สูงอายุโดยสมบูรณ์ประเทศ เพื่อให้กระบวนการพัฒนาผู้สูงอายุเป็นไปอย่างมีประสิทธิภาพ สามารถดำรงชีวิตอย่างมีเกียรติ มีศักดิ์ศรี และมีความมั่นคง ใช้ชีวิตอย่างมีความสุขท่ามกลางการเปลี่ยนแปลง โครงสร้างครอบครัว โครงสร้างทางสังคมภายใต้การปฏิบัติการทางสังคมของผู้สูงอายุ งานวิจัยนี้จึงมุ่งศึกษาองค์ประกอบความสุขของผู้สูงอายุในชนบทภาคตะวันออกเฉียงเหนือ ภายใต้พลวัตการเปลี่ยนแปลงทางสังคมในกระแสโลกาภิวัตน์ โดยใช้ระเบียบวิธีวิจัยเชิงคุณภาพ โดยจำแนกหน่วยการวิเคราะห์ออกเป็น 2 ระดับ คือหน่วยวิเคราะห์ในระดับปักเจกบุคคลและระดับชุมชน ดำเนินการสัมภาษณ์เชิงลึกกับผู้สูงอายุที่อาศัยอยู่เขตชนบทจำนวน 18 ราย ครอบคลุมทุกกลุ่มอายุ พื้นที่วิจัยคือ หมู่บ้านโอโล อำเภอภูเขียว จังหวัดชัยภูมิ ที่มีสัดส่วนผู้สูงอายุสูงเป็นอันดับต้นๆ ของภาคตะวันออกเฉียงเหนือ มีแนวทางการสัมภาษณ์เป็นเครื่องมือในเก็บรวบรวมข้อมูลระหว่างเดือน มิถุนายน – ตุลาคม 2560 และวิเคราะห์ข้อมูลองค์ประกอบความสุขของผู้สูงอายุโดยการวิเคราะห์เชิงเนื้อหา ผลการวิเคราะห์พบว่า ผู้สูงอายุในชุมชนโอโลมีความเป็นอยู่ที่ดีตามสภาพความเป็นอยู่ของครอบครัว มีความสุขกับวิถีชีวิต โดยจำแนกองค์ประกอบความสุขได้ 4 องค์ประกอบ ได้แก่ ด้านครอบครัวคือ การมีลูกหลานคอยดูแล มีการติดตามความเป็นอยู่ของกันและกัน โดยผู้สูงอายุจะคอยถามไถ่และให้กำลังใจลูกหลานตลอดเวลา  ด้านสุขภาพดีคือ การที่ผู้สูงอายุมีสุขภาพร่างกายที่แข็งแรงสามารถช่วยเหลือตัวเองได้ รวมทั้งสามารถช่วยเหลืองานบ้านของครอบครัวได้ และสามารถเข้าถึงระบบการรักษาพยาบาลได้อย่างสะดวกรวดเร็ว  ด้านเศรษฐกิจดี หมายถึงการที่ผู้สูงอายุมีอาชีพและมีรายได้จากแหล่งต่างๆ ทั้งจากการประกอบอาชีพ จากเงินส่งกลับของลูก และจากเบี้ยยังชีพผู้สูงอายุ และด้านสังคมดีคือ ผู้สูงอายุรู้สึกถึงความปลอดภัยทั้งชีวิตและทรัพย์สิน มีกิจกรรมทางสังคมร่วมกับชุมชนเพื่อผ่อนคลายความเครียด ได้เข้าวัดทำบุญ และได้เข้าร่วมกิจกรรมที่เล็งเห็นถึงความสำคัญของผู้สูงอายุ

คำสำคัญ: ผู้สูงอายุ องค์ประกอบความสุข โลกาภิวัตน์ ชนบท