หนังสืออนุสรณ์งานศพของชาวมอญ สำนึกทางชาติพันธุ์ของผู้วายชนม์และประวัติศาสตร์มอญที่ถูกเลือกสรร

ผู้แต่ง

  • ภควดี ทองชมภูนุช ผู้ช่วยนักวิจัยศูนย์วิจัยพหุลักษณ์สังคมลุ่มน้ําโขง คณะมนุษยศาสตร์และสังคมศาสตร์ มหาวิทยาลัยขอนแก่น อีเมล: pakawadee059@gmail.com

คำสำคัญ:

หนังสืออนุสรณ์งานศพ, สำนึกทางชาติพันธุ์มอญ, ประวัติศาสตร์มอญ, การรับรู้อดีตของชนชาติมอญในประเทศไทย

บทคัดย่อ

บทความนี้มีจุดมุ่งหมายเพื่ออธิบายสำนึกชาติพันธุ์มอญและการเลือกสรรประวัติศาสตร์มอญที่กำกับ    การรับรู้อดีตของชนชาติมอญในประเทศไทย ผ่านการวิเคราะห์หนังสืออนุสรณ์งานศพ พิมพ์เป็นที่ระลึกและ       ไว้อาลัยแก่ผู้วายชนม์ ซึ่งพบว่าทายาทชาวมอญที่หนีการปราบปรามของกองทัพพม่าและอพยพเข้าสู่ประเทศไทย ในสมัยกรุงธนบุรี พ.ศ. 2317 ปัจจุบันคนกลุ่มนี้ คือพลเมืองไทยเชื้อสายมอญอาศัยอยู่ในสังคมพหุวัฒนธรรม     ทว่าชาวมอญกลุ่มนี้ได้ธำรงอัตลักษณ์ชาติพันธุ์ กระทั่งวาระสุดท้ายของชีวิต เรื่องราวที่เสนอในหนังสืออนุสรณ์  งานศพทำให้เห็นสำนึกชาติพันธุ์ของผู้วายชนม์ผ่านการเขียนประวัติส่วนตัวและคำไว้อาลัย ซึ่งกล่าวถึงผู้ตายว่า   สืบเชื้อสายจากบรรพบุรุษชาวมอญ ได้ร่วมกิจกรรมเคลื่อนไหวทางสังคมเพื่ออนุรักษ์วัฒนธรรมและอัตลักษณ์มอญ รวมทั้งเล่าถึงความสัมพันธ์ระหว่างคนมอญกับรัฐมอญในประเทศพม่า นอกจากนี้เนื้อหาของหนังสือแจกงานศพ มักเสนอประวัติศาสตร์มอญชุดหลักที่กำกับการรับรู้อดีตของคนมอญ เพื่อสืบทอดความเป็นชาติมอญสู่คนรุ่นหลัง ดังนั้นหนังสืออนุสรณ์งานศพของชาวมอญจึงไม่ได้เป็นเพียงสัญลักษณ์ของการไว้อาลัย แต่ยังเป็นพื้นที่แสดงสำนึกทางชาติพันธุ์มอญและเผยแพร่ข้อมูลประวัติศาสตร์มอญชุดหลัก กระทั่งกลายเป็นแหล่งอ้างอิงเชิงวิชาการ       ด้านมอญศึกษาในประเทศไทย

เอกสารอ้างอิง

กรมศิลปากร, 2510. พงศาวดารมอญพม่า คัดจากประชุมพงศาวดาร ภาคที่ 1 อนุสรณ์งานพระราชทานเพลิง ศพพลตรีพระศัลยเวทยวิศิษฏ์ (สาย คชเสนี). กรุงเทพฯ: โรงพิมพ์ชวนพิมพ์.

ครอบครัวหลักคงคา, 2525. บรรณานุสรณ์งานพระราชทานเพลิงศพขุนอาโภคคดี (เพิ่ม หลักคงคา).กรุงเทพฯ: กรุงสยามการพิมพ์

คุรุสภา, 2505. กฎหมายตราสามดวง เล่ม 4. กรุงเทพฯ: องค์การค้าคุรุสภา.

ชิดชนก กฤดากร,พลโท หม่อมเจ้า, 2541. นิทานชีวิตจริงบางตอนของข้าพเจ้า. กรุงเทพฯ: โรงพิมพ์กรุงเทพ.

ดำรงราชานุภาพ, สมเด็จพระเจ้าบรมวงศ์เธอ กรมพระยา, 2496. ประวัติต้นสกุลคชเสนี อนุสรณ์งาน พระราชทานเพลิงศพพระยานาคราชกำแหงประแดงบุรีนายก. กรุงเทพฯ: โรงพิมพ์บัญชรการพิมพ์.

ดุสิตธร งามยิ่ง, 2561. “รำมอญ: ความเป็นมาและการสืบทอดมรดกทางวัฒนธรรมในจังหวัดปทุมธานี.” วไลยอลงกรณ์ปริทัศน์ มนุษยศาสตร์และสังคมศาสตร์ 8 (2): 31-41.

ทองคำ กาญจนโชติ, 2496. เกล็ดพุทธศาสนา พงษาวดารมอญ สุภาษิตกฎหมายอนุสรณ์งานพระราชทานเพลิง ศพพระยากฤตราชทรงสวัสดิ์ (สุดใจ ไกรจิตติ). กรุงเทพฯ: โรงพิมพ์ประเสริฐอักษร.

ทิพา ตันปิ่นเพชร, 2510. “หนังสือแจกการกุศล.” อักษรศาสตร์ : 120-130.

พรชัย นาคสีทอง, 2564. “ท้องถิ่นในรัฐชาติ-รัฐชาติในท้องถิ่น: การประสานและผูกโยงของอารมณ์ความรู้สึก และความใฝ่ฝันแบบรัฐชาติกับสำนึกท้องถิ่นในหนังสือแจกงานศพของภาคใต้ ทศวรรษ 2460-2490.” ปาริชาติ 34 (1): 120-137.

พรพิมล ตรีโชติ, 2542. ชนกลุ่มน้อยกับรัฐบาลพม่า. กรุงเทพฯ: สำนักงานกองทุนสนับสนุนการวิจัย.

ภาวิกา ศรีรัตนบัลลังค์, 2561. “บ้าน” สุดท้ายของชีวิต: มุมมองเชิงสังคมวิทยาต่อการบริบาลคุณภาพชีวิต ระยะสุดท้าย. พิมพ์ครั้งที่ 3. นนทบุรี: สำนักงานคณะกรรมการสุขภาพแห่งชาติ.

วริศรา อนันตโท, 2562. “ประเพณีสงกรานต์ของชาวมอญบางกระดี่: พื้นที่การแสดงอัตลักษณ์ของกลุ่มชาติพันธุ์ มอญในกรุงเทพมหานคร.” มหาวิทยาลัยหอการค้าไทย มนุษยศาสตร์และสังคมศาสตร์ 39 (3): 151- 163.

ศรัณย์ ทองปาน, 2548. “การพิมพ์ ของร้อน และครู: ข้อสังคมบางประการว่าด้วยการฝึกหัดและถ่ายทอดวิชาช่าง ในสังคมไทย.” ดำรงวิชาการ 4 (1): 24-37.

สมาคมไทยรามัญ, 2551. อนุสรณ์งานพระราชทานเพลิงศพศาสตราจารย์นายแพทย์สุเอ็ด คชเสนี. กรุงเทพฯ: บริษัท เท็คโปรโมชั่น แอนด์ แอ็คเวอร์ไทซซิ่ง จำกัด.

สุภรณ์ โอเจริญ, 2541. มอญในเมืองไทย. กรุงเทพฯ: สำนักงานกองทุนสนับสนุนการวิจัย.

องค์ บรรจุน, 2553. สยามหลากเผ่าหลายพันธุ์. กรุงเทพฯ: มติชน.

อนรรฆ พิทักษ์ธานิน, 2550. “หนังสืออนุสรณ์งานศพ: พื้นที่แห่งความทรงจำ (ที่ถูกเลือก).” ดำรงวิชาการ 6 (1): 146-147.

Derrida, J., 1995. The Gift of Death. Chicago: The University of Chicago Press.

Gold, S.J. and Miller, P. (2015). Race and Ethnic Consciousness. In Ritzer, G. (Ed.), The Blackwell Encyclopedia of Sociology, Second Edition, Malden MA, John Wiley, and Sons.

Kittitornsakul, K., 2021. “Chinese People in Chiang Mai with Identity construction through cremation books from 1957 to 2014.” Journal of Mekong Societies 17 (2), 161–178.

Olson, A.G., 1992. “Thai cremation volumes: A brief history of a unique genre of literature.” Asia Folklore Studies. 51 (2), 279-294.

ดาวน์โหลด

เผยแพร่แล้ว

2022-06-29

ฉบับ

ประเภทบทความ

บทความ