ตำนานครูปะกำ : การบอกเล่ามูลเหตุกำเนิดสรรพสิ่งและตำราพฤฒิบาศ
คำสำคัญ:
ตำนานครูปะกำ, มูลเหตุ, ตำราพฤฒิบาศบทคัดย่อ
บทความนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อศึกษาเนื้อหาที่ปรากฏในตำนานครูปะกำ โดยวิธีการศึกษาเริ่มจากการสำรวจต้นฉบับเอกสารโบราณที่เป็นหมวดตำราคชกรรมของหอสมุดแห่งชาติทั้งหมด จากทั้งหมด 60 ฉบับ พบฉบับที่มีเนื้อหาตำนานครูปะกำจำนวน 1 ฉบับ ซึ่งปรากฏอยู่ในตำราชื่อ ตำราคชกรรม เอกสารเลข 109 มัด 12 จากนั้นจึงทำการปริวรรตจากภาษาไทยโบราณมาเป็นภาษาไทยปัจจุบัน แล้วจึงศึกษาเนื้อหาในด้านมูลเหตุหรือที่มาเรื่องต่างๆ ตามที่ปรากฏในเอกสารโบราณดังกล่าว รวมถึงเชื่อมโยงไปสู่ตำราพฤฒิบาศ และคัมภีร์นารายณ์ 20 ปาง
ผลการศึกษาพบว่า มูลเหตุหรือที่มาของการกำเนิดสิ่งต่างๆ ในตำนานการกำเนิดครูปะกำนั้น แบ่งได้เป็น 4 อย่าง ได้แก่ 1) มูลเหตุของการเกิดช้างเอกทันต์ 2) มูลเหตุของการเกิดสิ่งของศักดิ์สิทธิ์ 3) มูลเหตุของพิธีกรรมทางพฤฒิบาศ และ4) มูลเหตุของการเกิดครูปะกำทั้ง 4 นอกจากนี้ มูลเหตุดังกล่าวยังสามารถเชื่อมโยงไปสู่ตำราพฤฒิบาศซึ่งสะท้อนให้เห็นเรื่องการสร้างสถานที่ในการประกอบพิธีกรรมทางพฤฒิบาศ และการดูสถานที่เพื่อสร้างสถานที่ประกอบพิธีได้อีกด้วย อีกทั้งตำนานการกำเนิดครูปะกำยังเป็นตำนานอันมีที่มาจากคัมภีร์นารายณ์ 20 ปาง ของคติพราหมณ์ยิ่งแสดงให้เห็นว่าตำนานการกำเนิดครูปะกำอันมาสู่การเป็นตำราพฤฒิบาศนั้นได้รับอิทธิพลความเชื่อทางศาสนาพราหมณ์อย่างแท้จริง
เอกสารอ้างอิง
หนังสือและบทความ
กรมศิลปากร, 2478. นารายณ์สิบปาง (ฉะบับโรงพิมพ์หลวง). ม.ป.ท., พิมพ์แจกในงานศพ นายกิ่ม แก้วเสมา
ณ วัดรางบัว อำเภอภาษีเจริญ ธนบุรี วันที่ 9 กุมภาพันธ์ พ.ศ. 2478.
ก่องแก้ว วีระประจักษ์, 2564. ตำราช้างในเอกสารโบราณ. กรุงเทพฯ: บริษัทอมรินทร์พริ้นติ้งแอนด์พับลิชชิ่ง
จำกัด (มหาชน).
คณะกรรมการวัฒนธรรมกัมพูชา, 2545. ประชุมเรื่องเพรง ภาคที่ 8. พนมเปญ: โรงพิมพ์อบรม.
จุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว, พระบาทสมเด็จพระ, 2533. ประชุมพระราชนิพนธ์ในรัชกาลที่ 4 ภาคปกิณกะภาค 1
และประเพณีทำบุญวันเกิด. ม.ป.ท., พิมพ์เป็นอนุสรณ์ในงานฌาปนกิจศพ นายสำเภา พินิจค้า ณ
เมรุวัดตรีทศเทพ กรุงเทพมหานคร วันที่ 22 เมษายน พุทธศักราช 2533.
นิยะดา เหล่าสุนทร, 2540. คัมภีร์นารายณ์ 20 ปางกับคนไทย. กรุงเทพฯ: แม่คำผาง.
พระมหาชลัน ภูริวฑฺฒโน (ชลันรัตน์), 2561. “การศึกษาวิเคราะห์วิบากกรรมของบุคคลที่ปรากฏในอรรถกถา
ธรรมบท.” วารสารพุทธศาสตร์ศึกษา, 9(2): 69-81.
ราชบัณฑิตยสถาน, 2546. พจนานุกรมฉบับราชบัณฑิตยสถาน พ.ศ. 2542. กรุงเทพฯ: นานมีบุ๊คส์
พับลิเคชั่นส์.
ศิราพร ณ ถลาง, 2552. ทฤษฎีคติชนวิทยา: วิธีวิทยาในการวิเคราะห์ตำนาน-นิทานพื้นบ้าน. พิมพ์ครั้งที่ 2.
กรุงเทพฯ: ศูนย์คติชนวิทยาและภาควิชาภาษาไทย คณะอักษรศาสตร์ จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย.
อัษฎางค์ ชมดี และคณะ, 2556. โครงการเก็บรวบรวมมรดกภูมิปัญญาทางวัฒนธรรม ตำราคชศาสตร์
ชาวบ้านชาวกูยเมืองสุรินทร์ (เล่ม1). ม.ป.ท.
วิทยานิพนธ์
OU MAN, 2561. “ตำนานสร้างโลกของกลุ่มชนชาติไท-จ้วง: โลกทัศน์ ความเชื่อ และพิธีกรรม.” ดุษฎีนิพนธ์
ปรัชญาดุษฎีบัณฑิต สาขาวิชาไทยศึกษา คณะมนุษยศาสตร์และสังคมศาสตร์ มหาวิทยาลัยบูรพา.
เอกสารต้นฉบับที่ยังไม่ได้ตีพิมพ์
“ตำราคชกรรม.” ม.ป.ป. หนังสือสมุดไทยขาว. อักษรขอม-ไทย. ภาษาบาลี-ไทย. เส้นรงค์ (สีน้ำยา, หมึก).
เลขที่ 108. หอสมุดแห่งชาติ.
“ตำราคชกรรม.” ม.ป.ป. หนังสือสมุดไทยดำ. อักษรไทย. ภาษาไทย. เส้นดินสอ. เลขที่ 109. หอสมุดแห่งชาติ.
“พระตำราพฤทธิบาศ.” ม.ป.ป. หนังสือสมุดไทยดำ. อักษรขอม-ไทย. ภาษาบาลี-ไทย. เส้นรงค์ (ดินสอ,
หรดาล). เลขที่ 99. หอสมุดแห่งชาติ.
“พระตำราพฤทธิบาศ.” ม.ป.ป. หนังสือสมุดไทยขาว. อักษรขอม-ไทย. ภาษาบาลี-ไทย. เส้นหมึก. เลขที่ 100.
หอสมุดแห่งชาติ.
“พระตำราพฤทธิบาศ.” ม.ป.ป. หนังสือสมุดไทยดำ. อักษรขอม-ไทย. ภาษาบาลี-ไทย. เส้นรงค์ (ดินสอ,
หรดาล). เลขที่ 166. หอสมุดแห่งชาติ.
“พระตำราพฤทธิบาศเล่ม 1.” ม.ป.ป. หนังสือสมุดไทยขาว. อักษรขอม-ไทย. ภาษาบาลี-ไทย. เส้นหมึก. เลขที่
หอสมุดแห่งชาติ.
“พระตำราพฤทธิบาศเล่ม 6.” ม.ป.ป. หนังสือสมุดไทยขาว. อักษรขอม-ไทย. ภาษาบาลี-ไทย. เส้นหมึก. เลขที่
หอสมุดแห่งชาติ.
“พระสมุดตำราพฤทธิบาศ.” ม.ป.ป. หนังสือสมุดไทยขาว. อักษรขอม-ไทย. ภาษาบาลี-ไทย. เส้นรงค์ (ดินสอ,
สีน้ำยา, หมึก). เลขที่ 167. หอสมุดแห่งชาติ.
“พระสมุดพระราชพิทธีพฤทธิบาศช้าง.” ม.ป.ป. หนังสือสมุดไทยดำ. อักษรขอม-ไทย. ภาษาบาลี-ไทย. เส้น
รงค์ (ทอง, ดินสอ, หรดาล). เลขที่ 164. หอสมุดแห่งชาติ.
ข้อมูลออนไลน์
กลุ่มเผยแพร่ฯ กรมศิลปากร, 2561. ศาลเจ้าพ่อหอเชือก. ม.ป.ท. ค้นเมื่อ 1 พฤศจิกายน 2564, จาก
https://th-th.facebook.com/prfinearts/posts/2014579405276160.
ดาวน์โหลด
เผยแพร่แล้ว
ฉบับ
ประเภทบทความ
สัญญาอนุญาต
ลิขสิทธิ์ (c) 2022 ดำรงวิชาการ

อนุญาตภายใต้เงื่อนไข Creative Commons Attribution-NonCommercial-NoDerivatives 4.0 International License.
บทความนี้เป็นผลงานของข้าพเจ้าแต่เพียงผู้เดียว และ/หรือเป็นผลงานของข้าพเจ้าและผู้ร่วมงาน ตามชื่อที่ระบุในบทความจริง และเป็นผลงานที่มิได้ถูกนำเสนอหรือตีพิมพ์ที่ใดมาก่อน