สำรวจแนวคิด “พลเมือง” ในโลกสมัยใหม่ : พรมแดน อำนาจรัฐ และการอยู่ร่วมกันบนความหลากหลาย
Exploring the notion of ‘citizenship’ in the modern world:borders, sovereignty and coexisting in diversity
คำสำคัญ:
คำสำคัญ ความเป็นพลเมือง (citizenship), ผู้อพยพ (migrant), เขตแดน (territoriality), คอสโมโพลิแทน (cosmopolitanism)บทคัดย่อ
บทคัดย่อ
ในบริบทโลกยุคโลกาภิวัตน์ปัจจุบัน ที่นำความเปลี่ยนแปลงในระดับข้ามชาติให้เกิดขึ้นอย่างรวดเร็วและเชี่ยวกรากทั้งในทางเศรษฐกิจ ทางการเมือง วัฒนธรรม เทคโนโลยี การอพยพเคลื่อนย้ายข้ามชาติของผู้คนเองก็ได้กลายมาเป็นกฎ มิใช่ข้อยกเว้น การอพยพเคลื่อนย้ายข้ามเขตแดนรัฐ-ชาติของผู้คนจำนวนมากเช่นนี้กลายเป็นประเด็นปัญหา เนื่องจากรัฐ-ชาติสมัยใหม่ที่ยังคงยึดถือความคิดที่ว่าการปกป้องดูแลนั้นมีไว้สำหรับผู้คนที่เป็น “พลเมือง” ในทางกฎหมายเท่านั้น ซึ่งผู้คนข้ามชาติที่มิได้มีสถานะตามไวยากรณ์ทางกฎหมายเช่นนั้นจึงถูกรับรู้ในแง่ของภัยคุกคามต่อความมั่นคงแห่งชาติ
บทความชิ้นนี้พยายามที่จะสำรวจแนวคิดว่าด้วย “พลเมือง” (citizenship) ภายใต้กรอบแนวคิดเสรีนิยมประชาธิปไตย ซึ่งนอกจากจะทำความเข้าใจแนวคิดเรื่องพลเมืองที่หลากหลายที่ถูกนำเสนอและเผยแพร่ในวงวิชาการแล้ว บทความชิ้นนี้ยังมุ่งที่จะชี้ชวนให้เห็นถึงข้อจำกัดของเกณฑ์ของรัฐในการกำหนดนิยามว่าใครมีคุณสมบัติเป็น “พลเมือง” ยิ่งไปกว่านั้น บทความชิ้นนี้พยายามที่จะตั้งคำถาม (problematize) ถึงนิยามและเกณฑ์ดังกล่าวเพียงพอหรือไม่ในการทำความเข้าใจและรับมือกับสถาวการณ์โลกร่วมสมัย ที่ผู้คน ทุน และวัฒนธรรมล้วนแต่เคลื่อนย้ายตัดข้ามพรมแดนทางภูมิศาสตร์ของรัฐ-ชาติ ขณะที่สถานะของคนกลุ่มนี้ในบางลักษณะถูกยอมรับให้มีสถานะเป็นพลเมืองผ่านนโยบายทวิพลเมือง (dual citizen) ในบางประเทศ แต่ในบางลักษณะการดำรงอยู่ของพวกเขา/เธอก็ไม่ถูกรับรู้ทำให้ในทางปฏิบัติ ความเป็นพลเมืองของผู้คนเหล่านี้ยังไม่ถูกยอมรับให้เป็นส่วนหนึ่ง (belongingness)[1] ของสังคมที่เข้าไปอยู่อาศัยอันเนื่องมาจากความแตกต่างทางประวัติศาสตร์ ศาสนา หรือชาติพันธุ์ เป็นต้น
ถึงแม้ว่าการผนวกรวมผู้อพยพผ่านการให้สถานะพลเมืองตามกฎหมายนั้นยังคงจะเป็นเรื่องยากที่ผู้กำหนดนโยบายจะเลือกใช้ แต่การผนวกรวมผู้อพยพในทางสังคมนั้นยังเป็นทางเลือกที่เป็นไปได้มาก ผู้เขียนเสนอว่า การเข้าใจความเป็นพลเมืองผ่านมุมมองแบบคอสโมโพลิแทน (cosmopolitanism) นั้นช่วยให้ชุมชนปลายทางที่รับผู้อพยพมีวิธีการอันมีศักยภาพในการผนวกรวมเอาผู้อพยพข้ามชาติเข้ามาเป็นส่วนหนึ่ง เช่นเดียวกับเอื้อให้เกิดเงื่อนไขอันเหมาะสมในการเกิดความรู้สึกเป็นส่วนหนึ่งในหมู่ผู้อพยพด้วย
คำสำคัญ ความเป็นพลเมือง (citizenship), ผู้อพยพ (migrant), เขตแดน (territoriality), คอสโมโพลิแทน (cosmopolitanism)
[1] ความหมายของการเป็นส่วนหนึ่งในที่นี้ หมายถึง การที่ผู้อพยพต้องการเป็นส่วนหนึ่งในเเง่ของการรับรู้และดำรงอยู่ เพื่อต้องการได้รับการปกป้องและดูเเลจากรัฐที่ตนเข้าไปอาศัย ซึ่งในความเป็นจริงพวกเขา/เธอเหล่านี้ อาจจะรู้สึกเป็นส่วนหนึ่งหรือภักดีกับประเทศบ้านเกิดของตน หรือที่ที่ตนจากมามากกว่า เนื่องจากมีความผูกพันทางสายสัมพันธ์ทางสังคมและวัฒนธรรม
เอกสารอ้างอิง
เอกสารอ้างอิง
ธงชัย วินิจจะกูล .(2559). ประวัติศาสตร์การสร้าง “ตัวตน”.ใน โฉมหน้าราชาชาตินิยม : ว่าด้วยประวัติศาสตร์
ไทย. กรุงเทพฯ : สำนักพิมพ์ฟ้าเดียวกัน.
สุเทพ คำเมฆ และพรอัมรินทร์ พรหมเกิด. (2565). การศึกษาความเป็นพลเมืองผ่านมุมมองทางสังคมวิทยา
การเมือง. จันทรเกษมสาร , 28 (1),78-92.
สำนักงานเลขาธิการสภาผู้แทนราษฎร (2558). ความเป็นพลเมืองในวิถีระบอบประชาธิปไตย. กรุงเทพฯ :
สำนักการพิมพ์ สำนักงานเลขาธิการสภาผู้แทนราษฎร.
Agamben ,Giorgio. (2000). Means without end : Notes on Politics. Vincenzo Binetti and Cesare
Casarino (Translated). Minneapolis: University of Minnesota Press.
Agamben, Giorgio. (2005). State of Exceptions translated by Kevin Attell.The University of
Chicago press
Anderson, Benedict R.O. (2006). Imagined Communities : Reflections on the origin and spread of
nationalism. London , New York: Verso.
Appadurai, A. (1996). Sovereignty without territoriality: Notes for a postnational geography. The
geography of identity, 40-58.
Appiah ,Kwame. (2006). Cosmopolitanism: Ethics in a World of Strangers. New York:
W.W. Norton & Co.
Barbalet, J.M. (1998). Citizen : Rights, struggle and class inequality (Concepts in Social
Sciences). Milton Keynes : Open University Press.
Bauböck, Rainer (1994). Transnational Citizenship. Membership and Rights in International
Migration. Aldershot, UK: Edward Elgar Publishing.
Benhabib,Seyla. (2005). Borders, Boundaries, and Citizenship. PS: Political Science and
Politics 38(4), 673-677.
Falk ,Richard (2021). The Life of a Citizen Pilgrim. Atlanta: Clarity Press
Held ,David.(2003). Cosmopolitanism: Globalisation tamed? Review of International Studies
, 465–480.
Marshall, T.H. (1994). Citizenship andsocial class.In Turner, Bryan S. & Hamilyon, London;
New York: Routledge.
Mouffe ,Chantal. (2000) The Democratic Paradox. London : Verso.
Ong , Aihwa (1999). Flexible Citizenship : The cultural logics of Transnationality. Duke
University Press.
Ong , Aihwa. (2005). (Re) Articulations of Citizenship. PS: Political Science and
Politics 38 (4), 697-699.
Procacci, G. (2004). Governmentality and Citizenship. In Kate Nash and Alan Scott (Eds.), The
Blackwell companion to political sociology, Milan: Blackwell Publishing Ltd.
Rhacel Salazar Parreñas. (2001). Servants of Globalization: Migration and Domestic Work.
Stanford University Press.
Schmitt ,Carl. (1996). The Concept of the Political (translated by George Schwab) .University of
Chicago Press.
Oldfield. Adrian.(1994). Citizenship: An Unnatural Practice? In Citizenship : Critical Concept.
Bryan S. Turner. Peter Hamilton. Edited. London and New York :Rouledge ,188-198.
Pappa, Norris. (2001). Global Governance and Cosmopolitan Citizens. In Governance in a
Globalizing World. Edited by Joseph S. Nye, Jr. and John Donahue. Brookings
Institution, 2001, 155-177.
Prem Kumar Rajaram and C. Grundy – Warr. (2007). Borderscapes: Hidden Geographies and
Insurrectionary Politics at Territory’s Edge. NED-New edition, vol. 29, University of
Minnesota
Riva Kostoryane. (2005). Citizenship,Nationhood, and Non-territoriality :Transnational
Participation in Europe. PS, Political Science & Politics, 38(4), 693-696
