นิทานเรื่องเจ้าชายอกตัญญูกับหมี : ร่องรอยนิทานสันสกฤตในล้านนา

บทคัดย่อ

นิทานอินเดียที่มีพระเจ้าวิกรมาทิตย์เป็นตัวละครเอกนั้น เป็นเรื่องที่แพร่หลายมากในอินเดีย นิทานเรื่องวิกรมาทิตย์ปรากฏทั้งวรรณกรรมมุขปาฐะและวรรณกรรมลายลักษณ์ ทั้งฉบับภาษาสันสกฤตและภาษาท้องถิ่น วรรณกรรมลายลักษณ์เรื่องวิกรมาทิตย์ฉบับภาษาสันสกฤตที่สำคัญมี 2 เรื่องได้แก่ นิทานสิงหาสนทวาตริงศติกา และนิทานเวตาลปัญจวีศติ นักศึกษาวรรณคดีไทยเชื่อว่านิทานทั้ง 2 เรื่องนี้คงเข้าสู่ประเทศไทยโดยวิธีมุขปาฐะ แต่ต้นฉบับนิทานสะเสมิราพญาหมีซึ่งพบที่จังหวัดเชียงใหม่ มีเนื้อเรื่องตรงกับนิทานเรื่องพระเจ้านันทะกับพราหมณ์และเจ้าชายอกตัญญูกับหมีในนิทานสิงหาสนทวาตริงศติกาฉบับภาษาสันสกฤตสำนวนร้อยกรองของอินเดียใต้อย่างมาก เรื่องเสมิราพญาหมีจึงเป็นร่องรอยของนิทานสันสกฤตจากอินเดียใต้ที่เข้ามาสู่อาณาจักรล้านนาตั้งแต่สมัยโบราณ อย่างไรก็ตามผู้เรียบเรียงนิทานเรื่องนี้ก็ได้ปรับเนื้อเรื่องให้เข้ากับความเชื่อทางพุทธศาสนาและท้องถิ่นภาคเหนือ