ภูมิปัญญาการสร้างสรรค์ทางสุนทรียะของคนไทยจากวรรณกรรมคำสอนภาคกลางยุคการพิมพ์ (พ.ศ. 2459–2493)
The Wisdom of Aesthetic creativity of Thai people from the Central Didactic Literature in the age of printing (A.D. 1916 – 1950)
คำสำคัญ:
ภูมิปัญญา, ปัจจัยส่งเสริมการจัดการฟาร์ม, วรรณกรรมคำสอนภาคกลาง, ยุคการพิมพ์, wisdom, aesthetic creativity, Central Didactic Literature, age of printingบทคัดย่อ
บทคัดย่อ
บทความวิจัยนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อศึกษาภูมิปัญญาการสร้างสรรค์ทางสุนทรียะของคนไทยจากวรรณกรรมคำสอนภาคกลางยุคการพิมพ์ (พ.ศ. 2459–2493) ผลการศึกษาพบว่า คนไทยที่แต่งวรรณกรรม คำสอนภาคกลางยุคการพิมพ์ (พ.ศ. 2459–2493) แสดงภูมิปัญญาด้านการสร้างสรรค์ทางสุนทรียะ 3 ลักษณะ ลักษณะแรก คือ การสร้างสรรค์เสียงและคำที่หลากหลายเพื่อสื่ออารมณ์ ความคิด โน้มน้าวให้ประพฤติปฏิบัติในสิ่งดีงาม มีทั้งการเล่นเสียงสัมผัสวรรณยุกต์ การเล่นเสียงสัมผัสสระ สัมผัสพยัญชนะ การซ้ำเสียงพยัญชนะ 2 คู่ หรือ 3 คู่ในวรรคเดียวกัน และการซ้ำคำในลักษณะต่าง ๆ ลักษณะที่สอง คือ การใช้ภาพพจน์เพื่อเน้นย้ำหลักคำสอน โดยผู้แต่งนิยมใช้ภาพพจน์อุปมา เน้นการนำธรรมชาติใกล้ตัวมาเปรียบเทียบกับพฤติกรรมของมนุษย์ และลักษณะที่สาม คือ การใช้โวหารเทศนาเชิงแนะนำสั่งสอนเพื่อให้ซาบซึ้งและศรัทธาคำสอน ซึ่งมีทั้งการเทศนาโวหารอย่างตรงไปตรงมา การใช้เทศนาโวหารที่ยกการเล่าเรื่องหรือสาธกประกอบ และการใช้เทศนาโวหารที่ยกการเปรียบเทียบหรืออุปมาประกอบ ทั้งหมดนี้ช่วยเสริมให้วรรณกรรมคำสอนภาคกลางยุคการพิมพ์เป็นไปตามวัตถุประสงค์ที่วางไว้นั่นคือเพื่อตักเตือนและปลูกฝังการเป็นคนดีในสังคม
คำสำคัญ: ภูมิปัญญา, การสร้างสรรค์ทางสุนทรียะ, วรรณกรรมคำสอนภาคกลาง, ยุคการพิมพ์
เอกสารอ้างอิง
กุสุมา รักษมณี. (2537). กลวิธีและลักษณะการนำเสนอเนื้อหาในวรรณคดี. ใน การสัมมนาเรื่องภูมิปัญญาไทยในภาษาและวรรณคดี ณ ตึกสันติไมตรี ทำเนียบรัฐบาล วันที่ 23 - 24 มีนาคม 2537. กรุงเทพฯ: โรงพิมพ์ทองกวาว.
ดวงมน จิตรจํานงค์. (2536). สุนทรียภาพในภาษาไทย พิมพครั้งที่ 2. กรุงเทพฯ: โรงพิมพธรรมสาร
นารีศรีสวัสดิ์และแม่ม่ายสอนลูก. (2472). กรุงเทพฯ: โรงพิมพ์พานิชศุภผล.
นิยะดา เหล่าสุนทร. (2540). รายงานการวิจัยเรื่องภูมิปัญญาของคนไทย: ศึกษาจากวรรณกรรมคำสอน. กรุงเทพฯ: สำนักงานกองทุนสนับสนุนการวิจัย.
ปกิรโณวาท สุภาษิตสอนเด็กชาย คำสอนขี้เท่อ. (2467). กรุงเทพฯ: โรงพิมพ์พานิชศุภผล.
ประคอง นิมมานเหมินท์. (2537). ภูมิปัญญาไทยในวิถีไทย. ใน การสัมมนาเรื่องภูมิปัญญาไทยในภาษาและวรรณคดี ณ ตึกสันติไมตรี ทำเนียบรัฐบาล วันที่ 23 - 24 มีนาคม 2537. กรุงเทพฯ: โรงพิมพ์ทองกวาว.
ประชุมสุภาษิตไทย. (2483). กรุงเทพฯ: โรงพิมพ์อักษรเจริญทัศน์.
พัชลินจ์ จีนนุ่น. (2560). ภูมิปัญญาของคนไทย: ศึกษาจากวรรณกรรมคำสอนภาคกลางยุคการพิมพ์ (พ.ศ. 2459 – 2493). วารสารคณะมนุษยศาสตร์ปริทัศน์ มหาวิทยาลัยศรีนครินทรวิโรฒ. 39(2), 33-55.
ภาษิตและแหล่ต่าง ๆ. (2480). พระนคร : โรงพิมพ์ราษฎร์เจริญ.
มาลินี สวยค้าข้าว. (2538). การใช้ภูมิปัญญาท้องถิ่นในการเรียนการสอนสังคมศึกษาในโรงเรียนมัธยมศึกษา สังกัดกรมสามัญศึกษา เขตการศึกษา 5. วิทยานิพนธ์มหาบัณฑิต. กรุงเทพฯ: จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย.
รุ่ง แก้วแดง. (2543). ปฏิบัติการศึกษาไทย. กรุงเทพฯ: มติชน.
โลภนักมักเสียลูกสาว. (2469). กรุงเทพฯ: โรงพิมพ์ห้างสมุด.
สมบัติเม็ดมะขาม. (2469). กรุงเทพฯ: โรงพิมพ์ห้างสมุด.
สำนักงานคณะกรรมการวัฒนธรรมแห่งชาติ. (2534). ภูมิปัญญาชาวบ้านกับการดำเนินงานด้านวัฒนธรรมและการพัฒนาชนบท. กรุงเทพฯ: อัมรินทร์พริ้นติ้งแอนด์พับลิชชิ่ง.
สุจริต เพียรชอบ. (2537). ภูมิปัญญาไทยที่แฝงอยู่ในวรรณคดี. ใน การสัมมนาเรื่องภูมิปัญญาไทยในภาษาและวรรณคดี ณ ตึกสันติไมตรี ทำเนียบรัฐบาล วันที่ 23 - 24 มีนาคม 2537. กรุงเทพฯ: โรงพิมพ์ทองกวาว.
สุจิตรา จงสถิตย์วัฒนา. (2549). เจิมจันทน์กังสดาล ภาษาวรรณศิลป์ในวรรณคดีไทย พิมพ์ครั้งที่ 2. กรุงเทพฯ: โครงการเผยแพร่ผลงานวิชาการ คณะอักษรศาสตร์ จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย.
สุธิวงศ์ พงศ์ไพบูลย์. (2542). “ภูมิปัญญาชาวบ้านภาคใต้”. สารานุกรมวัฒนธรรมไทยภาคใต้ เล่ม 12 (หน้า7052–7066). กรุงเทพฯ: ธนาคารไทยพานิชย์.
สุภาษิตกันยืมเงิน. (2471). กรุงเทพฯ: โรงพิมพ์ราษฎร์เจริญ.
อาวาศโวหาร. (2493). พระนคร: โรงพิมพ์สมุด.
