The แบบแผนความเชื่อในการฟื้นคืนสู่สภาพเดิมของหญิงหลังคลอด ในชนบทอีสาน
The Development of Belief in Self-Care of Postpartum Women in Isan Rural
คำสำคัญ:
แบบแผนความเชื่อ, การฟื้นคืนสู่สภาพเดิม, หญิงหลังคลอดบทคัดย่อ
บทความวิจัยนี้มีวัตถุประสงค์เพื่ออธิบายแบบแผนความเชื่อการฟื้นคืนสู่สภาพเดิมของหญิงหลังคลอดในชนบทอีสาน เก็บข้อมูลจากหญิงหลังคลอด และผู้ดูแลหญิงหลังคลอด โดยการสัมภาษณ์เชิงลึก การสังเกต การสนทนากลุ่ม วิเคราะห์เชิงเนื้อหา ผลการวิจัยพบว่า แบบแผนความเชื่อการฟื้นคืนสู่สภาพของหญิงหลังคลอดในชนบทอีสานได้มีการสืบทอดส่งผ่านจากรุ่นสู่รุ่น จนกลายเป็นขนบธรรมเนียมประเพณีที่มีอิทธิพลต่อภาวะสุขภาพของหญิงหลังคลอดในชนบทอีสาน โดยเฉพาะอย่างยิ่งแบบแผนในการปฏิบัติตัวหลังคลอดที่อาจจะย้อนแย้งกับการหลักโภชนาการที่หญิงหลังคลอดควรได้รับสารอาหารอย่างครบถ้วนเพื่อการฟื้นฟูสุขภาพตนเอง ให้ร่างกายมีความสมบูรณ์พร้อมที่จะให้นมกับทารกแรกเกิด ในทางตรงข้ามกันหญิงหลังคลอดในชนบทอีสานได้มีการขะลำ (จำกัดอาหารให้บริโภค) เกรงจะผิดสำแดง เพราะความเชื่อว่าอาหารผิดสำแดงจะทำให้ผิดหม้อกรรมในช่วงที่อยู่ไฟ การผิดหม้อกรรมทำให้น้ำนมหญิงหลังคลอดไม่มีและทารกก็จะไม่ได้รับน้ำนมจากมารดา ถ้าหากขะลำได้อย่างเคร่งครัดสุขภาพของหญิงหลังคลอดก็จะแข็งแรงตามไปด้วย เพราะในชนบทอีสานมีเคล็ดลับในการชดเชยสารอาหารที่ควรจะได้รับได้อย่างเหมาะสม
เอกสารอ้างอิง
โกศล พละกลาง. (2536). ข้อขะลำของชาวอีสาน ศึกษาเฉพาะกรณีกิ่งอำเภอศรีสมเด็จ จังหวัดร้อยเอ็ด. มหาสารคาม : มหาวิทยาลัยศรีนครินทรวิโรฒ มหาสารคาม.
พนิดา กมุทชาติ และคณะ. (2558). การอยู่ไฟของมารดาหลังคลอดตามหลักการแพทย์แผนไทย : กรณีศึกษาชาวไทยอีสานบ้านดงมะไฟ อำเภอสุวรรณคูหา จังหวัดหนองบัวลำภู.
พรทิพย์ เติมวิเศษ. (2551). การส่งเสริมการดูแลหลังคลอดด้วยการแพทย์แผนไทย. ในกันทิมา สิทธิธัญกิจ, อัญชลี จูฑะพุทธิ, มาลา สร้อยสำโรง, จิรัชยา ประมวล, บุษรภรณ์ ธนสีลังกูร และพรทิพย์ ธนะกรศิรวัจน์ (บรรณาธิการ), การดูแลสุขภาพหญิงหลังคลอดด้วยการแพทย์แผนไทย. (พิมพ์ครั้งที่ 2). สำนักพิมพ์กิจการพิมพ์: องค์การสงเคราะห์ทหารผ่านศึก.
พัชรา ปราชญ์เวทย์. (2558). พหุลักษณ์ทางสังคมบนเส้นทางภาษาของชนเผ่าในจังหวัดศรีสะเกษ.วารสารวิชาการ มหาวิทยาลับราชภัฏศรีสะเกษ, 9(1); 143-152.
มณฑิรา เขียวยิ่ง, สร้อย อนุสรณ์ธรีกุล, ประไพพรรณ สุนทรไชยา. (2534) พิธีกรรมการอยู่ไฟ. กระทรวงสาธารณสุข : กรุงเทพฯ. DOI:
วรจักร พรหมา. (2548). ปัจจัยที่มีผลต่อการดูแลตนเองของสตีหลังคลอดที่โรงพยาบาลโนนสูง จังหวัดนครราชสีมา. มหาบัณฑิต สาขาวิชาการจัดการระบบสุขภาพ มหาวิทยาลัยหาสารคาม.
สุธรรม นันทมงคลชัย, ภัทรา สง่า, เรืองศักดิ์ ปิ่นประทีป, ระวีวรรณ ชอุ่มพฤกษ์, อำ ภาพร พัววิไล. ใน: จันทร์เพ็ญ ชูประภาวรรณ (บรรณาธิกรณ์). ประเพณี ความเชื่อ เกี่ยวกับการตั้งครรภ์การคลอดและการปฏิบัติตัวของมารดาหลังคลอดใน 4 พื้นที่ศึกษา 4 ภาคของประเทศไทย : โครงการวิจัยระยะยาวในเด็กไทย. เอกสารรายงานวิชาการโครงการวิจัยระยะยาวในเด็กไทย ระยะที่ 1 ฉบับที่ 12; 2546.
อรวรรณ มะโนธรรม และคณะ. (2557). พฤติกรรมสุขภาพภายหลังคลอดของสตรีลาวในเขตชนบท และปัจจัยที่เกี่ยวข้อง. พยาบาลสาร. (41) 3.
Becker, M.H., & Maiman, L.A. (1975). The health Belief Model: Origins and Correlation in Psychological Theory. Health Education Monography, 2. winter: 336-385.
