โลกทัศน์เกี่ยวกับผู้สูงอายุจากภาษิตล้านนา
The Elderly Worldviews in Lanna Proverbs
คำสำคัญ:
โลกทัศน์, ผู้สูงอายุ, ภาษิตล้านนาบทคัดย่อ
บทคัดย่อ
บทความวิจัยนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อศึกษาโลกทัศน์เกี่ยวกับผู้สูงอายุจากภาษิตล้านนา ขอบเขตการศึกษาครั้งนี้คือ ภาษิตล้านนาเกี่ยวกับผู้สูงอายุ จำนวน 35 ภาษิต ซึ่งเก็บรวบรวมจากหนังสือและเว็บไซต์ ที่รวบรวมภาษิตล้านนา โดยใช้แนวคิดสมมุติฐานสัมพัทธภาพภาษา (Linguistic Relativity Hypothesis) ในการศึกษาโลกทัศน์เกี่ยวกับผู้สูงอายุ
ผลการศึกษาพบโลกทัศน์ที่เกี่ยวกับผู้สูงอายุทั้งหมด 3 ประเด็น ดังนี้ 1) ผู้สูงอายุมีบทบาทต่อครอบครัวและสังคม ได้แก่ ผู้สูงอายุเป็นวัยที่มีประสบการณ์และทำประโยชน์ต่อสังคม ผู้สูงอายุเป็นวัยที่ควรให้ความเคารพ ผู้สูงอายุเป็นวัยที่ควรสนใจพุทธศาสนา และผู้สูงอายุเป็นวัยที่ควรให้ความรักและเมตตาต่อบุตรหลาน
2) ผู้สูงอายุเป็นวัยที่มีคุณค่าลดลง ได้แก่ ผู้สูงอายุเป็นวัยที่มีร่างกายและศักยภาพที่เสื่อมถอย ผู้สูงอายุเป็นวัยที่เป็นภาระของลูกหลาน ผู้สูงอายุเป็นวัยที่มีพฤติกรรมไม่เหมาะสม และผู้สูงอายุเป็นวัยที่มีความสำคัญลดลง และ 3) ผู้สูงอายุเป็นวัยแห่งการพักผ่อนและต้องการการดูแล โลกทัศน์เกี่ยวกับผู้สูงอายุดังกล่าวได้สอดคล้องกับบริบทของสังคมล้านนาในอดีตที่ให้ความสำคัญกับระบบอาวุโส การยึดมั่นในพุทธศาสนาและค่านิยมเรื่องความกตัญญู
คำสำคัญ: โลกทัศน์, ผู้สูงอายุ, ภาษิตล้านนา
เอกสารอ้างอิง
กิจการผู้สูงอายุ, กรม. (2564). พระราชบัญญัติผู้สูงอายุ พ.ศ. 2546 (ฉบับแก้ไข พ.ศ. 2553). สืบค้นเมื่อวันที่ 16 พฤษภาคม 2564, จาก เว็บไซต์: http://www.dop.go.th/th/laws/2/10/785
เกศินี จุฑาวิจิตร, วันเพ็ญ แวววีรคุปต์, กรวรรณ สุวรรณสาร, และ นิภาพรรณ เจนสันติกุล. (2557). ผู้สูงอายุและสัมพันธภาพกับครอบครัว: ภาพสะท้อนจากวรรณกรรมไทย. วารสารรามคำแหง ฉบับมนุษยศาสตร์, 33 (1), 51 – 70.
ทรงศักดิ์ ปรางค์วัฒนากุล. (2555). วรรณกรรมท้องถิ่นเปรียบเทียบ. เชียงใหม่: โรงพิมพ์แม็กซ์พริ้นติ้ง.
ทรงศักดิ์ ปรางค์วัฒนากุล. (2557). วรรณกรรมคำสอนของล้านนา ลักษณะเด่น ภูมิปัญญา และคุณค่า. เชียงใหม่: ศูนย์ล้านนาศึกษา คณะมนุษยศาสตร์ มหาวิทยาลัยเชียงใหม่.
เติมศักดิ์ สุวรรณ. (2563). กำบ่าเก่า. สืบค้นเมื่อวันที่ 8 กุมภาพันธ์ 2563, จาก เว็บไซต์: https://sites.google.com/site/krutermsaksuwan/home
บุญคิด วัชรศาสตร์. (2543). ภาษิตคำเมืองเหนือ. พิมพ์ครั้งที่ 2. เชียงใหม่: ธาราทองการพิมพ์.
ปภัสรา ผาคำ. (2558). สุภาษิตล้านนา: การวิเคราะห์คุณธรรม 4 ประการ ตามแนวพระราชดำรัสของพระบาทสมเด็จพระปรมินทรมหาภูมิพลอดุลยเดชฯ มหาราช. วิทยานิพนธ์ศิลปศาสตรมหาบัณฑิต สาขาวิชาภาษาไทย มหาวิทยาลัยนเรศวร.
ประเสริฐ อัสสันตชัย. (2564). การเปลี่ยนแปลงของระบบประสาท. สืบค้นเมื่อวันที่ 16 พฤษภาคม 2564, จาก เว็บไซต์: https://www.si.mahidol.ac.th/project/geriatrics/knowledge_article/knowledge
_healthy_2_008.html
เรณู อรรฐาเมศร์. (2528). โลกทัศน์ชาวล้านนาไทยจากวรรณกรรม. วิทยานิพนธ์การศึกษามหาบัณฑิต มหาวิทยาลัยศรีนครินทรวิโรฒ ประสานมิตร.
ราชบัณฑิตยสถาน. (2553). พจนานุกรมศัพท์ภาษาศาสตร์ (ภาษาศาสตร์ประยุกต์) ฉบับราชบัณฑิยสถาน.กรุงเทพฯ: ราชบัณฑิตยสถาน.
วรารัชย์ มหามนตรี. (2557). ภาษิต สำนวน: ภาพสะท้อนโลกทัศน์ของคนไทยต่อผู้หญิง. วารสารอารยธรรมศึกษา โขง – สาละวิน, 5 (2), 1– 58.
วรารัชย์ มหามนตรี. (2557). โครงการโลกทัศน์ของคนไทยจากภาษิต. รายงานวิจัยฉบับสมบูรณ์ คณะมนุษยศาสตร์ มหาวิทยาลัยนเรศวร.
พระนพบุรี มหาวรรณ์. (2549). ภาพสะท้อนโลกทัศน์ชาวล้านนาในนวนิยายของมาลา คำจันทร์. วิทยานิพนธ์ศึกษาศาสตรมหาบัณฑิต สาขาวิชาการสอนภาษาไทย มหาวิทยาลัยเชียงใหม่.
สมร เจนจิจะ. (2525). วิเคราะห์ลานนาภาษิต. วิทยานิพนธ์การศึกษามหาบัณฑิต มหาวิทยาลัยศรีนครินทรวิโรฒ ประสานมิตร.
สิทธิ์ บุตรอินทร์. (2523). โลกทัศน์ชาวไทยลานนา. เชียงใหม่: ศูนย์หนังสือเชียงใหม่.
อมรา ประสิทธิ์รัฐสินธุ์. (2544). ภาษาศาสตร์สังคม. พิมพ์ครั้งที่ 3. กรุงเทพฯ: จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย.
อุดม รุ่งเรืองศรี. (2554). โวหารล้านนา (เพลง, ปริศนา – คำทาย, คำอู้บ่าว- อู้สาว, คร่าวใช้, ภาษิต). พิมพ์ครั้งที่ 2. เชียงใหม่: โรงพิมพ์มิ่งเมือง.
อนุชิต อินตาวงศ์, และศราวุธ หล่อดี. (2560). โลกทัศนของชาวล้านนาจากคำนามล้านนาที่ปรากฏในพจนานุกรมล้านนา – ไทย ฉบับแม่ฟ้าหลวง. วารสารศิลปศาสตร์ มหาวิทยาลัยแม่โจ้, 5 (2), 22 – 41.
ภาษาอังกฤษ
Bonvillain, Nancy. (2003). Language, Culture, and Communication: the Meaning of Messages. 4th. New Jersey : Prentice Hall.
KÖvecses, Zoltán. (2006). Language, Mind, and Culture. Newyork: Oxford University Press.
