การพัฒนาศักยภาพขององค์กรปกครองส่วนท้องถิ่นและชุมชนในการบริหารความเสี่ยงจากน้ำเพื่อการเกษตรบนพื้นฐานมุมมองด้านธรรมาภิบาลและความสัมพันธ์ทางสังคมเชิงพื้นที่ในพื้นที่นอกเขตชลประทาน อำเภอสันป่าตอง จังหวัดเชียงใหม่

Potential Development of Local Administrative Organisations and Communities in Agricultural Water Risk Management based on a Governance and Sociospatial Relations Approach: A Case Study of Non-Irrigated Area in San Pa Tong District, Chiang Mai

บทคัดย่อ

บทคัดย่อ

           การวิจัยนี้เป็นการวิจัยเชิงคุณภาพ มีวัตถุประสงค์ในการวิจัยเพื่อสร้างและพัฒนากลไก/ มาตรการทางสังคมที่เหมาะสมเพื่อพัฒนาศักยภาพขององค์กรปกครองส่วนท้องถิ่นและชุมชนในการบริหารความเสี่ยงจากน้ำเพื่อการเกษตรในพื้นที่นอกเขตชลประทาน บริเวณอำเภอสันป่าตอง จังหวัดเชียงใหม่ บนพื้นฐานมุมมองด้านธรรมาภิบาลและความสัมพันธ์ทางสังคมเชิงพื้นที่ รวมถึงการนำเอากลไก/มาตรการทางสังคม ดังกล่าวไปประยุกต์ใช้ในการจัดทำแผนทั้งในระยะสั้นและระยะยาวในระดับนโยบายในหน่วยงานภาครัฐตั้งแต่ระดับชุมชน ท้องถิ่น ภูมิภาคและประเทศเพื่อรับมือกับความเสี่ยงของปริมาณน้ำที่ไม่แน่นอนเพื่อการเกษตร สู่การสร้างความมั่นคงและยั่งยืนในการบริหารจัดการน้ำท่ามกลางการเปลี่ยนแปลงสภาพภูมิอากาศ สังคมและเศรษฐกิจ โดยใช้วิธีการสำรวจ การสัมภาษณ์เชิงลึก (In-depth interview) และการสนทนากลุ่ม (Focus group discussion) ในกลุ่มตัวอย่างที่เป็นตัวแทนองค์กรปกครองส่วนท้องถิ่นและเกษตรกรที่อยู่ในพื้นที่นอกเขตชลประทาน 6 ตำบล

ผลการศึกษาพบว่า กลไก/ มาตรการทางสังคมที่เหมาะสมเพื่อพัฒนาศักยภาพขององค์กรปกครองส่วนท้องถิ่นและชุมชนในการบริหารความเสี่ยงจากน้ำเพื่อการเกษตรในพื้นที่ศึกษา ได้แก่ การมี “แผนการจัดการความเสี่ยงจากน้ำเพื่อการเกษตร” ที่บรรจุไว้ในแผนพัฒนาท้องถิ่น รวมถึงระบบการบริหารความเสี่ยงจากน้ำเพื่อการเกษตรบนพื้นฐานของการมีส่วนร่วม และ “คณะกรรมการลุ่มน้ำประจำตำบล” เพื่อช่วยในการลดความเสี่ยงที่เกิดขึ้นจากปัญหาเกี่ยวกับปริมาณน้ำที่ไม่แน่นอน น้ำขาดแคลน ปัญหาที่เกี่ยวข้องกับระบบการบริหารจัดการขององค์กรปกครองส่วนท้องถิ่น ปัญหาจากความเสื่อมโทรมของระบบส่งน้ำ และตะกอนในลำคลอง อันเนื่องมาจากการเปลี่ยนแปลงสภาพภูมิอากาศและการพัฒนาประเทศในด้านต่าง ๆ

 คำสำคัญ: การพัฒนาศักยภาพ, การบริหารความเสี่ยงจากน้ำเพื่อการเกษตร,  นอกเขตชลประทาน,  ธรรมาภิบาล, ความสัมพันธ์ทางสังคมเชิงพื้นที่