Why a Temple of the Khmer Culture Was Built atop a Hill: A Case Study of Prasat Khao Lon, Sa Kaeo Province
Keywords:
Khao Lon, Sa Kaeo province, Khao Lon, Sa Kaeo province, Khmer temple, Baphuon Period, hill-temple, Baphuon style, Angkorian periodAbstract
Prasat Khao Lon, a Baphuon architectural style (Style de Bàphûon, ca. 1010 - 1080 CE) of the Angkorian period (Période angkorienne), was built in the early 11th century CE. The Hindu-Khmer temple is situated atop of Khao Lon, a sandstone hill. The inscriptions found in situ suggest that the temple is devoted to the Śaiva god and another goddess; i.e., Śiva, his consort (devī), and housed a Śivaliṅga as well. Therefore, the Khao Lon hill was functioning as an abode on earth of the god and goddess; their heavenly abode is Mount Kailāsa. However, the comparative study of ancient geopolitics concerning the Khmer socio-cultural ideas of hill-temples, confirmed by archaeological evidence, has shown that Prasat Khao Lon was consecrated on the basis of the Khmer’s political and economic administration. As a religious and political centre, it was the idyllic setting for communities in the foothill area of the mountain range of the San Kamphaeng. It has been recognized as the notable landmark that can be seen by passengers from the mountain pass, as well as a rest stop for travelers by land and by boat. It could serve as the point of contact for people of the communities and elsewhere.
References
คีธ ดับเบิลยู. เทย์เล่อร์, 2552. “ราชอาณาจักรยุคเริ่มแรก.” ใน นิโคลาส ทาร์ลิ่ง, บรรณาธิการ. ประวัติศาสตร์เอเชียตะวันออกเฉียงใต้ ฉบับเคมบริคจ์ (หน้า 193 – 256). (แปลโดย มัทนา เกษกมล). กรุงเทพฯ: สำนักงานกองทุนสนับสนุนการวิจัย (สกว.).
เชษฐ์ ติงสัญชลี, 2565. ปราสาทในเอเชียตะวันออกเฉียงใต้. กรุงเทพฯ: มติชน.
ทรงธรรม ปานสกุณ, 2548. ร่องรอยพระพุทธศาสนาในอาณาจักรเขมรโบราณก่อนพุทธศตวรรษที่ 17. วิทยานิพนธ์ปริญญาศิลปศาสตรมหาบัณฑิต สาขาวิชาเขมรศึกษา มหาวิทยาลัยศิลปากร, กรุงเทพฯ.
ทรงธรรม ปานสกุณ และคณะ, 2566. “จารึกวัดบ้านหนองเสม็ด (K.1588): จารึกพระเจ้ามเหนทรวรมันพบใหม่ ที่ บ้านหนองเสม็็ด อำเภอโนนดินแดง จังหวัดบุรีรัมย์.” ใน ดำรงวิชาการ. 22 (1): 89 - 110.
ธาดา สุทธิธรรม, 2544. ผังเมืองในประเทศไทย: ผังชุมชนและการใช้ที่ดิน สายอารยธรรมเขมรในภาคตะวันออกเฉียงเหนือ. ขอนแก่น: บริษัท ขอนแก่นพิมพ์พัฒนา.
ปรียานุช จุมพรม, 2548. การศึกษาพัฒนาการของชุมชนโบราณในวัฒนธรรมเขมรบริเวณรอบเขาพนมรุ้ง จังหวัดบุรีรัมย์ (ระหว่างพุทธศตวรรษที่ 15 - 18). วิทยานิพนธ์ปริญญาศิลปศาสตรมหาบัณฑิต สาขาโบราณคดีสมัยประวัติศาสตร์ มหาวิทยาลัยศิลปากร, กรุงเทพฯ.
เป็นภัสญ์ ศรีสุวิทธานนท์, 2565. “โบราณคดีภูมิประวัติจังหวัดสระแก้ว.” ใน กรมศิลปากร. ปราสาทสด๊กก๊อกธม: อุทยานประวัติศาสตร์ ณ ชายแดนตะวันออก (หน้า 33 - 71). กรุงเทพฯ: กรมศิิลปากร.
ยอร์ช เซเดส์, 2556. เมืองพระนคร นครวัด นครธม. (แปลโดย ปรานี วงษ์เทศ). พิมพ์ครั้งที่ 9. กรุงเทพฯ: ดรีม แคทเชอร์. (ต้นฉบับพิมพ์เมื่อ 2504, ภาษาอังกฤษ)
รุ่งโรจน์ ธรรมรุ่งเรือง, 2548. ปราสาทขอมในดินแดนไทย: ความเป็นมาและข้อมูลด้านประวัติศาสตร์ศิลปะ. กรุงเทพฯ: มติชน.
รุ่งโรจน์ ธรรมรุ่งเรือง และ ศานติ ภักดีคำ, 2557. ศิลปะเขมร. กรุงเทพฯ: มติชน.
วีณา มูลมงคล, 2554. การศึกษาพัฒนาการของชุมชนโบราณในวัฒนธรรมเขมร บริเวณรอบปราสาทเขาน้อย อำเภออรัญประเทศ จังหวัดสระแก้ว. วิทยานิพนธ์ปริญญาศิลปศาสตรมหาบัณฑิต สาขาโบราณคดีสมัยประวัติศาสตร์ มหาวิทยาลัยศิลปากร, กรุงเทพฯ.
ศักดิ์ชัย สายสิงห์, 2556. ศรีศิขเรศวร: ปราสาทพระวิหาร. กรุงเทพฯ: มติชน.
ศานติ ภักดีคำ, 2554. ปราสาทพระวิหารของไทยหรือของใครกันแน่. พิมพ์ครั้งที่ 2. กรุงเทพฯ: อมรินทร์.
ศิลาจารึก, 2529. จารึกในประเทศไทย เล่ม 4 อักษรขอม พุทธศตวรรษที่ 17 – 18. กรุงเทพฯ: กรมศิลปากร.
ศิลาจารึก, 2559. จารึกในประเทศไทย เล่ม 1 อักษรปัลลวะ อักษรหลังปัลลวะ พุทธศตวรรษที่ 11 – 14. พิมพ์ครั้งที่ 2 แก้ไขเพิ่มเติม. กรุงเทพฯ: กรมศิลปากร.
ศิลาจารึก, 2565. จารึกในประเทศไทย เล่ม 3 อักษรขอมโบราณ พุทธศตวรรษที่ 14 – 16. พิมพ์ครั้งที่ 2 แก้ไขเพิ่มเติม. กรุงเทพฯ: กรมศิลปากร.
สำนักโบราณคดีและพิพิธภัณฑสถานแห่งชาติ, 2542. ทำเนียบโบราณสถานขอมในประเทศไทย เล่มที่ 5: ปราจีนบุรี สระแก้ว. กรุงเทพฯ: กรมศิลปากร.
สำนักโบราณคดีและพิพิธภัณฑสถานแห่งชาติ , 2543. ปราสาทพนมรุ้ง. พิมพ์ครั้งที่ 4. กรุงเทพฯ: กรมศิลปากร.
สำนักศิลปากรที่ 5 ปราจีนบุรี, 2560. รายงานการดำเนินงานโบราณคดีโบราณสถานปราสาทเขาโล้น ตำบล ทัพราช อำเภอตาพระยา จังหวัดสระแก้ว. ปราจีนบุรี: สำนักศิลปากรที่ 5 ปราจีนบุรี.
สำนักศิลปากรที่ 5 ปราจีนบุรี, 2561. รายงานการขุดตรวจและขุดแต่งทางโบราณคดีโบราณสถานปราสาทเขาโล้น ตำบลทัพราช อำเภอตาพระยา จังหวัดสระแก้ว. ปราจีนบุรี: สำนักศิลปากรที่ 5 ปราจีนบุรี.
สุภัทรดิศ ดิศกุล, ม.จ., 2547. ศิลปะสมัยลพบุรี. พิมพ์ครั้งที่ 3. กรุงเทพฯ: มหาวิทยาลัยศิลปากร, ที่ระลึก ในงานพระราชทานเพลิงศพ ศาสตราจารย์หม่อมเจ้าสุภัทรดิศ ดิศกุล ณ เมรุหลวงหน้าพลับพลาอิศริยาภรณ์ วัดเทพสิรินทราวาส กรุงเทพมหานคร วันอังคารที่ 29 มิถุนายน พุทธศักราช 2547.
ภัทรดิศ ดิศกุล, 2549. ประวัติศาสตร์เอเชียอาคเนย์ถึง พ.ศ. 2000. พิมพ์ครั้งที่ 4. กรุงเทพฯ: สามลดา.
สุริยวุฒิ สุขสวัสดิ์, ม.ร.ว., 2536ก. ปราสาทเขาพนมรุ้ง: ศาสนบรรพตที่งดงามที่สุดในประเทศไทย. พิมพ์ครั้งที่ 3. กรุงเทพฯ: มติชน.
สุริยวุฒิ สุขสวัสดิ์, 2536ข. ปราสาทเขาพระวิหาร: ศาสนบรรพตที่โดดเด่นที่สุดในภาคพื้นเอเชียอาคเนย์. กรุงเทพฯ: เมืองโบราณ.
อานนท์ วันเพ็ญ, 2559. การสำรวจและศึกษาปราสาทแบบเขมรตามแนวชายแดนไทย - กัมพูชา ในพื้นที่อำเภอโคกสูงและอำเภอตาพระยา จังหวัดสระแก้ว. เอกสารการศึกษาเฉพาะบุคคลปริญญา ศิลปศาสตรบัณฑิต (โบราณคดี) ภาควิชาโบราณคดี คณะโบราณคดี มหาวิทยาลัยศิลปากร, กรุงเทพฯ.
อมรา ศรีสุชาติ, 2565. “ปัจฉิมบทรจนาสด๊กก๊อกธม ศัพทานุกรมปริวรรต.” ใน กรมศิลปากร. ปราสาทสด๊กก๊อกธม: อุทยานประวัติศาสตร์ ณ ชายแดนตะวันออก (หน้า 312 - 339). กรุงเทพฯ: กรมศิิลปากร.
Bhattacharya, K., 1953. “Some Aspects of Temple Administration in the Ancient Khmer Empire.” In The Indian History Congress. 16: 153 - 162.
Chevance, J. et al., 2019. “Mahendraparvata: An early Angkor - period capital defined through airborne laser scanning at Phnom Kulen.” In Antiquity, 93 (371): 1303 - 1321.
Cœdès, G., 1951. Inscriptions du Cambodge Vol. III. Paris: École française d’Extrême – Orient.
Cœdès, G.,1954. Inscriptions du Cambodge Vol VI. Paris: École française d’Extrême - Orient.
Hall, K. R., 2011. A history of early Southeast Asia: maritime trade and societal development, 100 - 1500. Maryland: Rowman & Littlefield Publisher, Inc.
Hendrickson, M., 2010. “Historic routes to Angkor: Development of the Khmer road system (ninth to thirteenth centuries AD) in mainland Southeast Asia.” In Antiquity. 84: 480 - 496.
Jacques, C. & Lafond, P., 2007. The Khmer empire: cities and sanctuaries fifth to the thirteenth centuries. Bangkok: River Books.
Kummu, M., 2009. “Water management in Angkor: Human impacts on hydrology and sediment transportation.” In Journal of Environmental Management. 90 (3): 1413 - 1421.
Lorrillard, M., 2014. “Pre - Angkorian Communities in the Middle Mekong Valley (Laos and Adjacent Areas).” In Revire, N. & Murphy, S.A., (eds.). Before Siam: Essays in Art and Archaeology (pp. 186 - 215). Bangkok: River Books.
Ricklefs, M.C., 1967. “Land and the Law in the Epigraphy of Tenth - Century Cambodia.” In The Journal of Asian Studies. 26, (3): 411 - 420.
Santoni, M. et al., 2017. The French archaeological mission and Vat Phou: Research on an exceptional historic site in Laos. 27 p. hal-03144441.
Downloads
Published
Issue
Section
License
Copyright (c) 2025 Damrong Journal of The Faculty of Archaeology Silpakorn University
This work is licensed under a Creative Commons Attribution-NonCommercial-NoDerivatives 4.0 International License.
บทความนี้เป็นผลงานของข้าพเจ้าแต่เพียงผู้เดียว และ/หรือเป็นผลงานของข้าพเจ้าและผู้ร่วมงาน ตามชื่อที่ระบุในบทความจริง และเป็นผลงานที่มิได้ถูกนำเสนอหรือตีพิมพ์ที่ใดมาก่อน
