ตัวแบบการจัดการสิ่งแวดล้อมของวัดในภาคอีสาน
Environmental Management Model of Isan Buddhist Temple
คำสำคัญ:
การจัดการสิ่งแวดล้อม ตัวแบบการจัดการ วัดอีสานบทคัดย่อ
บทคัดย่อ
บทความวิจัยนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อนำเสนอตัวแบบการจัดการสิ่งแวดล้อมของวัดอีสาน ศึกษาด้วยวิธีวิจัยเชิงคุณภาพ โดยใช้การสัมภาษณ์เชิงลึกร่วมกับการสังเกตแบบไม่มีส่วนร่วมกับพระภิกษุ ผู้นำชุมชน และตัวแทนหน่วยงานของรัฐ ในสามจังหวัดภาคตะวันออกเฉียงเหนือ รวม 21 ราย ซึ่งได้มาโดยการเลือกแบบเจาะจง วิเคราะห์ข้อมูลด้วยการวิเคราะห์เนื้อหา โดยใช้โปรแกรม ATLAS.ti ช่วยในการวิเคราะห์ ผลการศึกษาพบว่า ตัวแบบการจัดการสิ่งแวดล้อมของวัดในภาคอีสาน ประกอบด้วยปัจจัยหลัก 3 ประการ ได้แก่ (1) ผู้กระทำการในการจัดการสิ่งแวดล้อมของวัด ประกอบด้วย ผู้กระทำระดับปัจเจกบุคคล ได้แก่ พระสงฆ์ ผู้นำชุมชน คนในชุมชน และผู้กระทำระดับกลุ่ม ได้แก่ หน่วยงานภาครัฐ กลุ่มผู้สูงอายุ กลุ่มอาสาสมัครสาธารณสุข (2) ความสามารถในการจัดการสิ่งแวดล้อมของวัด ได้แก่ การนำเอาทรัพยากรในชุมชนเข้ามาใช้เพื่อขับเคลื่อนการจัดการสิ่งแวดล้อมด้วยทุนทางสังคม ทุนทางวัฒนธรรม ทุนทางกายภาพ ทุนมนุษย์ และทุนทางสถาบัน และ (3) แรงจูงใจในการอนุรักษ์และจัดการสิ่งแวดล้อมภายในวัด ประกอบด้วยแรงจูงใจภายใน ได้แก่ การกระทำตามหน้าที่ของสงฆ์ตามพระวินัย การเห็นคุณค่าของสิ่งแวดล้อม ความเชื่อหรือระบบคุณค่าที่ผู้คนมีต่อสิ่งแวดล้อม และแรงจูงใจภายนอก ได้แก่ การสร้างมูลค่าจากของเหลือใช้ แรงจูงใจจากการประกวดแข่งขัน
คำสำคัญ การจัดการสิ่งแวดล้อม, ตัวแบบการจัดการ, วัดอีสาน
เอกสารอ้างอิง
พุทธรักษ์ ปราบนอก. (2562). ปัญหาภาวะโลกร้อนของวัดในพุทธศาสนา. มนุษยศาสตร์สังคมศาสตร์, 36(2), 163-175.
รังสรรค์ สุคำภา. (2560). จริยศาสตร์ด้านสิ่งแวดล้อมกับการเมืองด้านสิ่งแวดล้อม: จากแนวคิดสู่การปฏิบัติ. วารสารเอเชียตะวันออกและอาเซียนศึกษา, 17(1), 137-169.
โสวิทย์ บำรุงภักดิ์ และพระวิมาณ คัมภีรปัญโญ. (2561). ความเกื้อกูลต่อระบบนิเวศตามหลักทางพุทธศาสนา. มนุษยศาสตร์สังคมศาสตร์, 35(3), 129-151.
Barrow, C. (2006). Environmental management for sustainable development. New York: Routledge.
Bennett, N. J., Whitty, T. S., Finkbeiner, E., Pittman, J., Bassett, H., Gelcich, S., & Allison, E. H. (2018). Environmental stewardship: A conceptual review and analytical framework. Environmental management, 61(4), 597-614.
Berkes, F. (2004). Rethinking community‐based conservation. Conservation biology, 18(3), 621-630.
Campos-Silva, J. V., & Peres, C. A. (2016). Community-based management induces rapid recovery of a high-value tropical freshwater fishery. Scientific reports, 6, 34745.
Chamaratana, Thanapauge; Lukk W. J. Knippenberg, Edwin B. P. De Jong, Phuttarak Prabnok, Kritsada Phatchaney, and Rasita Dasri. (2019). “Tri-Patterns of Community Network for Carbon Emission Reduction in Thai-Isan Urban.” Journal of Physics: Conference Series 1340: 1-16. https://doi:10.1088/1742-6596/1340/1/012045
Chan, K. M., Balvanera, P., Benessaiah, K., Chapman, M., Díaz, S., Gómez-Baggethun, E., ... & Luck, G. W. (2016). Opinion: Why protect nature? Rethinking values and the environment. Proceedings of the National Academy of Sciences, 113(6), 1462-1465.
Fernandes, J. P., & Guiomar, N. (2016). Environmental ethics : driving factors beneath behavior, discourse and decision-making. Journal of Agricultural and Environmental Ethics, 29(3), 507-540.
Joe Myers. (2016). What is the Anthropocene? And why does it matter?. Retrieved October 6, 2018, from https://www.weforum.org/agenda/2016/08/what-is-the-anthropocene-and-why-does-it-matter/.
Jolly, V. (1978). The Concept of Environmental Management. In Dest Bandhu, Veena Bhardwaj, J.L. Bhat. (Ed.). Managing the Environment (pp. 23 - 47). New Delhi: Indian Environmental Society.
Krasny, M. E., & Tidball, K. G. (2012). Civic ecology: a pathway for Earth Stewardship in cities. Frontiers in Ecology and the Environment, 10(5), 267-273.
Miles, M. B., Huberman, A. M., Huberman, M. A., & Huberman, M. (1994). Qualitative data analysis: An expanded sourcebook. London: Sage.
Riehl, B., Zerriffi, H., & Naidoo, R. (2015). Effects of community-based natural resource management on household welfare in Namibia. PloS one, 10(5), e0125531.
Ryan, R. M., & Deci, E. L. (2000). Intrinsic and extrinsic motivations: Classic definitions and new directions. Contemporary educational psychology, 25(1), 54-67.
Wolf, K. L., Blahna, D. J., Brinkley, W., & Romolini, M. (2013). Environmental stewardship footprint research: linking human agency and ecosystem health in the Puget Sound region. Urban Ecosystems, 16(1), 13-32.
Worrell, R., & Appleby, M. C. (2000). Stewardship of natural resources: definition, ethical and practical aspects. Journal of agricultural and environmental ethics, 12(3), 263-277.
