สมเด็จฯ เจ้าฟ้ากรมพระยานริศรานุวัดติวงศ์กับภาษาเขมร
คำสำคัญ:
ภาษาเขมร, สมเด็จฯ เจ้าฟ้ากรมพระยานริศรานุวัดติวงศ์, การแปลบทคัดย่อ
สมเด็จฯ เจ้าฟ้ากรมพระยานริศรานุวัดติวงศ์ นอกจากจะทรงมีพระปรีชาด้านงานช่าง ศิลปะ และดนตรีแล้วยังทรงมีความรู้ความชำนาญในภาษาเขมรเป็นอย่างมาก ทั้งในแง่การตรวจงาน แปลภาษาเขมรมาเป็นภาษาไทยของผู้อื่น หรืองานพระนิพนธ์แปลจากภาษาเขมรของพระองค์โดยตรง ที่สำคัญคือ ”ลัทธิธรรมเนียมต่างๆ ภาคที่ 21 เรื่องพิธีราชาภิเษกสมเด็จพระมณีวงศ์ พระเจ้ากรุงกัมพูชา”
จากการที่ทรงมีผลงานเกี่ยวกับภาษาเขมรและการแปลเช่นนี้ ได้พบว่าทรงวางหลักเกณฑ์ในการแปลภาษาเขมรมาเป็นภาษาไทยอย่างน่าสนใจ คือการถอดถ่ายอักษรจากเขมรมาเป็นไทย แล้วเลือกแปลเฉพาะศัพท์ที่ไม่มีในภาษาไทย ผลคือทรงมีพระวินิจฉัยว่าภาษาเขมรกับภาษาไทยนั้นมีความใกล้เคียงกันมากในด้านไวยากรณ์ คำศัพท์ร่วมและคำยืมจากภาษาบาลีสันสกฤต
นอกจากนี้ข้อพระวินิจฉัยเกี่ยวกับภาษาเขมรที่ปรากฏในภาษาไทยยังทำให้ทราบถึงรากเหง้าของศัพท์บางคำที่มาจากภาษาเขมรมากกว่าเป็นคำไทยดั้งเดิม ซึ่งบางคำได้กลายความหมายไปแล้ว และก็ยังได้ทรงวิเคราะห์ถึงที่มาที่ไปอย่างน่าสนใจตามหลักนิรุกติศาสตร์และภาษาศาสตร์
เอกสารอ้างอิง
ดวงตา สุพล. ทฤษฎีและกลวิธีการแปล. กรุงเทพฯ: โรงพิมพ์แห่งจุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย, 2541.
นริศรานุวัดติวงศ์, สมเด็จพระเจ้าบรมวงศ์เธอ เจ้าฟ้ากรมพระยา. ลัทธิธรรมเนียมต่างๆ ภาคที่ 2. พระนคร: โรงพิมพ์โสภณพิพรรฒธนากร, 2472.
บันทึกเรื่องความรู้ต่างๆ เล่ม 2. กรุงเทพ: บริษัทโรงพิมพ์ไทยวัฒนาพานิชจําากัด, 2521.
บันทึกเรื่องความรู้ต่างๆ เล่ม 4. กรุงเทพ: บริษัทโรงพิมพ์ไทยวัฒนาพานิชจําากัด, 2521.
บันทึกเรื่องความรู้ต่างๆ เล่ม 5. กรุงเทพ: บริษัทโรงพิมพ์ไทยวัฒนาพานิชจําากัด, 2521.
ศานติ ภักดีคําา. “ดุษฎีสังเวยกล่อมช้าง.” ของขุนเทพกวี: มุมมองภาษาและวรรณคดีเขมร,” ดํารงวิชาการ ฉบับที่ 3 ฉบับที่ 5 (มกราคม– มิถุนายน) 2547, 111–127.
ศานติ ภักดีคําา. “ภูมิปัญญาไทยในการถ่ายถอดวรรณคดีเขมรเป็นอักษรไทยสมัยกรุงรัตนโกสินทร์ตอนต้น: กรณีศึกษาจากคําาพากย์รามเกียรติ์ภาษาเขมร ฉบับหอพระสมุดวชิรญาณ,” หนังสือที่ระลึกวันสมเด็จพระเทพรัตนราชสุดาฯ สยามบรมราชกุมารี 22 พฤศจิกายน 2545. กรุงเทพฯ: มหาวิทยาลัยศรีนครินทรวิโรฒ, 2545, 147–159.
นริศรานุวัดติวงศ์, สมเด็จฯ เจ้าฟ้ากรมพระยา และสมเด็จฯ กรมพระยาดําารงราชานุภาพ. สาสน์สมเด็จ เล่ม 6 กรุงเทพฯ: คุรุสภา, 2504.
ดาวน์โหลด
ฉบับ
ประเภทบทความ
สัญญาอนุญาต
บทความนี้เป็นผลงานของข้าพเจ้าแต่เพียงผู้เดียว และ/หรือเป็นผลงานของข้าพเจ้าและผู้ร่วมงาน ตามชื่อที่ระบุในบทความจริง และเป็นผลงานที่มิได้ถูกนำเสนอหรือตีพิมพ์ที่ใดมาก่อน
