พัฒนศาสตร์: จากการแสวงหาความหมายสู่การสร้างพื้นที่ความรู้ใหม่ในกระแสการเปลี่ยนผ่าน
Development Sciences: From Seeking for Its Meaning to the Construction of the New Knowledge Space in the Transitional Period
คำสำคัญ:
พัฒนศาสตร์, ความหมาย, พื้นที่ความรู้, กระแสการเปลี่ยนผ่านบทคัดย่อ
บทคัดย่อ
บทความนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อทำความเข้าใจความหมายของพัฒนศาสตร์ในหลากหลายมิติ พร้อมทั้งสะท้อนความซับซ้อนของคำว่า “การพัฒนา” และ “ศาสตร์แห่งการพัฒนา”อย่างจริงจังภายใต้ความแตกต่างหลากหลาย พร้อมกันนั้นคือ การทบทวนความรู้ด้านการพัฒนาที่ขับเคี่ยวกันในห้วงเวลาร่วมสมัยโดยสังเขป อย่างไรก็ตาม บทความนี้ไม่ประสงค์การนิยามความหมายคำว่าการพัฒนาที่แน่นอน ตายตัว หรือถกเถียงทางทฤษฎีในเชิงลึก แต่ชี้ให้เห็นว่า คำว่า “การพัฒนา” มีลักษณะเป็นพลวัตเปลี่ยนแปลงอยู่เสมอ ทั้งยังเกี่ยวโยงกับอำนาจที่มีส่วนกำหนดคำนิยามของการพัฒนา จนกระทั่งกลายเป็นแนวคิดและทฤษฎีหลักอันส่งผลต่อการนำไปปฏิบัติในแต่ละระดับ ประเด็นนี้ทำให้ความเป็นจริงและความรู้ว่าด้วยการพัฒนาถูกนำเสนออย่างหลากหลายขึ้นอยู่กับบริบท ช่วงเวลา ตลอดจนอุดมการณ์ที่อยู่เบื้องหลัง ท้ายที่สุดบทความนี้พยายามตั้งคำถามเพื่อต่อยอดสู่การสร้างพื้นที่ความรู้ใหม่ด้านการพัฒนาในกระแสการเปลี่ยนผ่านของสังคมท่ามกลางโลกที่เผชิญกับปัญหาอันรุนแรงและซับซ้อน
คำสำคัญ : พัฒนศาสตร์, ความหมาย, พื้นที่ความรู้, กระแสการเปลี่ยนผ่าน
เอกสารอ้างอิง
กรุงเทพฯ: สำนักพิมพ์วิภาษา.
บัวพันธ์ พรหมพักพิง. (2560). แนวคิดและทฤษฎีการพัฒนา : จากความมั่นคั่งทางวัตถุสู่ความอยู่ดีมีสุข
ประชาชาติ. โรงพิมพ์มหาวิทยาลัยขอนแก่น : ขอนแก่น.
พีรสิทธิ์ คำนวณศิลป์. (2543). พัฒนศาสตร์: ระบบความรู้ใหม่ยุคหลังภาวะทันสมัยนิยม. วารสาร
มนุษยศาสตร์ สังคมศาสตร์ (17) 3 เม.ย.-มิ.ย.43, 12-29.
สามชาย ศรีสันต์. (2560). การศึกษาการพัฒนาในฐานะขบวนการเคลื่อนไหวสนามวาทกรรม. วารสารสังคมศาสตร์
คณะสังคมศาสตร์ มหาวิทยาลัยเชียงใหม่, 29(1), 191-226.
สามชาย ศรีสันต์. (2559). วาทกรรมแนววิพากษ์และการศึกษาการพัฒนาในสังคมไทย. วารสารพัฒนศาสตร์
วิทยาลัยพัฒนศาสตร์ ป๋วย อึ๊งภากรณ์ มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์, 13(1).
Brett, E.A. (2009) Reconstructing Development Theory: International Inequality, Institutional
Reform and Social Emancipation, Basingstoke, Palgrave Macmillan.
Cash, D. W., Clark, W. C., Alcock, F., Dickson, N. M., Eckley, N., Guston, D. H., ... & Mitchell, R. B.
(2003). Knowledge systems for sustainable development. Proceedings of the national academy of sciences, 100(14), 8086-8091.
Escobar, A. (1992). Reflections on ‘development’: grassroots approaches and alternative politics
in the Third World. Futures, 24(5), 411-436.
Funtowicz, S. O., & Ravetz, J. R. (1993). Science for the post-normal age. Futures, 25(7), 739-755.
González-Márquez, I., & Toledo, V. M. (2020). Sustainability science: a paradigm in
Crisis?. Sustainability, 12(7), 2802.
Goulet D. (1995). Development Ethics: A Guide to Theory and Practice. New York:
The Apex Press and London: Zed.
Goulet, D. (1992). Development: Creator and destroyer of values. World Development,20(3), 467-
475.
Institute of Development Studies. (2020). Why Study at IDS. Retrieved May 12, 2021 from,
http://www.ids.ac.uk/learn-at-ids/why-study-at-ids/
Kuhn, T.S. (1962). The Structure of Scientific Revolutions. Chicago, IL, USA.: University of Chicago
Press.
Nicolescu, B. (2012). Transdisciplinarity: the hidden third, between the subject and the
object. Human and Social Studies, (01), 13-28.
Peters, M. A., & Besley, T. (2019). Citizen science and post-normal science in a post-truth era:
Democratising knowledge; socialising responsibility.
Pohl, C. &Hadorn, G.H. (2007). Principles for Designing Transdisciplinary Research –proposed by
the Swiss Academies of Arts and Sciences. Münche: oekomVerlag,.
Pongkan, T. et al. (2018). 40 Years Faculty of Humanities and Social Sciences, Khon Kaen
University. Retrieved May 16, 2021 from, https://www.sutori.com/story/40-pii-khnamnusysaastraelasangkhmsaastr-mhaawithyaalaykh-naekn--VqwVbijTqwbXSaBdnvnA5j14
Saxer, M. (2017). The Human Economy: The Social Democratic Path to Decent Livelihoods and
Development in Digital Capitalism. Friedrich Ebert Stiftung.
Sen, A. (1999). Development as Freedom. A Division of Random House. New York: USA.
