การสร้างชุมชนข้ามถิ่นของมุสลิมในจังหวัดหนองคาย

ผู้แต่ง

  • ลักษิกา เงาะเศษ 0914194639
  • จักรพันธ์ ขัดชุ่มแสง คณะมนุษยศาสตร์และสังคมศาสตร์ มข.

คำสำคัญ:

การสร้างชุมชนข้ามถิ่น, ชุมชนข้ามถิ่น, ชุมชนมุสลิม, หนองคาย

บทคัดย่อ

บทความนี้ต้องการนำเสนอให้เห็นการสร้างชุมชนข้ามถิ่นของมุสลิมในจังหวัดหนองคาย โดยอธิบายผ่านแนวคิดการข้ามท้องถิ่นของอัปปาดูรัยที่สะท้อนให้เห็นถึงการเชื่อมโยงพื้นที่ต้นทางและปลายทางเข้าไว้ด้วยกัน ข้อมูลที่ใช้ในบทความนี้ได้มาจากงานวิจัยเชิงคุณภาพ ซึ่งใช้การสัมภาษณ์เชิงลึกและการสังเกตการณ์ทั้งแบบมีส่วนร่วมและไม่มีส่วนร่วมเป็นวิธีการเก็บรวบรวมข้อมูล ผลการศึกษาพบว่าความเป็นสังคมพหุวัฒนธรรมของจังหวัดหนองคายเปิดโอกาสให้มุสลิมจากต่างถิ่นเข้ามาทำมาหากินและตั้งถิ่นฐานจนกระทั่งก่อรูปเป็นชุมชนข้ามถิ่นที่มีหลักอิสลามเป็นพื้นฐานในการรวมตัวกัน มุสลิมได้ทำการสร้างมัสยิดขึ้นในพื้นที่เพื่อเป็นสถานที่ประกอบศาสนกิจร่วมกันและใช้จัดงานประเพณีอิสลามต่างๆ ซึ่งแสดงถึงการขยายความเป็นท้องถิ่นในพื้นที่ต้นทางมาสู่พื้นที่ปลายทาง สำหรับวิถีชีวิตโดยทั่วไปของมุสลิมภายในชุมชนข้ามถิ่นแห่งนี้ยังคงได้รับอิทธิพลจากวัฒนธรรมอิสลามและนำเอาวัฒนธรรมในพื้นที่ต้นทางมาปฏิบัติ ทั้งนี้ยังพบว่ามุสลิมได้รับเอาวัฒนธรรมท้องถิ่นของจังหวัดหนองคายอันเป็นพื้นที่ปลายทางไว้ด้วยเช่นกันจนก่อให้เกิดสำนึกความเป็นเพื่อนบ้านและสำนึกความเป็นคนท้องถิ่นเดียวกันระหว่างมุสลิมกับคนในท้องถิ่น นอกจากนั้นมุสลิมยังได้ขยายความเป็นเพื่อนบ้านออกไปอย่างกว้างขวางโดยการเชื่อมต่อสายสัมพันธ์กับองค์กรมุสลิมหรือองค์กรศาสนาอิสลามทั้งในและต่างประเทศ

เอกสารอ้างอิง

เอกสารอ้างอิง
1) คณะกรรมการอำนวยการจัดงานเฉลิมพระเกียรติพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว. (2542). วัฒนธรรม พัฒนาการทางประวัติศาสตร์ เอกลักษณ์และภูมิปัญญา จังหวัดหนองคาย. กรุงเทพฯ: โรงพิมพ์คุรุสภาลาดพร้าว.
2) จักรพันธ์ ขัดชุ่มแสง. (2543). ชุมชนมุสลิมในเมืองตลาดชายแดนไทย-พม่า: สัมพันธภาพระหว่างพหุสังคม วิถีชีวิตทางเศรษฐกิจ และการธำรงชาติพันธุ์. วิทยานิพนธ์สังคมวิทยาและมานุษยวิทยามหาบัณฑิต สาขาวิชามานุษยวิทยา คณะสังคมวิทยาและมานุษยวิทยา มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์.
3) จีรศักดิ์ โสะสัน. (2550). กระบวนการสร้างชุมชนมุสลิมในพหุสังคมอีสาน. วิทยานิพนธ์ศิลปศาสตรมหาบัณฑิต สาขาวิชาสังคมวิทยาการพัฒนา มหาวิทยาลัยขอนแก่น.
4) ณัฏฐ์ชวัล โภคาพาณิชวงษ์. (2556). การเชื่อม (ข้าม) ถิ่นที่: ปฏิสัมพันธ์ของผู้คนบนเมืองชายแดนกับการต่อรองความหมายผ่านพื้นที่/ชุมชนทางศาสนาของผู้อพยพข้ามพรมแดนชาวพม่าในจังหวัดระนอง. ดุษฎีนิพนธ์ปรัชญาดุษฎีบัณฑิต สาขาวิชาสหวิทยาการ วิทยาลัยสหวิทยาการ มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์.
5) ประทับจิต นีละไพจิตร. (2557). “พื้นที่การเมืองแบบอิสลามในโลกสมัยใหม่”. ใน สุชาติ เศรษฐมาลินี และวิสุทธิ์ บิลล่าเต๊ะ (บ.ก.), คนหนุ่มสาวมุสลิมกับโลกสมัยใหม่. กรุงเทพฯ: คณะทำงานวาระทางสังคม สถาบันวิจัยสังคม จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย.
6) ปานทิพย์ เปลี่ยนโมฬี. (2559). เขตเศรษฐกิจพิเศษ 10 จังหวัดในประเทศไทย. วารสารอุตสาหกรรมสาร กรมส่งเสริมอุตสาหกรรม, 58, 5-13.
7) แผนงานสร้างเสริมสุขภาวะมุสลิมไทย. (2547). สำมะโนประชากรมุสลิม พ.ศ. 2543: ภาคตะวันออกเฉียงเหนือ. กรุงเทพฯ: แผนงานสร้างเสริมสุขภาวะมุสลิมไทย คณะเศรษฐศาสตร์ จุฬาลงกรณ์ มหาวิทยาลัย.
8) แผนงานสร้างเสริมสุขภาวะมุสลิมไทย. (2557). สำมะโนประชากรมุสลิม พ.ศ. 2553: ภาคตะวันออกเฉียงเหนือ. กรุงเทพฯ: แผนงานสร้างเสริมสุขภาวะมุสลิมไทย คณะเศรษฐศาสตร์ จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย.
9) พฤกษ์ เถาถวิล. (2555). “อีสานใหม่” ความเปลี่ยนแปลงจากการพัฒนาในรอบศตวรรษ (ร่าง). บทความนำเสนอในการประชุมวิชาการระดับชาติ อุบลวัฒนธรรมครั้งที่ 2 วันที่ 27-29 มกราคม 2555 มหาวิทยาลัยอุบลราชธานี.
10) ฟารีดา ขจัดมาร. (2557). “พลวัตการศึกษาอิสลามในอินโดนีเซีย”. ใน สุชาติ เศรษฐมาลินี และวิสุทธิ์ บิลล่าเต๊ะ (บ.ก.), คนหนุ่มสาวมุสลิมกับโลกสมัยใหม่. กรุงเทพฯ: คณะทำงานวาระทางสังคม สถาบันวิจัยสังคม จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย.
11) มูลนิธิเพื่อการศึกษาและพัฒนามุสลิมอีสาน. (2545). มุสลิมอีสานปริทรรศน์: ฉบับต้อนรับ “วันแด่มุสลิมอีสาน ฮ.ศ. 1422” และเปิดมัสยิดกลางขอนแก่น. ขอนแก่น: ขอนแก่นการพิมพ์.
12) ยศ สันตสมบัติ และคณะ. (2548). อำนาจ พื้นที่ และอัตลักษณ์ทางชาติพันธุ์: การเมืองวัฒนธรรมของรัฐชาติในสังคมไทย. กรุงเทพฯ: สำนักงานกองทุนสนับสนุนการวิจัย.
13) รัตตินา สาและ. (2544). การปฏิสัมพันธ์ระหว่างต่างศาสนิกที่ปรากฏในจังหวัดปัตตานี ยะลา และนราธิวาส. กรุงเทพฯ: สำนักงานกองทุนสนับสนุนการวิจัย.
14) วิชาญ ชูช่วย. (2533). สังคมชาวมุสลิมในภาคตะวันออกเฉียงเหนือ. วิทยานิพนธ์ศิลปศาสตรมหาบัณฑิต วิชาเอกไทยคดีศึกษา (เน้นสังคมศาสตร์) มหาวิทยาลัยศรีนครินทรวิโรฒ มหาสารคาม.
15) วิลาสินี โสภาพล. (2559). ชุมชนข้ามถิ่น: การข้ามท้องถิ่นและการก่อร่างทางอัตลักษณ์ของแรงงานข้ามชาติสัญชาติพม่าในจังหวัดขอนแก่น ภายใต้บริบทของอนุภูมิภาคลุ่มน้ำโขง. วิทยานิพนธ์ศิลปศาสตรมหาบัณฑิต สาขาวิชาลุ่มน้ำโขงศึกษา มหาวิทยาลัยขอนแก่น.
16) สมัคร กอเซ็ม. (2556). การเมืองวัฒนธรรมของการเผยแพร่ศาสนาอิสลามในกลุ่มเยาวชนชาติพันธุ์ในภาคเหนือของไทย: กรณีศึกษาขบวนการดะวะห์ในจังหวัดเชียงราย. วิทยานิพนธ์ศิลปศาสตรมหาบัณฑิต สาขาวิชาการพัฒนาสังคม มหาวิทยาลัยเชียงใหม่.
17) สยามสมาคมในพระบรมราชูปถัมป์. (2554). สุเหร่ามุสลิม: ภาพสะท้อนบ้านแห่งหัวใจ “ไทย”. บันทึกเสวนาวิชาการวันที่ 23 พฤศจิกายน 2554 ณ สยามสมาคมในพระบรมราชูปถัมภ์.
18) สุชาติ เศรษฐมาลินี. (2550). การปรับเปลี่ยนอัตลักษณ์ของชาวมุสลิมยูนนานในภาคเหนือของประเทศไทย. วารสารสังคมศาสตร์ มหาวิทยาลัยเชียงใหม่, 19(2), 23-58.
19) เสาวนีย์ จิตต์หมวด. (2522). วัฒนธรรมอิสลาม. กรุงเทพฯ: โรงพิมพ์เจริญผล.
20) อุราลักษณ์ สิถิรบุตร. (2526). มณฑลอีสานและความสำคัญในทางประวัติศาสตร์. วิทยานิพนธ์อักษรศาสตรมหาบัณฑิต ภาควิชาประวัติศาสตร์ จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย.

การสัมภาษณ์
1) เซาดะห์ เที่ยงพูลวงศ์. วิถีชีวิตโดยทั่วไปของมุสลิมในจังหวัดหนองคาย [สัมภาษณ์]. เจ้าของร้านอาหารฮาลาลในอำเภอเมือง จังหวัดหนองคาย; 20 กันยายน 2560.
2) ทองคำ ต่วนเขียว. การสร้างมัสยิดดารุลมุตตะกีน [สัมภาษณ์]. คณะกรรมการประจำมัสยิดดารุลมุตตะกีน; 2 กันยายน 2560.
3) แสนทวี พลีนุช. วิถีชีวิตโดยทั่วไปของมุสลิมในจังหวัดหนองคาย [สัมภาษณ์]. อิหม่ามประจำมัสยิดดารุลมุตตะกีน; 20 กันยายน 2560.
4) อับดุลการีม อิสมาแอล. การสร้างมัสยิดดารุลมุตตะกีน [สัมภาษณ์]. คอเต็บประจำมัสยิดดารุลมุตตะกีน; 1 กันยายน 2560.

ดาวน์โหลด

เผยแพร่แล้ว

2019-12-21

รูปแบบการอ้างอิง

เงาะเศษ ล., & ขัดชุ่มแสง จ. (2019). การสร้างชุมชนข้ามถิ่นของมุสลิมในจังหวัดหนองคาย. วารสารมนุษยศาสตร์สังคมศาสตร์, 36(3), 95–121. สืบค้น จาก https://so01.tci-thaijo.org/index.php/HUSO/article/view/165390

ฉบับ

ประเภทบทความ

บทความวิจัย