พัฒนาการของภาพผู้หญิงชนบทพลัดถิ่นในเพลงลูกทุ่ง

บทคัดย่อ

บทความวิชาการนี้เป็นงานที่ผู้เขียนต้องการตั้งข้อสังเกตต่อปรากฏการณ์ทางสังคมที่เกี่ยวกับผู้หญิง ชนบทในเพลงลูกทุ่ง เนื่องจากเพลงลูกทุ่งเป็นภาพจำลองหรือภาพตัวแทนที่สอดรับไปกับความเปลี่ยนแปลง ของชนบทที่เข้มข้นและชัดเจนที่สุด ดังนั้นหากเราจะเข้าใจความเปลี่ยนแปลงของผู้หญิงชนบทในบริบท แบบใหม่แล้ว เพลงลูกทุ่งจึงเป็นพื้นที่ที่จะขานรับกับภาพความเปลี่ยนแปลงดังกล่าวนี้ได้ดี โดยผู้เขียนตั้งวัตถุประสงค์ในการศึกษาภาพตัวแทนของผู้หญิงชนบทในเพลงลูกทุ่งไว้สองประเด็น คือ เพื่อให้เห็นถึงพัฒนาการในการนำเสนอภาพของผู้หญิงชนบทพลัดถิ่นในเพลงลูกทุ่ง และเพื่อให้เห็นถึงบทบาทของเพลงลูกทุ่งจากการนำเสนอภาพของผู้หญิงชนบทพลัดถิ่นต่อสังคมไทย

ผลการศึกษาพบว่า กลุ่มตัวอย่างเพลงที่นำมาวิเคราะห์ในครั้งนี้ นำเสนอพัฒนาการของภาพผู้หญิงชนบทพลัดถิ่นเป็นสองระลอก กล่าวคือ ยุคแรกในช่วงตั้งแต่ปี พ.ศ. 2520 เป็นภาพของผู้หญิงที่ดิ้นรนพลัดถิ่นเข้าเมืองด้วยปัญหาความยากจน ปัญหาหนี้สิน โดยยุคนี้ผู้หญิงจะกังวลถึงความไม่แน่นอนของสังคมเมือง และมักไม่ค่อยประสบความสำเร็จมากนัก ยุคสองหลังจากเศรษฐกิจไทยเริ่มฟื้นตัวในช่วงหลัง ปี พ.ศ.2543 เป็นต้นมา ภาพของผู้หญิงชนบทพลัดถิ่นในระลอกนี้ เป็นภาพของผู้หญิงที่เข้ามาด้วยความหวัง แสวงหาการเปลี่ยนแปลงในชีวิตที่ดีขึ้น เพื่อจะเข้ามาเพิ่มทุนความรู้ และผู้หญิงเหล่านี้ยังมีบทบาทเป็นเสมือนหัวหน้าครอบครัวอีกด้วย นอกจากนั้นเพลงยังแสดงให้เห็นถึงคุณค่าของผู้หญิงชนบทพลัดถิ่นในเรื่องของความขยัน ความฝัน ความหวัง ความอดทนเพื่อรอคอยความสำเร็จ ซึ่งปัจจัยที่ทำให้ภาพผู้หญิงพลัดถิ่นในสองระลอกยุคดังกล่าวเปลี่ยนแปลงไปนั้นมาจากความเป็นจริงในชีวิตของผู้หญิงกลุ่มนี้ กล่าวคือ สังคมไทยมีการอพยพ ย้ายถิ่นฐานของผู้หญิงชนบทเข้ามาในสังคมเมืองอย่างไร ผู้หญิงกลุ่มนี้มีพัฒนาการหรือการปรับตัวอย่างไรเพลงลูกทุ่งก็นำเสนอเรื่องราวหรือบันทึกภาพเหตุการณ์เหล่านั้น ผ่านตัวอักษรในเนื้อหาของเพลงลูกทุ่ง ในแต่ละยุคสมัย ด้วยเหตุนี้เพลงลูกทุ่งจึงมีบทบาทเป็นเสมือนกระจกสะท้อนภาพที่เป็นจริงของผู้หญิงชนบทพลัดถิ่น (reflective approach) และเป็นสื่อที่เคียงข้างและสัมพันธ์กับผู้หญิงกลุ่มนี้ ทำให้โลกจริงกับ โลกสัญลักษณ์ของเพลงไม่เคยแยกขาดจากกันโดยสิ้นเชิง