ตำนานครูปะกำ : การบอกเล่ามูลเหตุกำเนิดสรรพสิ่งและตำราพฤฒิบาศ

ผู้แต่ง

  • วริศรา โกรทินธาคม นักวิชาการอิสระ อีเมล: e_va15@hotmail.com

คำสำคัญ:

ตำนานครูปะกำ, มูลเหตุ, ตำราพฤฒิบาศ

บทคัดย่อ

บทความนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อศึกษาเนื้อหาที่ปรากฏในตำนานครูปะกำ โดยวิธีการศึกษาเริ่มจากการสำรวจต้นฉบับเอกสารโบราณที่เป็นหมวดตำราคชกรรมของหอสมุดแห่งชาติทั้งหมด จากทั้งหมด 60 ฉบับ พบฉบับที่มีเนื้อหาตำนานครูปะกำจำนวน 1 ฉบับ ซึ่งปรากฏอยู่ในตำราชื่อ ตำราคชกรรม เอกสารเลข 109 มัด 12 จากนั้นจึงทำการปริวรรตจากภาษาไทยโบราณมาเป็นภาษาไทยปัจจุบัน แล้วจึงศึกษาเนื้อหาในด้านมูลเหตุหรือที่มาเรื่องต่างๆ ตามที่ปรากฏในเอกสารโบราณดังกล่าว รวมถึงเชื่อมโยงไปสู่ตำราพฤฒิบาศ และคัมภีร์นารายณ์ 20 ปาง

ผลการศึกษาพบว่า มูลเหตุหรือที่มาของการกำเนิดสิ่งต่างๆ ในตำนานการกำเนิดครูปะกำนั้น แบ่งได้เป็น 4 อย่าง ได้แก่ 1) มูลเหตุของการเกิดช้างเอกทันต์ 2) มูลเหตุของการเกิดสิ่งของศักดิ์สิทธิ์ 3) มูลเหตุของพิธีกรรมทางพฤฒิบาศ และ4) มูลเหตุของการเกิดครูปะกำทั้ง 4 นอกจากนี้ มูลเหตุดังกล่าวยังสามารถเชื่อมโยงไปสู่ตำราพฤฒิบาศซึ่งสะท้อนให้เห็นเรื่องการสร้างสถานที่ในการประกอบพิธีกรรมทางพฤฒิบาศ และการดูสถานที่เพื่อสร้างสถานที่ประกอบพิธีได้อีกด้วย อีกทั้งตำนานการกำเนิดครูปะกำยังเป็นตำนานอันมีที่มาจากคัมภีร์นารายณ์ 20 ปาง ของคติพราหมณ์ยิ่งแสดงให้เห็นว่าตำนานการกำเนิดครูปะกำอันมาสู่การเป็นตำราพฤฒิบาศนั้นได้รับอิทธิพลความเชื่อทางศาสนาพราหมณ์อย่างแท้จริง

เอกสารอ้างอิง

หนังสือและบทความ

กรมศิลปากร, 2478. นารายณ์สิบปาง (ฉะบับโรงพิมพ์หลวง). ม.ป.ท., พิมพ์แจกในงานศพ นายกิ่ม แก้วเสมา

ณ วัดรางบัว อำเภอภาษีเจริญ ธนบุรี วันที่ 9 กุมภาพันธ์ พ.ศ. 2478.

ก่องแก้ว วีระประจักษ์, 2564. ตำราช้างในเอกสารโบราณ. กรุงเทพฯ: บริษัทอมรินทร์พริ้นติ้งแอนด์พับลิชชิ่ง

จำกัด (มหาชน).

คณะกรรมการวัฒนธรรมกัมพูชา, 2545. ประชุมเรื่องเพรง ภาคที่ 8. พนมเปญ: โรงพิมพ์อบรม.

จุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว, พระบาทสมเด็จพระ, 2533. ประชุมพระราชนิพนธ์ในรัชกาลที่ 4 ภาคปกิณกะภาค 1

และประเพณีทำบุญวันเกิด. ม.ป.ท., พิมพ์เป็นอนุสรณ์ในงานฌาปนกิจศพ นายสำเภา พินิจค้า ณ

เมรุวัดตรีทศเทพ กรุงเทพมหานคร วันที่ 22 เมษายน พุทธศักราช 2533.

นิยะดา เหล่าสุนทร, 2540. คัมภีร์นารายณ์ 20 ปางกับคนไทย. กรุงเทพฯ: แม่คำผาง.

พระมหาชลัน ภูริวฑฺฒโน (ชลันรัตน์), 2561. “การศึกษาวิเคราะห์วิบากกรรมของบุคคลที่ปรากฏในอรรถกถา

ธรรมบท.” วารสารพุทธศาสตร์ศึกษา, 9(2): 69-81.

ราชบัณฑิตยสถาน, 2546. พจนานุกรมฉบับราชบัณฑิตยสถาน พ.ศ. 2542. กรุงเทพฯ: นานมีบุ๊คส์

พับลิเคชั่นส์.

ศิราพร ณ ถลาง, 2552. ทฤษฎีคติชนวิทยา: วิธีวิทยาในการวิเคราะห์ตำนาน-นิทานพื้นบ้าน. พิมพ์ครั้งที่ 2.

กรุงเทพฯ: ศูนย์คติชนวิทยาและภาควิชาภาษาไทย คณะอักษรศาสตร์ จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย.

อัษฎางค์ ชมดี และคณะ, 2556. โครงการเก็บรวบรวมมรดกภูมิปัญญาทางวัฒนธรรม ตำราคชศาสตร์

ชาวบ้านชาวกูยเมืองสุรินทร์ (เล่ม1). ม.ป.ท.

วิทยานิพนธ์

OU MAN, 2561. “ตำนานสร้างโลกของกลุ่มชนชาติไท-จ้วง: โลกทัศน์ ความเชื่อ และพิธีกรรม.” ดุษฎีนิพนธ์

ปรัชญาดุษฎีบัณฑิต สาขาวิชาไทยศึกษา คณะมนุษยศาสตร์และสังคมศาสตร์ มหาวิทยาลัยบูรพา.

เอกสารต้นฉบับที่ยังไม่ได้ตีพิมพ์

“ตำราคชกรรม.” ม.ป.ป. หนังสือสมุดไทยขาว. อักษรขอม-ไทย. ภาษาบาลี-ไทย. เส้นรงค์ (สีน้ำยา, หมึก).

เลขที่ 108. หอสมุดแห่งชาติ.

“ตำราคชกรรม.” ม.ป.ป. หนังสือสมุดไทยดำ. อักษรไทย. ภาษาไทย. เส้นดินสอ. เลขที่ 109. หอสมุดแห่งชาติ.

“พระตำราพฤทธิบาศ.” ม.ป.ป. หนังสือสมุดไทยดำ. อักษรขอม-ไทย. ภาษาบาลี-ไทย. เส้นรงค์ (ดินสอ,

หรดาล). เลขที่ 99. หอสมุดแห่งชาติ.

“พระตำราพฤทธิบาศ.” ม.ป.ป. หนังสือสมุดไทยขาว. อักษรขอม-ไทย. ภาษาบาลี-ไทย. เส้นหมึก. เลขที่ 100.

หอสมุดแห่งชาติ.

“พระตำราพฤทธิบาศ.” ม.ป.ป. หนังสือสมุดไทยดำ. อักษรขอม-ไทย. ภาษาบาลี-ไทย. เส้นรงค์ (ดินสอ,

หรดาล). เลขที่ 166. หอสมุดแห่งชาติ.

“พระตำราพฤทธิบาศเล่ม 1.” ม.ป.ป. หนังสือสมุดไทยขาว. อักษรขอม-ไทย. ภาษาบาลี-ไทย. เส้นหมึก. เลขที่

หอสมุดแห่งชาติ.

“พระตำราพฤทธิบาศเล่ม 6.” ม.ป.ป. หนังสือสมุดไทยขาว. อักษรขอม-ไทย. ภาษาบาลี-ไทย. เส้นหมึก. เลขที่

หอสมุดแห่งชาติ.

“พระสมุดตำราพฤทธิบาศ.” ม.ป.ป. หนังสือสมุดไทยขาว. อักษรขอม-ไทย. ภาษาบาลี-ไทย. เส้นรงค์ (ดินสอ,

สีน้ำยา, หมึก). เลขที่ 167. หอสมุดแห่งชาติ.

“พระสมุดพระราชพิทธีพฤทธิบาศช้าง.” ม.ป.ป. หนังสือสมุดไทยดำ. อักษรขอม-ไทย. ภาษาบาลี-ไทย. เส้น

รงค์ (ทอง, ดินสอ, หรดาล). เลขที่ 164. หอสมุดแห่งชาติ.

ข้อมูลออนไลน์

กลุ่มเผยแพร่ฯ กรมศิลปากร, 2561. ศาลเจ้าพ่อหอเชือก. ม.ป.ท. ค้นเมื่อ 1 พฤศจิกายน 2564, จาก

https://th-th.facebook.com/prfinearts/posts/2014579405276160.

ดาวน์โหลด

เผยแพร่แล้ว

2022-06-29

ฉบับ

ประเภทบทความ

บทความ