บทบาทของฮอลันดาในช่วงสมัยญี่ปุ่นแยกตัวโดดเดี่ยว (1639-1853)
Roles of the Dutch in Japan During the Period of Isolation (1639-1853)
คำสำคัญ:
ญี่ปุ่น, เอโดะ, ฮอลันดา, ดัตช์, ปิดประเทศบทคัดย่อ
บทคัดย่อ
บทความวิชาการนี้มุ่งศึกษาว่า ฮอลันดาชาติตะวันตกเพียงชาติเดียวที่ติดต่อสัมพันธ์กับญี่ปุ่นในช่วงสมัยแยกตัวโดดเดี่ยวภายใต้สถานการณ์โลกที่เปลี่ยนแปลงไปอย่างรุดหน้านั้นมีบทบาทอย่างไร โดยศึกษาค้นคว้าจากข้อมูลทุติยภูมิและนำเสนอข้อมูลแบบพรรณาเชิงวิเคราะห์ เพื่อเพิ่มเติมองค์ความรู้เกี่ยวกับฮอลันดาในช่วงสมัยดังกล่าว รวมถึงเพื่อเพิ่มมิติการเรียนรู้ประวัติศาสตร์ญี่ปุ่นในประเทศไทยให้ลึกซึ้ง
จากการศึกษาพบว่าบทบาทของฮอลันดานอกจากเป็นคู่ค้าแล้ว ยังมีบทบาทของการเป็นประตูเชื่อมต่อโลกภายนอก ได้แก่ การเป็นสื่อกลางในการเรียนรู้วิทยาการตะวันตกผ่านสินค้าที่ฮอลันดานำเข้ามาในญี่ปุ่น เช่น เครื่องมือทางวิทยาศาสตร์ ตำราต่างๆ รวมถึงผ่านภาษาดัตช์และชาวดัตช์เอง อีกทั้ง เกาะเดจิมะ พื้นที่ที่ฮอลันดาอาศัยอยู่ยังเป็นแหล่งเปิดโลกทัศน์ทางวัฒนธรรมจากการปฏิสัมพันธ์กันในรูปแบบต่างๆ นอกจากนี้ ยังมีบทบาทของการเป็นผู้บันทึกสถานการณ์โลกภายนอกให้ญี่ปุ่นรับรู้ และการเป็นเสมือนตัวแทนจากฮอลันดาเดินทางเข้าพบโชกุนในเมืองหลวงเพื่อเจริญสัมพันธไมตรีทางการค้า บทบาทข้างต้นล้วนเป็นส่วนหนึ่งในการสร้างญี่ปุ่นให้เตรียมพร้อมรับมือและพัฒนาเป็นสมัยใหม่ต่อไป
คำสำคัญ: ญี่ปุ่น, เอโดะ, ฮอลันดา, ดัตช์, ปิดประเทศ
เอกสารอ้างอิง
เพ็ชรี สุมิตร. (2543). ประวัติศาสตร์ญี่ปุ่น. ปทุมธานี: โครงการญี่ปุ่นศึกษา สถาบันเอเชียตะวันออกศึกษา มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์.
จอนห์ เค. แฟร์แบงค์ และคณะ. (2007). เอเชียตะวันออกยุคใหม่: จีน ญี่ปุ่น เกาหลี ไต้หวัน เล่ม 1. [East Asia, the modern transformation] (เพ็ชรี สุมิตรและคณะ, แปล). กรุงเทพฯ: โครงการตำราสังคมสงเคราะห์และมนุษย์ศาสตร์ สมาคมสังคมศาสตร์แห่งประเทศไทย, 2518-2521. (ต้นฉบับพิมพ์ปี ค.ศ. 1965)
เทิร์นบูล, เอส. (2530). ซามูไร ชนชั้นนักรบของญี่ปุ่น. (ภิรมย์ พุทธรัตน์, ผู้แปล). กรุงเทพฯ: บริษัท อี.ที. เซอร์วิส.
วีระชัย โชคมุกดา. (2554). ประวัติศาสตร์ญี่ปุ่น ฉบับสร้างชาติ. กรุงเทพฯ: ยิปซี.
คงศักดิ์ สันติพฤกษวงศ์. (2528). วิวัฒนาการทุนนิยมของญี่ปุ่น. กรุงเทพฯ: มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์.
Cullen, L.M. (2003). A History of Japan, 1582-1941: Internal and External Worlds. Cam- bridge: Cambridge University Press.
Doolan, P. (2000). The Dutch In Japan. History Today. 50(4), 36-42.
Fris, V. (2014). A Distance of Thirteen Thousand Miles: The Dutch through Japanese Eyes. East Asian History. 39, 131-138.
Goodman, G.K. (2013). Japan and the Dutch 1600-1853. Routledge.
--------------------. (2013). Japan: the Dutch experience. A&C Black.
Henshall, G.K. (1999). A History of Japan: From Stone Age to Superpower. New York: St. Martin’s Press.
Jansen, M.B. (2002). The making of modern Japan. Harvard University Press.
Nishihira, I. (1975). Channels of Western Learning in Isolated Japan, 1639-1853. Journal of General Education Department. Okinawa Kokusai University.
Screech, T. (1996). The western scientific gaze and popular imagery in later Edo Japan: The lens within the heart. Cambridge university press.
Takano, Y. (2010). Foreign influence and the transformation of early modern Japan. Emory Endeavors Journal. 3, 82-93.
Tantri, E. (2016). The Dutch Science (Rangaku) and its Influence on Japan. Jurnal Kajian Wilayah. 3(2), 141-158.
Terrence, J. (2007). Social Decorating: Dutch Salons in Early Modern Japan. Studies on Asia Series III. 4(2).
Titsingh, I. (2006). Secret memoirs of the shoguns: Isaac Titsingh and Japan, 1779-1822. Routledge.
Wahid, A. (2016). The Dutch’s ‘Floating Life’ on Deshima Island: A Gloomy Side Of Dutch-Japan Relationship During The Tokugawa Period, 1715-1790. Jurnal Kajian Wilayah. 6(1), 1-16.
Yamashita, N. (2015). A Short Introduction to the History of Dutch Studies in Japan. Nagasaki Daigaku Gengokyouiku Kenkyu Center Kiyou. 3, 57-77.
浅田毅衛. (2000). 鎖国政策下の日本貿易. 明大商学論叢. 82(1), 27-46.
国立国会図書館. (2009). 江戸時代の日蘭交流. Retrieved May 26, 2020, from https://www.ndl.go.jp/nichiran/s1/s1_1.html
越田辰宏. (2017). 長崎が拓いたアジアとヨーロッパの交流. 多摩大学インターゼミ・アジアダイナミズム.
田中深雪. (2015). 長崎における阿蘭陀通詞に関する考察: 地役人としての立ち位置とその評価をめぐって. 通訳翻訳研究. (15), 55-74.
遠山淳. (2011). 五島・長崎をめぐる異文化交流のトポグラフィー: 鎖国史観からグローバル・ヒストリーの視点へ: 序論にかえて. 桃山学院大学総合研究所紀要. 37(1), 109-123.
松方冬子. (2008). 1853 (嘉永 6) 年の別段風説書蘭文テキスト. 東京大学史料編纂所研究紀要. (18), 1-17.
渡辺のぞみ. (2017). 海道を歩いたオランダ人たちの目に映った日本 ―ケンペル・ツュンベリー・シーボルトの旅行記から―. 研究旅行制度報告書
レイニアー・ヘスリンク. (2000). 芝蘭堂のオランダ正月１７９５年１月１日. (矢橋篤訳) 早稲田大学図書館紀要. 47, 101-151.
